Սյունիքի մարզ

Սյունիքի մարզ մարզի կարգավիճակ ունեցող վարչատարածքային միավոր Հայաստանի հարավում։ Սահմանակից է Իրանին, արևմուտքից՝ Նախիջևանին, արևելքից՝ Արցախին, որի՝ Սյունիքի մարզին սահմանակից տարածքը ժամանակավորապես Ադրբեջանի վերահսկողության տակ է, իսկ հյուսիսից՝ Վայոց ձորին։

Սյունիքի մարզի ամենամեծ գետը Որոտանն է։ Սյունիքի միջին բարձրությունը ծովի մակարդակից 2.200 մ է։ Ամենաբարձր լեռնագագաթներն են Կապուտջուղը (3.904), Ծղուկը (3.581), Մեծ Իշխանասարը (3.550) և այլն։ Սյունիքը կոչվում է նաև Զանգեզուր, Սիսական։

Որպեսզի Գորիսի գյուղերը բլոկադայի մեջ չհայտնվեն, պետք է արագ միջոցներ ձեռնարկվեն՝ անտառամիջյան ճանապարհների բարելավման ուղղությամբ․ Իրինա Յոլյան

Սյունիքի մարզի Գորիս, Մեղրի, Տաթեւ, Տեղ համայնքներում այս տարվա հոկտեմբերի 17-ին տեղի կունենան համայնքների ավագանիների հերթական ընտրություններ՝ համամասնական ընտրակարգով։ Նախընտրական քարոզարշավը մեկնարկել է սեպտեմբերի 22-ին, ավարտվելու է հոկտեմբերի 15-ին։ Գորիսում առաջադրվել են «Առուշ Առուշանյան» դաշինքը, որի ցուցակը գլխավորում է Գորիսի գործող համայնքապետ (այժմ կալանավորված է) Առուշ Առուշանյանը, «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցությունը՝ համայնքապետի պաշտոնում ՀԱԿ անդամ, Գորիսի պետական քոլեջի տնօրեն, Գորիսի գործող ավագանու անդամ Կարեն Լազարյանի թեկնածությամբ, «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը՝ Վլադիմիր Աբունցի թեկնածությամբ։ Առաջադրվել էր նաեւ «Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունը»՝ Ալվարդ Իսախանյանի թեկնածությամբ, սական տարածքային ընտրական հանձնաժողովը չի գրանցել կուսակցության ցուցակը՝ օրենքին անհամապատասխանության պատճառով։ Թեեւ օրեր առաջ Գորիսում պատռել էին Առուշ Առուշանյանի պաստառները, այնուամենայնիվ, դաշինքի անդամ, Գորիսի նախկին փոխհամայնքապետ Իրինա Յոլյանի տպավորությամբ՝ քարոզարշավը լարված մթնոլորտում չի ընթանում։ Դաշինքի ներկայացուցիչներն այս պահին զբաղված են քարոզարշավի աշխատանքներով, փորձում են ընթացքն արդյունավետ օգտագործել․ «Այս պահին լարվածություն չկա, մենք աշխատում ենք մեզ համար, մյուս թիմերն՝ իրենց։ Միայն պետք է նշեմ, որ այս երկու օրը մի քանի պաստառներ են պատռվել, դա արձանագրել է Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը, կարծում եմ՝ իրավական գնահատական կտրվի դրան, կփորձեն պարզել՝ ովքեր են եղել պատվիրատուները, ինչ պատճառաբանությամբ են պատռվել պաստառները»,- Infocom-ի հետ զրույցում ասաց Յոլյանը։ 44-օրյա պատերազմից հետո Գորիսի մի շարք բնակավայրեր դարձել են սահմանամերձ։ Համայնքում գլխավոր խնդիրն այսօր անվտանգությանն է առնչվում։ Հակառակորդը մայիսից գտնվում է Գորիսի վարչական տարածքում գտնվող Սեւ լճի տարածքում, եւ, կարծես, նպատակ չունի ՀՀ ինքնիշխան տարածքից դուրս գալու։ Արդեն նաեւ արոտավայրերի խնդիր կա։ Իսկ օգոստոսին հակառակորդը փակել էր Գորիս-Որոտան-Շուռնուխ-Կարմրաքար ճանապարհը՝ հավելյալ խնդիրներ ստեղծելով ոչ միայն այդ ճանապարհով անցնողների, այլեւ բնակիչների համար․ Ադրբեջանի ուղղակի սպառնալիքները չեն դադարում։ Իրինա Յոլյանի խոսքով՝ բոլորը գիտեն, որ Գորիսը պատերազմի ընթացքում եղել է Արցախի թիկունքը պահողը, կարեւոր ռազմավարական նշանակություն համայնք, եւ այդ հարցում աշխատանքները կազմակերպել է դաշինքի