ՌԴ - infocom.am

ՌԴ

Ռուսաստանը (պաշտոնական անվանումը՝ Ռուսաստանի Դաշնություն) միջմայրցամաքային պետություն Եվրասիայի հյուսիսարևմտյան հատվածում։ Տարածքի հիմնական մասը գտնվում է Հյուսիսային Ասիայում, իսկ որոշակի հատված՝ նաև Արևելյան Եվրոպայում: ՌԴ-ն աշխարհի խոշորագույն պետությունն է և զբաղեցնում է երկրագնդի ցամաքային տարածքի 1/8-ը։ Բնակչության թվով 9-րդն է աշխարհում․ ըստ 2018-ի մարդահամարի տվյալների՝ ավելի քան 144 մլն մարդ։ Երկրի ազգաբնակչության 77%-ը կենտրոնացված է արևմուտքում՝ եվրոպական հատվածում։

Մայրաքաղաքն է Մոսկվան։ Վերջինս համարվում է Եվրոպայի խոշորագույն քաղաքը, ինչպես նաև խոշորագույններից մեկն ամբողջ աշխարհում։ ՌԴ նշանավոր քաղաքներից են նաև Սանկտ Պետերբուրգը, Նովոսիբիրսկը, Եկատերինբուրգը և Նիժնի Նովգորոդը։ Պետական լեզուն ռուսերենն է։ Խոշոր ազգային փոքրամասնություններն են թաթարները, ուկրաինացիները, բաշկիրները, հայերը, չուվաշները, չեչենները և այլն։

Ռուսաստանը նախագահական կառավարմամբ դաշնային հանրապետություն է, որտեղ նախագահը՝ պետության, իսկ վարչապետը՝ կառավարության ղեկավարն է։ ՌԴ գործող նախագահն է Վլադիմիր Պուտինը, վարչապետը՝ Միխայիլ Միշուստինը։

Իրանի միջուկային գործարքը մոտ է տապալման, բայց կողմերը չեն ուզում ընդունել դա․ Reuters

