ՌԴ - infocom.am

ՌԴ

Ռուսաստանը (պաշտոնական անվանումը՝ Ռուսաստանի Դաշնություն) միջմայրցամաքային պետություն Եվրասիայի հյուսիսարևմտյան հատվածում։ Տարածքի հիմնական մասը գտնվում է Հյուսիսային Ասիայում, իսկ որոշակի հատված՝ նաև Արևելյան Եվրոպայում: ՌԴ-ն աշխարհի խոշորագույն պետությունն է և զբաղեցնում է երկրագնդի ցամաքային տարածքի 1/8-ը։ Բնակչության թվով 9-րդն է աշխարհում․ ըստ 2018-ի մարդահամարի տվյալների՝ ավելի քան 144 մլն մարդ։ Երկրի ազգաբնակչության 77%-ը կենտրոնացված է արևմուտքում՝ եվրոպական հատվածում։

Մայրաքաղաքն է Մոսկվան։ Վերջինս համարվում է Եվրոպայի խոշորագույն քաղաքը, ինչպես նաև խոշորագույններից մեկն ամբողջ աշխարհում։ ՌԴ նշանավոր քաղաքներից են նաև Սանկտ Պետերբուրգը, Նովոսիբիրսկը, Եկատերինբուրգը և Նիժնի Նովգորոդը։ Պետական լեզուն ռուսերենն է։ Խոշոր ազգային փոքրամասնություններն են թաթարները, ուկրաինացիները, բաշկիրները, հայերը, չուվաշները, չեչենները և այլն։

Ռուսաստանը նախագահական կառավարմամբ դաշնային հանրապետություն է, որտեղ նախագահը՝ պետության, իսկ վարչապետը՝ կառավարության ղեկավարն է։ ՌԴ գործող նախագահն է Վլադիմիր Պուտինը, վարչապետը՝ Միխայիլ Միշուստինը։

«Փողոցային լարվածությունը տեղափոխվել է խորհրդարան»․ Արմեն Սարգսյանը հարցազրույց է տվել «Россия 24» հեռուստաընկերությանը

«Россия 24» հեռուստաընկերության «1/6» հաղորդաշարի՝ Հայաստանին նվիրված հերթական թողարկման շրջանակում ներկայացվել է հաղորդման հեղինակ և վարող Կիրիլ Վիշինսկու հարցազրույցը Հանրապետության նախագահ Արմեն Սարգսյանի հետ: Հարցազրույցը թարգմանաբար, որոշ կրճատումներով ներկայացրել է ՀՀ նախագահի աշխատակազմը, որը ներկայացնում ենք ստորեւ․ «Россия 24» - Թույլ տվեք սկսել քաղաքականությունից. այս ամռանը Հայաստանում երկարատև քաղաքական ճգնաժամից հետո տեղի ունեցան արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններ: Դուք, ելույթ ունենալով նոր Ազգային ժողովում, դիմեցիք պատգամավորներին առաջարկով կամ խնդրանքով՝ անցնել բազմաշերտ ճգնաժամի լուծմանն ու փորձել հաղթահարել պառակտումը: Ի՞նչ եք կարծում, դա նրանց հաջողվո՞ւմ է: - Ե՛ս չպետք է մեկնաբանեմ՝ նրանց հաջողվու՞մ է, թե՞ ոչ: Կմեկնաբանի Հայաստանի ժողովուրդը, նրանք, ովքեր ընտրել են այս խորհրդարանը: Ես կարող եմ ասել, որ մեզ մոտ իսկապես կար ճգնաժամային ժամանակահատված: Իհարկե, Ռուսաստանի շնորհիվ հաստատված հրադադարից, պատերազմը կանգնեցնելուց անմիջապես հետո Հայաստանում սկսվեցին ներքին գործընթացներ, որոնք երկրում անկայունության աղբյուր դարձան: Ամենակարևորը, որ արդեն գարնանը ես խոսեցի տարբեր քաղաքական ուժերի, նաև վարչապետի հետ: Առաջարկս շատ պարզ էր՝ այս իրադրությունից ելքը նորմալ պետությունում, ինչպիսին ձգտում ենք լինել, ընտրություններն են: Իմ առաջարկն ավելի համակարգային էր, քանի որ կարծում եմ՝ մեզ անհրաժեշտ է փոխել նաև Սահմանադրությունը: Իմ կարծիքով՝ նման Սահմանադրությունը հավասարակշռված չէ, չկան զսպման մեխանիզմներ: Ես համալիր առաջարկ էի արել, որը մասամբ կատարվեց. անցկացվեցին ընտրություններ: Ես ուրախ եմ դրա համար: Ընտրությունները տեղի ունեցան: Հստակ կարող եմ ասել, որ փողոցային լարվածությունը կտրուկ նվազեց: Ավելի ճիշտ, այդ լարվածությունը տեղափոխվեց խորհրդարան: «Россия 24» - Պարոն նախագահ, Դուք ասում էիք, որ բազմաշերտ ճգնաժամի կարգավորման համար Հայաստանին հարկավոր է կառավարման նոր, որակյալ համակարգ: Ի՞նչ է դա նշանակում: - Ցանկացած երկրում մշտապես կարելի է բարելավել կառավարման համակարգը: Մենք ապրում ենք 21-րդ դարում: 21-րդ դարը թելադրում է նոր հասկացություններ, նոր տեխնոլոգիաներ: Մենք նաև երկիր ենք, որն անցել է այս պատերազմի միջով, փորձում է լինել ժողովրդավարական: Փոխվում է տարածաշրջանային քաղաքականությունը: Այսինքն, ամեն ինչ շատ արագ է փոխվում: Հետևաբար, եթե դու փոքր երկիր ես, ունես հաջողակ լինելու մեկ ուղի՝ պետք է խելացի երկիր լինես: Օրինակ, այդպիսի երկիր են