առաջին համարը՝ Առուշ Առուշանյանը․ «Հետպատերազմական իրավիճակում էլ, ինչը կախված է համայնքից, համայնքի լիազորությունների շրջանակներում է, մշտապես կազմակերպվել է բարձր մակարդակով։ Բնականաբար, ընտրվելուց հետո էլ շարունակելու ենք անվտանգային այն հարցերով զբաղվել, որոնք մեր իրավասությունների շրջանակում են»։ Յոլյանի դիտարկմամբ՝ համայնքի բնակավայրերում խնդիրները բազմաթիվ են, եւ իրենց թիմը մինչեւ այս պահը փորձել է այդ խնդիրներին արագ արձագանքե ու լուծում տալ․ «Առուշանյանն էլ, երբ անազատության մեջ չէր, մշտապես կանգնած է եղել մեր համայնքի բնակչի կողքին»,- շեշտեց նա։ Իսկ այս պահին ամենամտահոգիչ հարցերից մեկը, Գորիսի նախկին փոխհամայնքապետի խոսքով, համայնքի բնակավայրերով անցնող միջպետական ճանապարհի անվտանգության է վերաբերում․ խոսքը հիշատակված ճանապարհի մասին է, որը փակել էին ադրբեջանցիները, ապա իրենց անցակետը տեղադրել, ․ «Այս պահի դրությամբ թշնամին օկուպացրել է միջպետական ճանապարհը, այլընտրանքային ճանապարհների խնդիր կա Շուռնուխում, Բարձրավանում եւ Որոտանում։ Առաջիկայում ձմեռ է, եթե հանկարծ նորից վտանգավոր իրավիճակ լինի, բնական է՝ որպեսզի այս գյուղերը բլոկադայի մեջ չհայտնվեն եւ արտաքին աշխարհի հետ կապն ընդհանրապես չկորցնեն, պետք է շատ արագ միջոցներ ձեռնարկվեն՝ անտառամիջյան ճանապարհների բարելավման ուղղությամբ։ Բազմաթիվ օրհասական հարցեր կան, որոնք հրատապ լուծում են պահանջում»։ Ինչ վերաբերում է ընթացիկ եւ ապագա ծրագրերին՝ մեր զրուցակիցը նշեց, որ այժմ Գորիսի 9 բնակավայրում միաժամանակ տարբեր ծրագրեր են իրականացվում՝ սկսած խաղահրապարակների, մանկապարտեզների, նախակրթարանների, զարգացման կենտրոնների հիմնումից, ճանապարհների բարելավումից, մինչեւ բնակարանաշինություն, բնակավայրերում գիշերային լուսավորությունների անցկացում․ «Մենք գրեթե ոլորտ չունենք, որտեղ ծրագրեր չիրականացվեն։ Գորիսն այն համայնքներից է, որ մշտապես բոլոր ոլորոտները ուշադրության կենտրոնում է պահում, անընդհատ ծրագրեր են իրականացվում։ Եթե տարվա ընթացքում մի քանի պետական ծրագիր ենք ունենում՝ սուբվենցիոն, պետության հետ համատեղ արվող, այդ հիշատակված ծրագրերը հիմնականում միջազգային կառույցների, անհատների, տարբեր կազմակերպությունների հետ մեր երկարաժամկետ եւ արդյունավետ համագործակցությունն է բերել։ Որովհետեւ եթե մի կազմակերպության հետ մենք մեկ մանկապարտեզ ենք հիմնում, փորձը ցույց է տալիս, որ այդ արդյունավետ աշխատանքը բերում է շարունակականության ապահովման, եւ պատահական չէ, որ մենք ակտիվ աշխատում ենք։ Դոնորները չեն գալիս մեր դռները ծեծում, դա 24-ժամյա արդյունավետ աշխատանք է պահանջում»,- ներկայացրեց Յոլյանը՝ վստահեցնելով, որ այդ ծրագրերն ու աշխատանքները շարունակելու են, բայց իրենց դրա համար անհրաժեշտ է գորիսեցիների քվեն․ «Գորիսեցին պետք է ընտրի հենց մեզ, որովհետեւ Առուշ Առուշանյանը գործով է ապացուցել, այն քաղաքական գործիչը չէ, որ գա ընդամենը խոստում տալու համար։ Ինքն աշխատել է, գորիսեցին այդ աշխատանքը տեսել է եւ համեմատելու հնարավորություն ունի։ Գորիսեցու վստահության քվեն անհրաժեշտ է, որպեսզի համայնքի ղեկավարը իր սկսած գործը կարողանա շարունակել»,- եզրափակեց Գորիս համայնքի ղեկավարի նախկին տեղակալ, «Առուշ Առուշանյան» դաշինքի անդամ Իրինա Յոլյանը։ Ի դեպ, այս դաշինքի մաս են կազմում «Վերածնվող Հայաստան» կուսակցությունը, որը