Արևմտյան պաշտոնյաները մեծապես հույսը կորցրել են, որ Իրանի հետ միջուկային գործարքը կվերականգնվի, գրում է Reuters-ը՝ վկայակոչելով այս հարցին լավատեղյակ իր աղբյուրները։ Հոդվածը ներկայացնում ենք կճատումներով․ «Թեև նրանք ամբողջությամբ չեն հրաժարվել համաձայնագրից, ըստ որի՝ Իրանը սահմանափակել էր իր միջուկային ծրագիրն՝ իր դեմ գործող տնտեսական պատժամիջոցների չեղարկման դիմաց, աճում է համոզմունքը, որ դա, գուցե, անհույս հարց է։ Արևմտյան չորս դիվանագետներ համակարծիք են, որ այն գործարքի վերականգնման հույսը, որն Իրանը կնքել է Մեծ Բրիտանիայի, Չինաստանի, Ֆրանսիայի, Գերմանիայի, Ռուսաստանի և Միացյալ Նահանգների հետ 2015 թ-ին, և որից ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը հրաժարվել է 2018 թ-ին, մարում է։ Գործարքը վերածնվելու եզրին էր մարտի սկզբին, երբ Եվրամիությունը, որը համակարգում է բանակցությունները, նախարարներին Վիեննա էր հրավիրել՝ համաձայանգիր կնքելու։ Սակայն բանակցությունները տապալվեցին վերջին պահին Ռուսաստանի կողմից առաջ քաշված պահանջների և այն հարցի պատճառով, թե արդյոք Վաշինգտոնը կարող է Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսը (ԻՀՊԿ) հեռացնել օտարերկրյա ահաբեկչական կազմակերպությունների (FTO) իր ցանկից։ ԻՀՊԿ-ն վերահսկում է էլիտար զինված և հետախուզական ուժեր, որոնց Վաշինգտոնը մեղադրում է գլոբալ ահաբեկչական արշավի համար։ Կորպուսը ահաբեկչական կազմակերպությունների ցանկից հեռացնելու Թեհրանի պահանջին դեմ են ամերիկացի շատ օրենսդիրներ, որոնք այն ահաբեկչական կազմակերպություն են համարում՝ չնայած Իրանի հերքումներին։ Ռուսաստանի պահանջները, կարծես, մեղմացվել են, սակայն ԻՀՊԿ վերաբերյալ պահանջը՝ ոչ, իսկ նոյեմբերի 8-ին ԱՄՆ-ում սպասվող միջանկյալ ընտրություններն ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենի համար դժվարացնում են ընդդիմության դեմ պայքարն այդ կազմակերպությունը ցանկից հեռացնելու համար։ Բայդենի օգնականները հասկացնել են տվել, որ ԻՀՊԿ-ն ցանկից հեռացնելու պլաններ չունեն, սակայն չեն բացառել դա՝ հայտարարելով, որ, եթե Թեհրանն ուզում է, որ ԱՄՆ-ն գործարքի վերականգնման խիստ շրջանակից դուրս այդպիսի քայլ անի, Իրանը նույնպես պետք է ԱՄՆ համար հարցեր լուծի այդ գործարքից դուրս։ «Արդյո՞ք գործարքը մեռած է։ Դեռ չգիտենք, անկեղծ ասած, չենք կարծում, թե Իրանն էլ գիտի», - ասել է ԱՄՆ բարձրաստիճան մի պաշտոնյա։ Կարծես թե, Իրանը դեռ չի ուզում զիջել ԻՀՊԿ-ն ԱՄՆ ցանկից հեռացնելու հարցում։ «Դա մեզ համար կարմիր գիծ է, և մենք չենք զիջելու այդ հարցում», - ասել է Իրանի անվտանգության հարցերով պաշտոնյաներից մեկը։ Մի քանի աղբյուրների պնդմամբ՝ կողմերից ոչ մեկը չի ուզում խոստովանել, որ անուղղակի բանակցությունները, որոնք շարունակվում էին գրեթե մեկ տարի, տապալվել են։ Որովհետև Վաշինգտոնը հույս ունի, որ Իրանը կհրաժարվի ԻՀՊԿ-ի վերաբերյալ իր պահանջից, իսկ Իրանը համոզված է, որ կարող է վերականգնել գործարքը, երբ ցանկանա։ Արդյունքում՝ իրավիճակը կարող է փոխվել, աշխարհը կենտրոնացած է Ուկրաինայի տարածք ռուսական ներխուժման և նավթի գների աճի վրա, ինչն Իրանին թույլ է տալիս ավելի շատ գումար աշխատել ԱՄՆ պատժամիջոցների շրջանցմամբ նավթի ապօրինի արտահանումից։ «Չեմ կարծում, թե որևէ մեկն ուզում է ասել՝ վերջ, բավական է։ Արդյո՞ք սա անվերջ շարունակվելու է, և կողմերից ոչ մեկը չի ընդունելու, որ ամեն ինչ վերջացած է․․․ Հավանաբար», - ասում է արևմտյան դիվանագետներից մեկը։ Սա կարող է Իրանին թույլ տալ շարունակել ընդլայնել իր միջուկային ծրագիրը, որն արագացել է այն բանից հետո, երբ Թրամփը հրաժարվել է գործարքից։ Չնայած Իրանի միջուկային ծրագրի վերաբերյալ «Պլան Բ-ի» մասին ԱՄՆ խոսակցություններին՝ եթե գործարքը չվերականգնվի, [իրադարձությունների զարգացման] մի քանի տարբերակ կա։ Եթե բացառենք ԱՄՆ և Իսրայելի կողմից ռազմական գործողություններն՝ Իրանի միջուկային օբյեկտների ոչնչացման նպատակով, ապա գերտերությունների գլխավոր լծակն իրանական նավթի արտահանման սահմափակումն է։ Թեև 2015թ-ի գործարքին նախորդող տարիներին Վաշինգտոնը լռելյայն ուներ Մոսկվայի և Պեկինի աջակցությունն ամերիկյան պատժամիջոցների միջոցով իրանական նավթի արտահանման սահմանափակման հարցում, գերտերությունների շրջանում այդպիսի կոնսենսուս չկա։ Ռուսաստանի ներխուժումն Ուկրաինա, չնայած ԱՄՆ և Եվրոպայի նախազգուշացումներին, ցույց է տալիս, որ Մոսկվայի համաձայնությունը չի կարելի որպես փաստ ընդունել։ Չինաստանն ապօրինի արտահանված իրանական նավթի հիմնական գնորդն է և, ըստ որոշ աղբյուրների, դրա սահմանափակմանը հասնելը դժվար կլինի այն պայմաններում, երբ նավթի մատակարարումները սուղ են, իսկ Թեհրանը Պեկինին զեղչ է տրամադրում։ Ավելի վաղ պատասխանելով ԱՄՆ պատժամիջոցների շրջանցմամբ իրանական նավթի գնման մասին հարցին՝ Չինաստանի արտգործնախարարությունը հրաժարվել էր մանրամասներ ներկայացնել, սակայն հաստատել էր, որ Չինաստանը համաձայն չէ ԱՄՆ արտատարածքային պատժամիջոցներին և կոչ է անում Միացյալ Նահանգներին չեղարկել միակողմանի պատժամիջոցները։ Իրանական նավթի արտահանումը, Kpler ընկերության տվյալներով, առաջին եռամսյակում աճել է՝ օրական 668 հազար բարելից հասնելով միջինում օրական մինչև 870 հազար բարելի։ Միացյալ Նահանգներն, ըստ էության, պետք է երկու ուղղությամբ գործի՝ սահմանափակի, մի կողմից, ռուսական նաթվի արտահանումը, մյուս կողմից՝ իրանական նավթինը։ «Դա հեշտ չէ, - ասում է աղբյուրներից մեկը։ - Իրանն այժմ վաճառում է նավթի այն ծավալի մոտավորապես կեսը, որը կարող էր վաճառել, եթե չլինեին ԱՄՆ պատժամիջոցները, սակայն, շնորհիվ գների աճի, նույն եկամուտն է ստանում»։ «[Ինչո՞ւ պետք է Թեհրանը] ցավոտ զիջման գնա, եթե, ըստ էության, ադեն ստանում է այդ նավթային շահույթը», - նշում է նա»։ Նորա Վանյան