Սինգապուրը, Կատարը, ԱՄԷ-ն, Իսրայելը, Իռլանդիան: Այսինքն, դրանք երկրներ են, որոնք գիտեն, թե ինչ առավելություններ ունեն ու ինչ թերություններ, խնդիրներ, որն է իրենց ներքին էներգիան: Դրանց թվում կան նաև երկրներ, որոնք ունեն մեծ բնական պաշարներ, սակայն միևնույն է, օրինակ, Ծոցի երկրները մեծ թվով ռեսուրսներ են ծախսում՝ զարգացնելու մարդկային ռեսուրսը: Այսինքն, գումարներ են ծախսում կրթության, գիտության, մշակույթի վրա: Պատկերացրեք, եթե 30 տարի առաջ ինչ-որ մեկն ասեր, որ ԱՄԷ-ն արբանյակ կուղարկի Մարս: Մենք այն ժամանակ միայն կժպտայինք , մինչդեռ հիմա դա իրականություն է: Այսինքն, մեր դեպքում լինել խելացի նշանակում է օգտագործել այն մեծ ռեսուրսը, որն ունենք: Մենք պետք է լրջորեն հասկանանք ու սկսենք օգտագործել մեր առավելությունը: Այդ առավելության մասին բոլորը գիտեն, այդ մասին անընդհատ խոսում ու քննարկում են: Խոսքը հայկական Սփյուռքի մասին է: «Россия 24» - Պարոն նախագահ, Հայաստանին շատ հարցերով օգնում է Սփյուռքը: Այդ մարդիկ, ովքեր ակտիվորեն օգնում են իրենց երկրին գումարով, չեն կարող մասնակցություն ունենալ երկրում իշխանության ընտրության հարցում: Հայկական օրենսդրությունն այնպիսին է, որ խորհրդարանական ընտրությունների համար արտերկրում ընտրատեղամասեր նախատեսված չեն: Դա արդա՞ր է:- Նրանց մասնակցությունն ընտրական գործընթացին, առավել ևս եթե ցանկանում ենք այդ գործընթացը ժողովրդավարական դարձնել, խնդրի երկրորդ մասն է: Մենք փոքր երկիր ենք, բայց՝ համաշխարհային ազգ: Ռուսաստանում երևի բնակվում են նույնքան հայեր, որքան Հայաստանում: Այդ մարդկանց մեծ մասն ունի ՀՀ անձնագիր, նրանցից ոմանք հարկեր են վճարում Հայաստանում: Սակայն սա խնդրի երկրորդ մասն է: Առաջինն այն է, որ մարդիկ ոչ միայն չեն կարող մասնակցել կառավարության կամ այլ մարմինների ընտրություններին, նրանք չեն կարող մասնակցել, չեն կարող իրենց ներդրումն ունենալ երկրի կառավարման գործում: Հիմա մենք Դիլիջանում ենք, որտեղ «Մտքերի հայկական գագաթնաժողով»-ն է: Սա արդեն երրորդ գագաթնաժողովն է, հավաքվում են նաև հայեր Հայաստանից, Ռուսաստանից, այլ երկրներից: Ես քննարկում էի ունենում մի հիանալի անձնավորության՝ Նուբար Աֆեյանի հետ: Նա Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի պրոֆեսոր է, ստեղծել է ԱՄՆ-ում երկրորդ պատվաստանյութը: Նուբարը չի կարող Հայաստանում լինել գիտության նախարար: ՀՀ Սահմանադրությամբ վերջին 4 տարիների ընթացքում նա պետք է լինի միայն Հայաստանի քաղաքացի և այդ ընթացքում բնակվի միայն Հայաստանում: Բայց չէ՞ որ սա մեծ հարստություն է, մարդիկ, ովքեր բնակվում են Ռուսաստանում, ԱՄՆ-ում, Ֆրանսիայում, Արգենտինայում, մեծ ճանապարհ են անցնել, ունեն մեծ փորձառություն: Կամ լորդ Դարզին, ով թիվ մեկ վիրաբույժն է, բժիշկը, քաղաքական գործիչ, ինչո՞ւ նա չի կարող լինել Հայաստանի առողջապահության նախարար: Կարելի է հրավիրել մարդու, ով ամեն բան ավելի լավը կդարձնի, մարդ, ով ունի մեծ կապեր, ով տարբեր երկրներում՝ Ճապոնիայի մինչև ԱՄՆ և Կատար ստեղծել է առողջապահական համակարգեր: Եվ նրանք շատ են: Տիգրան Խուդավերդյանը մեծ ռուսական ընկերության ղեկավարներից մեկն է, որը կոչվում է «Յանդեքս»: Հիանալի, երիտասարդ, տաղանդավոր մարդ է: Երբ ասում եմ, որ կառավարման որակը պետք է բարձրացնել, նկատի ունեմ նաև դա: Հայաստանն ունի նման մարդկանց ահռելի մեծ ներուժ, սակայն մենք այն չենք օգտագործում: Կառավարումն առանցքն է: Մենք նման ենք Ծոցի երկրներից մեկին, որը նավթային մեծ ռեսուրսներ ունի, սակայն որոշել ենք, որ այդ նավթից չենք օգտվելու: «Россия 24» - Որքանո՞վ է այսօր հնարավոր Հայաստանում սահմանադրական բարեփոխում իրականացնելը, և ի՞նչ է այն ենթադրում: - Տարբեր մարդկանց, տարբեր քաղաքական կուսակցությունների, կազմակերպությունների համար դա տարբեր է: Ինձ համար դա ենթադրում է այն, ինչ տեսնում եմ: Այս Սահմանադրությունը փոխվել է 2015 թվականին: Այն սկսեց աշխատել որպես նախագահ իմ երդմնակալության պահից: Թվում է՝ ամեն բան նորմալ է, կառավարման նախագահական համակարգից անցում կատարեցինք խորհրդարանականի: Ես նման կարծիք չունեմ, որ նախագահականն ավելի լավն է խորհրդարանականից կամ հակառակը: Ըստ էության, երկուսն էլ լավն են, եթե ամեն բան նորմալ է աշխատում, և կան հավասարակշռված իշխանություն ու վերահսկման տարբեր գործիքներ: Հայաստանում այն հավասարակշռված չէ: Իշխանության գլխին է կուսակցությունը, որն ունի խորհրդարանական մեծամասնություն, նա է ձևավորում կառավարություն: Կառավարությունը, մեծամասնություն ունենալով խորհրդարանում, շատ տարբեր որոշումներ կարող է ընդունել: Նախագահը չի կարող հավասարակշռել, քանի որ ես չեմ կարող օրենքի վրա վետո դնել: Միակ բանը, որ կարող է նախագահն անել, հստակեցնելն է՝ օրենքը Սահմանադրության հետ խնդիր ունի՞, թե՞ ոչ: Եթե նախագահը կարծում է, որ ունի, ապա ուղարկում է օրենքը ՍԴ, այնտեղ որոշում են կայացնում, ինչից հետո նախագահը ստորագրում է կամ չի ստորագրում: Սակայն պարտադիր չէ, որ օրենքն ունենա խնդիրներ սահմանադրականության հետ: Այն պարզապես կարող է վատ օրենք լինել: Օրինակ, կարող է լինել օրենք կրթության, գիտության կամ առողջապահության ոլորտի մասին: Եթե ունեք նախագահ, որը փորձառու է գիտության ոլորտում, գիտնական է եղել, դասավանդել է տարբեր համալսարաններում, հասկանում է այդ ոլորտից, ինչո՞ւ չպետք է հնարավորություն ունենա այդ օրենքն ուղարկել հետ՝ խորհրդարան, և ասել, որ կան խնդիրներ, պետք է այն նորից քննարկել: Կառավարությունը բացարձակ մեծամասնություն ունի խորհրդարանում: Նախագահը չի կարող այդ օրենքի ընդունումը կասեցնել: Ստացվում է, որ մարդ այլևս շատ ջանք չի գործադրում, գրում է օրենք, որն ամեն դեպքում ընդունելու են: Իսկ դա վատ է, քանի որ պետք է, որ յուրաքանչյուր օրենք քննարկվի, ծնունդ առնի: Մեզ մոտ այդ օրենքները, օրինակ 9 ամսում ծնվելու փոխարեն, կարող են ի հայտ գալ 1 ամսում: Մեկ ամսում ծնված երեխան լիարժեք երեխա չի կարող լինել: «Россия 24» - Այս առումով չկա հավասարակշռություն: - Այո, հավասարակշռություն չկա: Դրա բացակայությունը բացասական գործոն է նախ և առաջ նրանց համար, ովքեր ունեն իշխանություն: «Россия 24» - Պարոն նախագահ, մենք խոսեցինք կառավարման մասին: Ձեր թույլտվությամբ՝ հիմա խոսենք տնտեսության մասին: Հայաստանն իր հարևանների նման մեծ բնական ռեսուրսներ չունի: Ձեր կարծիքով՝ ինչի՞ հաշվին երկիրը պետք է կարողանա շարունակել հետագա զարգացումը: - Խորհրդային Հայաստանը ժամանակին ուներ այդ արդյունաբերական ուժը, որը ստեղծվել էր խորհրդային իշխանության ժամանակ, սակայն, ցավոք, հենց կառավարման պատճառով մենք այդ ամենը կորցրեցինք: Հայաստանում էլեկտրոնիկայի, ավոտարտադրության, քիմիայի, կենսաքիմիայի ոլորտներում կար մեծ արդյունաբերություն, բայց, ցավոք, այդ անցումային ժամանակահատվածում մենք այդքան էլ ճիշտ չկարողացանք այն օգտագործել: Այդ գործարանները, որում Խորհրդային Միությունը մեծ գումարներ էր ներդրել, փակվել են, մինչդեռ պետք էր պահել: Կարծում եմ, որ այդ գործարանները պետք էր պահպանել և կառավարման հանձնել մարդկանց, ովքեր հասկանում են այդ ոլորտներից: Այդ բոլոր ինստիտուտները, գործարանները կապված էին մեծ շուկայի հետ. դրանք Խորհրդային Միության անդամ երկրների շուկաներն էին, որոնց մեծ մասը Ռուսաստանն էր զբաղեցնում: Կորցնելով այդ գործարանները՝ կորցրեցինք նաև հասանելիությունն այդ շուկաներին: Սա պատմություն է: Իսկ այսօր բոլորովին այլ պատկեր է, և առաջ շարժվելու, ճիշտ ուղի ընտրելու համար պետք է նայել դեպի ապագա: Պետք է հասկանալ, թե 10, 20, 30 տարի հետո որտեղ է լինելու ոչ միայն Հայաստանը, այլ նաև՝ աշխարհը: Առաջին հերթին պետք է հասկանալ, թե աշխարհն ինչպիսին կլինի 10 տարի հետո: Նաև այդ պատճառով և դա հասկանալու համար ենք այստեղ արդեն երրորդ անգամ կազմակերպում «Մտքերի հայկական գագաթնաժողովը»: Պետք է հասկանալ, թե միջազգային հանրությունը ինչ ուղղությամբ է առաջ շարժվում, ուր են գնում տնտեսությունը, քաղաքականությունը: Դրանից հետո արդեն պետք է հասկանալ, թե այդ պատկերում որտեղ է մեր տեղը: Ես աշխարհը բնորոշում եմ քվանտային եզրույթով, այսինքն՝ այն դասական չէ: Աշխարհը շատ արագ, սրընթաց է զարգանում և պետք է հստակ ձևակերպել, թե ուր է գնում այն: Դա շատ դժվար է անել, բայց հասկանալ, թե ուր է գնում, հնարավոր է: Վերադառնալով հարցին, թե Հայաստանն ինչպիսի միջոցներ ունի, կարող եմ նշել, որ դա մարդկային ռեսուրսն է: Հայաստանը փոքր երկիր է, սակայն՝ համաշխարհային ազգ: Մեզ համար շատ հեշտ է գտնել որոշակի տեղեկատվություն, գոյություն ունի որոշակի ցանց՝ անձնական կապերի ցանցը: Ցանկացած վայրում՝ Սիլիկոնյան հովտից մինչև Մոսկվայի պետական համալսարան, կան մարդիկ, որոնք իրենց գեներով հայեր են, սիրում են Հայաստանը և ցանկանում են աջակցել: Այսինքն՝ դա բնական ռեսուրս է, որը գոյություն ունի, որը մենք այդքան էլ լավ չենք օգտագործում: Մենք պետք է կենտրոնանաք նոր տեխնոլոգիաների վրա՝ լինեն դրանք կենսատեխնոլոգիաները, արհեստական բանականությունը, թե ՏՏ տարբեր ոլորտներ: Մենք պետք է նայենք առաջ, պետք է օգտագործենք մարդկային ռեսուրսը, որպեսզի այս փոքր երկրում արտադրենք բարձր տեխնոլոգիաներ: Հայաստանը ցանկացած բան՝ էլեկտրոնիկայից, արհեստական բանականությունից, կենսատեխնոլոգիաներից մինչև գյուղատնտեսություն, արտադրում է փոքր քանակությամբ, քանի որ փոքր երկիր է և մեծ ռեսուրսներ չունի: Այսինքն՝ այն, ինչ մենք անում ենք, պետք է ամենաբարձր մակարդակով լինի, այն կարող է լինել քիչ, բայց ամենալավը: Այդ իսկ պատճառով պետք է նոր կառավարում: «Россия 24» - Պարոն, նախագահ, ելույթ ունենալով նոր խորհրդարանում՝ Դուք ասել եք, որ Հայաստանը կարող է շատ խոր հարաբերություններ ունենալ աշխարհի տարբեր երկրների հետ, սակայն Ռուսաստանի հետ կապերը առանձնահատուկ են: Ի՞նչ նկատի ունեիք: - Դա պատմական, իրական համագործակցությունն է: Պատմականը հասկանալի է: Պատմականորեն, վերջին հարյուրամյակների ընթացքում, Հայաստանը բաժանված էր երկու՝ Ռուսական և Օսմանյան կայսրությունների միջև: Տեսեք՝ ինչ եղավ հայերի հետ, որոնք ապրում էին Օսմանյան կայսրությունում՝ եղավ 1915 թվականի ցեղասպանությունը: Ինչ եղավ հայերի հետ, որոնք ապրում էին Ռուսական կայսրությունում՝ նայեք հայերին, որոնք այսօր ապրում են Մոսկվայում կամ ՌԴ այլ շրջաններում: Հայերն այնտեղ ապրում են լավ կյանքով: «Россия 24» - Դա պատմությունն է: Իսկ այսօր ի՞նչ է տալիս Ռուսաստանի հետ գործընկերությունը նրանց, ովքեր ապրում են Հայաստանում: - Հայ-ռուսական հարաբերություններն այնքան խորն են, որ նույնիսկ անիմաստ է քննարկել: Ես մշտապես նայում եմ դեպի ապագա: Վերջին պատերազմի ժամանակ ի՞նչ կլիներ, ինչպիսի՞ն կլիներ մեր ապագան, ինչպիսի՞ն կլիներ այս պետության ապագան, եթե չլիներ Ռուսաստանը: Այդ պատերազմը ինչպե՞ս և ե՞րբ կավարտվեր, եթե չլիներ Ռուսաստանը: Ես ցանկանում եմ նայել դեպի ապագա: Ապագայում ես կցանկանայի տեսնել Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև բոլորովին այլ հարաբերություններ: Դրա համար մենք Հայաստանում պետք է փոխենք մեր վերաբերմունքն ինքներս մեր հանդեպ: Դա նշանակում է կառուցել խելացի պետություն, որն ունի շատ մեծ և ուժեղ բարեկամ՝ ի դեմս Ռուսաստանի և դառնալ Ռուսաստանի Դաշնության փոքր, բայց ուժեղ բարեկամը: Կցանկանայի լինել իրապես ուժեղ երկրի նախագահ, որն ունի մեծ, երկարամյա, պատմական բարեկամ, որի հետ կարող է գնալ դեպի ապագա: Այդ ամենի համար կան բոլոր հնարավորությունները, քանի որ եթե հայերը կարողանան նոր տեխնոլոգիաներ բերել Հայաստան ամբողջ աշխարհի երկրներից, մենք շատ հանգիստ կկարողանանք զարգանալ: Ռուսաստանի Դաշնությունում հայերի ներկայությունը շատ մեծ է բոլոր շրջաններում: Ես հպարտ եմ, որ հայերը, որոնք ապրում են Ռուսաստանում, լավ քաղաքացիներ են: Դա շատ կարևոր է: Այդ մարդկանց պետք է ավելի սերտ կապել Ռուսաստանի հետ, ստեղծել որոշակի ծրագիր: Լավագույն բարեկամությունն այն է, երբ ապրում ես այդ բարեկամությամբ, նոր ծրագրեր ես իրականացնում, այդ թվում՝ նոր տեխնոլոգիաների, տնտեսության, գիտության ոլորտներում, որոնք ուղղված են դեպի ապագա: Համոզված եմ, որ շատ հնարավորություններ կան Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև շատ ավելի հանգամանալից և խոր համագործակցության համար: Այս բոլոր դժվարություններից, ծանր կորուստներից հետո, ես կցանկանայի, որ մենք կառուցենք խելացի երկիր, որը, փոքր լինելով հանդերձ, կլինի խելացի և ուժեղ: Փոքր, բայց ուժեղ երկիր, որը պատմականորեն ունի մեծ բարեկամ՝ Ռուսաստանի Դաշնությունը: «Россия 24» - Շնորհակալություն, պարոն նախագահ:

12:00 - 06 նոյեմբերի, 2021

Այս պահին Թուրքիայի հետ որևէ բանակցային գործընթաց դեռ չի ընթանում․ ՀՀ ԱԳ նախարար

Այս պահին Թուրքիայի հետ որևէ բանակցային գործընթաց դեռ չի ընթանում: Այս մասին «Nouvelles d'Arménie» ամսագրին տված հարցազրույցում ասել է ՀՀ ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը։ Միրզոյանի հարցազրույցն ամբողջությամբ՝ ստորև․ -Ինչպիսի աշխարհաքաղաքական վիճակում է գտնվում Հայաստանը 44-օրյա պատերազմից գրեթե մեկ տարի անց: Ինչպե՞ս եք տեսնում տարածաշրջանի ապագան: Արցախի դեմ Ադրբեջանի կողմից սանձազերծված ագրեսիան ծանր հետևանքներ ունեցավ հայ ժողովրդի համար, ինչպես նաև նոր մարտահրավերներ առաջ բերեց տարածաշրջանային անվտանգության և կայունության համատեքստում։ Թեև նոյեմբերի 9-ին Հայաստանի, Ռուսաստանի և Ադրբեջանի եռակողմ հայտարարությամբ դադարեցվեցին ռազմական գործողությունները, իրավիճակը շարունակում է փխրուն մնալ: Դա պայմանավորված է Ադրբեջանի կողմից վերոնշյալ հայտարարությամբ ստանձնած որոշ հանձնառությունների չկատարմամբ, մասնավորապես՝ որոշ դրույթների աղավաղմամբ, ռազմագերիների և քաղաքացիական անձանց շարունակվող պատանդառությամբ, ինչպես նաև ռազմատենչ ու ծավալապաշտական հռետորաբանությամբ, Հայաստանի ինքնիշխան տարածքների նկատմամբ նկրտումներով և ուժի կիրառման նոր սպառնալիքով: Ադրբեջանական կողմի սադրիչ վարքագիծն իր ազդեցությունն է ունենում ոչ միայն Հայաստանի, այլև տարածաշրջանի մյուս երկրների վրա, ինչին մենք առերեսվեցինք, օրինակ, տարանցիկ փոխադրումների նկատմամբ իրականացվող անթույլատրելի քայլերով: Ցավոք, երրորդ երկրների կողմից այս վարքագծի, ինչպես նաև հայատյաց և ռազմատենչ հռետորաբանության խրախուսումը հավելյալ խոչընդոտներ է ստեղծում տարածաշրջանի կայունության համար։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանը շարունակում է իր ջանքերը տարածաշրջանում տևական կայունություն հաստատելու ուղղությամբ։ Մեր երկրի կառավարության ծրագրում հստակ արձանագրված է տարածաշրջանի համար խաղաղ զարգացման դարաշրջան բացելու ուղղությամբ ներդրում ունենալու պատրաստակամությունը: Վստահ եմ, որ մյուս երկրների կողմից համապատասխան քաղաքական կամքի դրսևորման և կառուցողական քայլերի իրականացման պարագայում կստեղծվեն բոլոր անհրաժեշտ նախադրյալները՝ վերոնշյալ օրակարգի շուրջ ակտիվ քննարկումներ սկսելու համար։ -Այս տարվա սեպտեմբերին՝ երկար դադարից հետո, Նյու Յորքում տեղի ունեցավ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների և Հայաստանի ու Ադրբեջանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը: Արդյո՞ք սա նշանկում է, որ խաղաղ գործընթացը վերսկվել է, ի՞նչ հեռանկարներ կան այս առումով: Չնայած Ադրբեջանի բարձրագույն ղեկավարության պնդումներին, որ Լեռնային Ղարաբաղ և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտություն գոյություն չունեն, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրները, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ պետություններ կիսում են հայկական կողմի դիրքորոշումն առ այն, որ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը շարունակում է մնալ չլուծված և պետք է ստանա համապարփակ կարգավորում՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության մանդատի շրջանակներում խաղաղ բանակցությունների միջոցով: Հայաստանի Հանրապետությունը