21:32 - 02 մայիսի, 2022

«Դոնբասում մարտերը «սառել» են, ինչո՞ւ»․ Meduza

Գլխավոր նկարը՝ Ueslei Marcelino / Reuters / Scanpix / LETA Ռուսական Meduza առցանց պարբերականն անդրադարձել է Դոնբասի համար մարտերին, որոնք ընթանում են ռուսական և ուկրաինական զորքերի միջև։ Այն գրում է, որ մարտերը «սառել են», իսկ ԱԹՍ-ների և հրետանու ակտիվ օգտագործումը հանգեցրել է դիրքային փակուղու։ Հոդվածը ներկայացնում ենք կրճատումներով։ «ԱՄՆ Կոնգրեսն Ուկրաինայի համար լենդ-լիզի ծրագիր է ընդունել, որի համաձայն՝ Կիևը կարող է մոտակա ամիսներին 20 մլրդ դոլարի տեխնիկա ստանալ։ Տեսականորեն՝ տեխնիկան ստանալով, դրա կիրառման ձևը յուրացնելով և դրա հիման վրա մարտունակ կազմավորումներ ձևավորելով՝ Ուկրաինան կարող է ոչ միայն հաջող դիմադրության, այլև Ռուսաստանի դեմ պատերազմում հաղթանակի հույս ունենալ։ Սակայն գրոհի հնարավորությունները դեռևս ավելի մեծ են ռուսական բանակի մոտ․ այն կրակային հզորության ակնհայտ առավելություն ունի։ Սակայն ռուսական գրոհը ծայրահեղ դանդաղ է ընթանում այն դեպքում, երբ (հենց լենդ-լիզի պատճառով) ժամանակը ռուսական հրամանատարության դեմ է գործում։ Ի՞նչ է կատարվում Դոնբասում այս օրերին (հակիրճ) Մարտերը վերածվել են հրետանային հարվածներով փոխադարձ [թիրախների] ոչնչացման՝ առանց զգալի առաջխաղացման։ Ռուսական բանակը, թվում է, առավելություն չունի հետախուզական միջոցների և նպատականշման հարցերում (հատկապես՝ ԱԹՍ-ների հարցում) և ամբողջությամբ չի կարողանում ճնշել ուկրաինական հրետանին։ Ուկրաինան, համապատասխանաբար, դեռ չի կարողանում ճնշել ռուսականը՝ կրակային հզորության պակասի պատճառով։ Փոխարենը՝ երկու բանակներն էլ, հետախուզության շնորհիվ, կարողանում են ԱԹՍ-ներով ճշգրիտ հրետանային հարվածներ հասցնել հակառակորդի դիրքերին և գրոհային ստորաբաժանումներին։ Ինչո՞ւ կողմերից ոչ մեկը չի կարողանում արագ գրոհել Հավանաբար, կողմերը պատերազմի այս փուլում հասել են յուրօրինակ դիրքային ճգնաժամի, երբ արագ առաջխաղացումը պարզապես անհնար է։ Մասնակիորեն սա հիշեցնում է Առաջին աշխարհամարտի ժամանակ դիրքային փակուղին Արևմտյան ճակատում։ Ներկայիս պատերազմը, կարծես, արմատապես տարբերվում է հարյուր տարվա հնության պատերազմից գոնե նրանով, որ դրանում մասնակցում են զգալիորեն ավելի փոքր բանակներ․ տասնյակ հազարավոր, այլ ոչ թե միլիոնավոր մարդիկ, ճակատի հարյուր կիլոմետրի հաշվարկով տասնյակ սարքեր, այլ ոչ թե հարյուրավոր և հազարավոր։ Տեսականորեն՝ զորքերի և կրակի ոչ մեծ խտությունը հնարավոր է դարձնում մանևրային պատերազմը՝ տասնյակ կիլոմետրերի ամենօրյա ճեղքումներով։ Սակայն ռազմական գործողություններն այդպիսին էին միայն պատերազմի առաջին օրերին, երբ ռուսական զորքերն Ուկրաինայի հարավում և անգամ Կիևի ուղղությամբ տասնյակ կիլոմետրեր էին անցնում՝ կազմակեպված դիմադրության չհանդիպելով։ Հավանաբար, խնդիրն օպերատիվ անսպասելիությունն էր․ ուկրաինական իշխանությունն ընդհուպ մինչև պատերազմի մեկնարկը, դրան չէր հավատում և չգիտեր, թե ինչ ուղղություններով և ինչ ուժերով է ռուսական բանակը վարելու գրոհը։ Սակայն, հենց ուկրաինական բրիգադներն ընդառաջ բերվեցին ռուսական հարձակողական զորքերին՝ Նիկոլաևի, Չեռնիգովի, Կիևի և Զապորոժիեի մատույցներում, ռուսական գրոհի տեմպերը նվազեցին մինչև օրական մի քանի կիլոմետր։ Դա, իր հերթին, կարող է կապված լինել այն բանի հետ, որ հետախուզության և նպատականշման միջոցները (նախևառաջ՝ դրոնները) կարող են հանգեցնել դիրքային ճգնաժամի և փոքր բանակների պատերազմի։ Հանդիպելով հետևակի պաշտպանությանը, որը հզոր հակատանկային միջոցներ (հրթիռներ) ունի, հարձակվողները ստիպված են կանգ առնել և գործի դնել հրետանին։ Այդ ընթացքում հակառակորդը պարզում է հարձակվողների դիրքերը դրոնների օգնությամբ և հրետանային հարվածներ հասցնում դրանց։ Այս մատավարությունը (որը հաճախ մարտավարական հաջողություն է բերում հակառակորդի շարժի արմատական դանդաղեցման և գրոհի տապալման տեսքով) օգտագործում են երկու կողմերն էլ։ Պաշտպանական հետազոտությունների թագավորական միացյալ ինստիտուտի (RUSI) վերջին զեկույցում նշվում է, որ հրթիռներն ընդամենը դանդաղեցնում են ռուսական գրոհը։ Ռուսական զորքերն իրապես «սպանում» է հենց հրետանին, որը գործում է դրոնների նպատականշմամբ։ Բայց սա փակուղու միակ պատճառը չէ։ Կարևոր է նաև այն, որ երկու բանակները մոտավորապես