հանդես է գալիս հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացի լիարժեք վերսկսման դիրքերից։ Այս առումով կարևոր ենք համարում Նյու Յորքում կայացած հանդիպումները, որոնք, առաջին հերթին, հնարավորություն են ստեղծում քննարկելու և լուծում փնտրելու հրատապ հումանիտար հարցերին, որոնք, մասնավորապես, վերաբերում են բոլոր հայ ռազմագերիների և քաղաքացիական պատանդների հայրենադարձմանը, անհայտ կորած զինծառայողների և քաղաքացիական անձանց ճակատագրի հետագա պարզաբանմանը, Ադրբեջանի վերահսկողության տակ հայտնված Արցախի տարածքներում հայկական մշակութային և կրոնական ժառանգության պահպանմանը: Այս առաջնային հումանիտար խնդիրների լուծումը անհրաժեշտ պայմաններ կստեղծի՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության տևական և համապարփակ լուծմանն ուղղված սուբստանտիվ քննարկումներ սկսելու համար՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության մանդատի ներքո՝ հայտնի սկզբունքների ու տարրերի, այդ թվում՝ ազգերի ինքնորոշման իրավունքի հիման վրա։ -Արդյո՞ք Ֆրանսիան և ԱՄՆ այսօր որևէ իրական դերակատարութուն ունեն հակամարտության կարգավորման գործընթացում: Պատերազմից հետո ՄԽ-ի համանախագահող երկրների դիրքորոշման մեջ արդյո՞ք որևէ փոփոխութուն է նկատվում՝ համեմատ պատերազմից առաջ նրանց կողմից որդեգրված կեցվածքին։ -Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ն ու Ֆրանսիան՝ հանդիսանալով Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման միջազգային մանդատ ունեցող միակ ձևաչափի՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության անդամներ, մշտապես իրենց կարևոր դերակատարությունն են ունեցել հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորման գործընթացում։ 44-օրյա ագրեսիայի ընթացքում համանախագահ երկրները ջանքեր են գործադրել ռազմական գործողությունների դադարեցման ուղղությամբ, ինչի արդյունքում հոկտեմբերի 10-ին՝ Ռուսաստանի, հոկտեմբերի 17-ին՝ Ֆրանսիայի և հոկտեմբերի 25-ին՝ ԱՄՆ միջնորդությամբ հակամարտության գոտում հրադադար է հաստատվել, որը, սակայն, խախտվել է ադրբեջանական զինված ուժերի կողմից։ Նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության ստորագրումից հետո համանախագահները, ինչպես նաև՝ համանախագահ երկրների բարձրաստիճան ներկայացուցիչները հանդես են եկել հայտարարություններով, որոնք վերաբերում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության շրջանակներում Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հետագա կարգավորմանը, տեղում ստեղծված մի շարք հումանիտար խնդիրների հասցեագրմանը։ Այս համատեքստում հիշեցնեմ 2020թ․ դեկտեմբերի 3-ի և 2021թ․ ապրիլի 13-ի համանախագահների համատեղ հայտարարությունները, որտեղ հստակ ամրագրված են խաղաղ գործընթացի առաջնահերթ խնդիրները, որոնք կարող են հիմք ստեղծել բանակցությունների վերսկսման համար՝ կողմերին հայտնի սկզբունքների ու տարրերի հիման վրա։ Մենք բարձր ենք գնահատում Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի ու Ֆրանսիայի միասնական ու հետևողական ջանքերը ինչպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահության ձևաչափում, այնպես էլ՝ ձևաչափից դուրս, ուղղված Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորմանը և տարածաշրջանում կայունության և անվտանգության հաստատմանը։ Կարևորում եմ բարձրագույն մակարդակով համանախագահ երկրների հետագա միջնորդական ջանքերը՝ ուղղված Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտություն կարգավորմանը: -Ինչպիսի՞ն է Հայաստանի դիրքորոշումը Թուրքիայի հետ հարաբերությունների վերաբերյալ: Արդյո՞ք տեսանելի ապագայում կարելի է այս առումով զարգացումների սպասել: -Մեր կառավարության ծրագրում ամրագրված է, որ Հայաստանը պատրաստակամ է Թուրքիայի հետ առանց նախապայմանների հարաբերությունների կարգավորմանը։ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև դիվանագիտական հարաբերությունների բացակայությունը, փակ սահմանները, ինչպես նաև 44-օրյա պատերազմում Թուրքիայի բացահայտ ներգրավվածությունը, այս օրերին Թուրքիայից այսպես կոչված «Զանգեզուրյան միջանցքի» վերաբերյալ հնչող հայտարարությունները իրենց բացասական ազդեցությունն են ունենում տարածաշրջանում կայունության վրա։ Այնուամենայնիվ, վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն իր հրապարակային ելույթներում հնչեցրել է հայկական կողմի տեսակետը, որ Թուրքիայի կողմից հարաբերությունների կարգավորման պատրաստակամության և համապատասխան գործողությունների դեպքում Հայաստանը պատրաստ է քննարկել երկկողմ հարաբերությունների կառուցման հնարավորությունները։ Միևնույն ժամանակ, ցանկանում եմ նշել, որ այս պահին Թուրքիայի հետ որևէ բանակցային գործընթաց դեռ չի ընթանում: -Ըստ Ձեզ, ընդհանուր առմամբ, հնարավո՞ր է ռազմական առումով սերտ համագործակցել ՌԴ-ի հետ և միևնույն ժամանակ բացվել դեպի Եվրոպա։ Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքական առաջնահերթությունները արձանագրված են կառավարության ծրագրում։ Ռուսաստանի Դաշնության հետ, ինչպես արդեն առիթ եմ ունեցել նշելու, մենք ունենք դաշնակցային հարաբերություններ, և մեր բազմաշերտ համագործակցության կարևոր բաղկացուցիչ մասն է կազմում ռազմաքաղաքական, անվտանգային, ինչպես նաև տնտեսական, էներգետիկ, ենթակառուցվածքների, հումանիտար ու մշակութային ոլորտները։ Միևնույն ժամանակ, Հայաստանը կարևորում է ԵՄ ու ԵՄ անդամ-երկրների հետ տարբեր ձևաչափերում փոխշահավետ և ընդհանուր ժողովրդավարական արժեքների վրա հիմնված համագործակցության զարգացումը: Այս առումով կցանկանայի առանձնահատուկ ընդգծել Հայաստան-Եվրամիություն Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի նշանակությունը։ Այս համընդգրկուն փաստաթուղթը ամուր իրավական հիմք է ստեղծում ՀՀ-ԵՄ գործընկերության, ինչպես նաև ԵՄ անդամ երկրների հետ համագործացության համար։ Համաձայնագրի արդյունավետ կիրարկումը կամրապնդի համագործակցությունն ամենատարբեր ոլորտներում, ինչպիսիք են՝ արդարադատությունը, անվտանգությունը, տնտեսությունը, գյուղատնտեսությունը և ենթակառուցվածքները, շրջակա միջավայրը և կլիման, կրթությունը և գիտությունը, մշակույթը, առողջապահությունը և այլն։ Արևելյան գործընկերությունը նույնպես համագործակցության շատ կարևոր և ամուր հարթակ է, և մենք շարունակում ենք մեր ակտիվ ներգրավվածությունն ու աշխատանքը՝ ձևաչափի ներառականության ամրապնդման և համագործակցության խորացման ուղղությամբ։ -Ի՞նչ զարգացում են ապրում Հայաստան-Իրան հարաբերությունները: Մեր երկու երկրների միջև առկա են փոխվստահության վրա հիմնված պատմական բարեկամական հարաբերություններ: Կա երկուստեք պատրաստակամություն՝ առավել զարգացնելու և խորացնելու բարեկամության և փոխադարձ հարգանքի վրա հիմնված հայ-իրանական հարաբերությունները, առևտրատնտեսական, քաղաքական, ինչպես նաև այլ ոլորտներում շահավետ համագործակցությունը։ Հայաստանը լիահույս է, որ միջուկային բանակցությունները կվերսկսվեն, կունենան բարեհաջող ընթացք, և հնարավորություն կստեղծեն վերացնելու Իրանի նկատմամբ առկա պատժամիջոցները, ինչը կարևոր խթան կարող է հանդիսանալ Հայաստանի և Իրանի միջև տնտեսական համագործակցության զարգացման համար: Ի՞նչ փուլում են հայ ռազմագերիների ազատ արձակման ուղղությամբ ընթացող բանակցությունները։ -Մեզ համար շարունակում է առաջնային խնդիր մնալ հայ ռազմագերիների և քաղաքացիական պատանդների շուտափույթ վերադարձի հարցը: Կրակի դադարեցումից հետո Հայաստան են վերադարձել 100-ից ավելի գերիներ: Այդուհանդերձ, կոպտորեն խախտելով միջազգային մարդասիրական իրավունքի, Ժնևի կոնվենցիաների և 2020թ․ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության 8-րդ կետի պահանջները՝ Ադրբեջանը դեռևս չի վերադարձրել իր մոտ պատանդառության մեջ գտնվող բոլոր գերիներին: ՀՀ-ն հետևողական աշխատանք է տանում մեր հայրենակիցների շուտափույթ հայրենադարձման ուղղությամբ, ինչպես նաև բոլոր ձևաչափերը և