հավասար են թվաքանակի առումով։ Ի՞նչ դեր ունեն ԱԹՍ-ներն այս պատերազմում Ռուսական բանակը (առանց ինքնահռչակ ԴԺՀ և ԼԺՀ ստորաբաժանումների) հետախուզության և հրետանու նպատականշման համար օգտագործում է հաստիքային ԱԹՍ-ներ։ Նախևառաջ, դրանք «Օռլան-10» ԱԹՍ-ներն են։ Այդ սարքերն ունակ են, այդ թվում, նպատականշում անել «Կրասնոպոլ» բարձր ճշգրտության արկերով հաուբիցների համար։ ԱԹՍ-ների վաշտերը ենթարկվում են կազմավորումների (դիվիզիաների և բրիգադների) հրամանատարությանը, դրանց կիրառումը կենտրոնացված է։ Սակայն ճակատում ինքնավար ձևով գործող շատ ստորաբաժանումներ, ըստ ամենայնի, չեն կարողանում օպերատիվ կերպով օդային հետախուզություն իրականացնել և ստիպված են հին ձևով հույսը դնել ցամաքի հետախուզության վրա։ Ուկրաինական հրամանատարությունն ԱԹՍ-ների կիրառման հարցում ավելի ճկուն մոտեցում է ցուցաբերում․ Դոնբասում ռոտացիայի եղանակով ծառայություն անցած զորքերը սեփական ԱԹՍ-ներն ունեն։ Նրանց տնօրինության տակ են շուկայի առաջատար՝ չինական DJI ընկերության քաղաքացիական մոդելները։ ԱԹՍ-ների՝ Դոնբասի պատերազմի փորձ ունեցող օպերատորներն ունակ են նպատականշումն արագ փոխանցել իրենց հրետանուն։ Կոմերցիոն դրոններ օգտագործում են նաև ԴԺՀ և ԼԺՀ ուժերը, թեև՝ ավելի փոքր մասշտաբներով։ Ընդ որում, DJI ընկերությունը 2022 թ-ի ապրիլին դադարեցրել է ԱԹՍ-ների պաշտոնական մատակարարումն ինչպես Ուկրաինային, այնպես էլ Ռուսաստանին։ Հավանաբար, ամենուրեք և միշտ ուկրաինական դրոններին հակազդելու ռուսական ռադիոէլեկտրոնային պայքարի և ճնշման միջոցների անընդունակությունը հենց ԱԹՍ-ների զանգվածայնության և ապակենտրոնացված օգտագործման հետևանք է։ Թուրքական (և Ուկրաինայում համապատասխան հավաստագրով արտադրված) «Բայրաքթարներն», ընդհակառակը, օգտագործվում են կենտրոնացված ձևով և, հնարավոր է, ավելի հաճախ՝ որպես հետախույզներ, քան հարվածային համակարգեր։ Նախագահ Վլադիմիր Զելենսկին ասել է, որ «Բայրաքթարները» վճռորոշ ազդեցություն չունեն պատերազմի ընթացքի վրա։ Հավանաբար, նա նկատի ուներ դրանց հարվածային ունակությունները, սակայն ռադիոէլեկտրոնային ճնշման միջոցների օգնությամբ պաշտպանված օբյեկտների հետախուզման համար օգտագործվում են հենց այսպիսի դրոններ՝ հզոր օպտիկաէլեկտրոնային համակարգով, որոնք կարող են թիրախը նկատել տասնյակ կիլոմետրերի վրա։ Այսպիսով՝ եթե դատենք արդյունքով, այսինքն՝ ռուսական գրոհի արագությամբ, կարելի է ասել, որ ուկրաինական բանակը չեզոքացնում է հրետանու քանակության հարցում հետ մնալը դրա համար նպատականշման միջոցների ավելի ճկուն օգտագործմամբ։ Ինչո՞ւ հակամարտող կողմերը չեն կարողանում ճնշել հակառակորդի հրետանին Բանն այն է, որ երկու կողմերի հրետանին տեղակայված է դրանց կառուցվածքի խորքերում․ Ուկրաինան այն ճնշելու միջոցներ գրեթե չունի, Ռուսաստանն այդ միջոցներն ունի․ դա ավիացիան է, սական նա չի կարող այն ազատորեն կիրառել։ Իհարկե, նման ճնշման և ոչնչացման տեսանյութեր հրապարակվում են երկու կողմերից էլ։ Սակայն, հաշվի առնելով այն, որ հրետանին երկու կողմերի համար էլ պատերազմ վարելու գլխավոր գործիքն է, ճնշման իրական արդյունքը մեծ չէ։ Ռուսական բանակն, այնուամենայնիվ, օգտագործում է ավիացիան, սակայն, կարծես, ուկրաինական ՀՕՊ կողմից պահպանվող վտանգի պատճառով ոչ հաճախ է գործում հակառակորդի թիկունքում։ Այս պայմաններում հրետանին ճնշելու համար կողմերը վարում են հակահրետամարտկոցային պայքար, սակայն այս հարցում նրանց հնարավորությունները սահմանափակ են․ հակառակորդի հրետամարտկոցը խոցելու համար, որը նրա շարքերի խորքից հարվածում է առաջին շարքերին, կամ պետք է հրետանին բերել-հասցնել այդ առաջին շարքերին (դրա պահպանությունը վտանգելով), կամ էլ ավելի հեռահար զենք ունենալ։ Իրավիճակը կարող է փոխվել, եթե ռուսական բանակը սկսի ավելի ակտիվորեն օգտագործել ավիացիան։ Ինչպես նաև եթե ուկրաինական կողմն ամերիկյան և եվրոպական արտադրության հեռահար հաուբիցներ և ամերիկյան հեռահար կամիկաձե ԱԹՍ-ներ ստանա։ Բնականաբար, չի բացառվում, որ ռուսական հրամանատարությունը մոտ ժամանակներս արագացնի գրոհը (որպեսզի ուկրաինացիները չհասցնեն նոր տեխնիկա ստանալ) կամ փորձի կասեցնել արևմտյան տեխնիկայի առաքումը ճակատ։ Սակայն այս դեպքում էլ է նա ավիացիա օգտագործելու (այլ ոչ միայն հրթիռներ) ուկրաինական թիկունքում։ Նորա Վանյան

12:32 - 02 մայիսի, 2022