առիթներն օգտագործում է միջազգային ամբիոններում հարցը բարձրաձայնելու և առաջ մղելու ուղղությամբ: Եվրոպական խորհրդարանը, ինչպես նաև մի շարք երկրների խորհրդարաններ ընդունել են բանաձևեր՝ կոչ անելով վերադարձնել բոլոր հայ գերիներին, իսկ բազմաթիվ պետությունների ղեկավարներ, բարձրաստիճան հոգևորականներ, մշակույթի ու արվեստի գործիչներ, խորհրդարանականներ տասնյակ իրավապաշտպաններ և իրավապաշտպան կազմակերպություններ (Human Rights Watch, Freedom House) բարձրաձայնել են խնդիրը։ Հայկական կողմը բարձրացրել է ռազմագերիների և այլ պահվող անձանց խնդիրը նաև ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանում քննվող Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի գործի շրջանակներում։ Նշեմ, որ Հայաստանը մեծ կարևորություն է տալիս իրավական այս գործընթացին։ -Ի՞նչ ակնկալիքներ ունենք հայ-ֆրանսիական համագործակցության հետագա զարգացման առումով: Ֆրանսիայի և Հայաստանի միջև առկա են պատմական, մշակութային առնչությունների և բարեկամության վրա հիմնված առանձնաշնորհյալ հարաբերություններ։ Ֆրանսիայի հետ առկա է բարձրաստիճան քաղաքական երկխոսության բարձր մակարդակ, որն ակտիվ է նաև օրենսդիր մարմինների և տեղական իշխանությունների մակարդակով։ Մեր երկու երկրների միջև բազմաոլորտ համագործակցությունը ներառում է այնպիսի ուղղություններ, ինչպիսիք են՝ տնտեսությունը, կրթությունը, գիտությունը, մշակույթը, առողջապահությունը, իսկ պատերազմի հետևանքների և համաճարակի դիմակայման համատեքստում նաև՝ հումանիտար փոխաջակցությունը։ Ֆրանսիան առաջատարներից մեկն է Հայաստանի տնտեսությունում կատարվող ներդրումների առումով։ Հայ-ֆրանսիական համագործակցության կարևոր ձեռքբերումներից է Հայաստանում ֆրանսիական համալսարանը, որն իր 20-ամյա գործունեության ընթացքում ձեռք է բերել հայաստանյան շուկայում բարձր որակավորմամբ մասնագետներ պատրաստող դարբնոցի հեղինակություն։ Ֆրանսիան առաջինն է, որ օրենքի ուժով ճանաչե է, և Հայաստանի կողքին ապրիլի 24-ը որպես հիշատակի ազգային օր ոգեկոչող բացառիկ երկրներից է: Թուրքիայի օժանդակությամբ Ադրբեջանի կողմից Արցախի դեմ սանձազերծված ագրեսիայի ընթացքում Ֆրանսիան թե' հասցեական հայտարարություններով, թե' պատերազմի հետևանքները հաղթահարելուն ուղղված քայլերով ու համազգային բացառիկ համերաշխությամբ մշտապես մեր կողքին է եղել, որն, ի դեպ, արտացոլվեց նաև Ֆրանսիայի Սենատի և Ազգային ժողովի, ինչպես նաև շուրջ հարյուր շրջանների, դեպարտամենտների և քաղաքների կողմից Արցախի անկախության ճանաչման և արցախահայությանը մարդասիրական աջակցություն տրամադրելու վերաբերյալ որոշումներում։ Օրեր առաջ էլ Փարիզի քաղաքային խորհրդի միաձայն որոշմամբ Փարիզի սրտում գտնվող ընդարձակ հատվածներից մեկը, որտեղ տեղակայված են Կոմիտաս Վարդապետի արձանը և Երևանի այգին, անվանակոչվեց Հայաստանի էսպլանադ՝ ի նշան հայ-ֆրանսիական անխախտ բարեկամության և Հայաստանի ու հայ ժողովրդի համար դժվարին փորձություններով լի այս ժամանակաշրջանում՝ ի նշան Ֆրանսիայի սատարման։ Ֆրանսիան որպես՝ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկիր, Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի հետ միասին առանցքային դերակատարում ոնի Լեռնային Ղարաբաղի հիմնահարցի խաղաղ կարգավորման, և մասնավորապես՝ Արցախի կարգավիճակի վերջնական հստակեցման հարցում։ Հայաստանը նաև բարձր է գնահատում Ֆրանսիայի և անձամբ նախագահ Մակրոնի մեծ ուշադրությունը հայ ռազմագերիների, քաղաքացիական անձանց վերադարձի, ադրբեջանական վերահսկողության տակ անցած Արցախի պատմամշակութային ժառանգության պաշտպանության հարցերին։ Ֆրանսիայի հետ մեր քաղաքական երկխոսության բարձր մակարդակը մեզ պարտավորեցնում է առավել խորացնել համագործակցության օրակարգը, ուստի կարող եմ ասել, որ այս հարցում հեռանկարները հստակ են, քանի որ միջպետական ամենաբարձր մակարդակով առկա է մեր ակնկալիքների և պատրաստակամության լիարժեք փոխադարձություն։

18:26 - 03 նոյեմբերի, 2021