գլխավորում է Սյունիքի նախկին մարզպետ, այժմ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Վահե Հակոբյանը, եւ «Ազգային օրակարգ» կուսակցությունը, որի խորհրդի նախագահն Արա Հակոբյանն է։ «Ազգային օրակարգի» խորհրդի անդամ Հայկ Փայտյանն Infocom-ի հետ զրույցում նշեց, որ կուսակցությունը համաձայնել է դաշինքի մաս կազմել, քանի որ Գորիսի ավագանու եւ առհասարակ ՏԻՄ ընտրություններն իրենք դիտարկում են տեղերում ազատագրական պայքար մղելու հոլովույթում․ ««Ազգային օրակարգ» կուսակցությունը բազմիցս հայտարարել է, որ օտարի շահերը սպասարկող, ապազգային եւ հակապետական այս իշխանական համակարգի դեմ պայքարը պետք է կրի ազգային-ազատագրական բնույթ։ Կուսակցությունը նաեւ հաստատել է իր պատրաստակամությունը մասնակցել կամ աջակցել բոլոր այն հարթակների եւ ձեւաչափերի կազմավորմանը, որոնք իրենց առջեւ նպատակ են դրել պայքարել այս հակահայկական իշխանական համակարգի դեմ»,- ասաց Փայտյանը՝ նշելով, որ կուսակցությունն ինքն էլ է նախաձեռնություն ցուցաբերում նմանատիպ հարթակներ եւ միավորումներ ձեւավորելու ուղղությամբ, որի հերթական դրսեւորումը «Հայ կառուցողական» կուսակցության հետ «Նոր պետություն» միաբանում ստեղծելն է։ Ինչ վերաբերում է Սյունիքին, եւ, մասնավորապես, Գորիսին, Փայտյանը շեշտեց, որ ազգային-ազատագրական պայքար մղելու համատեքստում քաղաքն առանձնակի կարեւորություն ունի․ «Սյունիքի մի շարք համայնքապետեր, այդ թվում Առուշ Առուշանյանը իրենց կոշտ անհամաձայնությունն են հայտնել Փաշինյանի եւ նրա իշխանախմբի կողմից իրականացվող պարտվողական գործողություններին։ Այսօր Գորիս քաղաքի առջեւ ծառացած հիմնական եւ գոյաբանական խնդիրը անվտանգային հարցն է։ Գործող իշխանախումբը Գորիս քաղաքի շուրջ գտնվող գրեթե բոլոր բարձունքները հանձնել է թշնամիներին եւ այսօր էլ արդեն միասին բացահայտ ու անթաքույց խոսում են «Զանգեզուրի միջանցք» կոչվածի վերաբերյալ։ Այդ է պատճառը, որ փորձ է արվում չեզոքացնել բոլոր այն ուժերին եւ անհատներին, ովքեր համաձայն չեն Հայրենիքը հանձնել թշնամուն եւ պայքար են մղում դա կանխելու ուղղությամբ։ Հետեւաբար տեղերում Փաշինյանին հլու-հնազանդ, ուղղակի կառավարվող եւ նրա ցանկազած հրամանին ենթարկվող կամակատար համայնքապետերին իշխանության բերելը հերթական ծանր հարվածն է լինելու հայությանն ու հայկական պետականության խարխլված հիմքերին»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ շեշտելով, որ «Ազգային օրակարգ» կուսակցությունը Գորիսում նախատեսվող ընտրությունների շրջանակում եւս անելու է հնարավորը հակահայ ծրագրերը խափանելու ուղղությամբ, եւ որ իրենց առաջարկները գլխավորապես վերաբերելու են անվտանգային խնդիրներին, ինչպես նաեւ համայնքի սոցիալ-տնտեսական, ենթակառուցվածքների եւ կրթական ոլորտներում առկա հարցերի համակարգային լուծումներին։ Լուսանկարը՝ Իրինա Յոլյանի ֆեյսբուքյան էջից Հայարփի Բաղդասարյան

11:21 - 29 սեպտեմբերի, 2021

Գորիսի բնակչության անվտանգության խնդիրների լուծումը համապետական մոտեցում է պահանջում․ համայնքապետի թեկնածու Կարեն Լազարյան

Սյունիքի մարզի Գորիս, Մեղրի, Տաթեւ, Տեղ համայնքներում այս տարվա հոկտեմբերի 17-ին տեղի կունենան համայնքների ավագանիների հերթական ընտրություններ՝ համամասնական ընտրակարգով։ Նախընտրական քարոզարշավը մեկնարկել է սեպտեմբերի 22-ին, ավարտվելու է հոկտեմբերի 15-ին։ Գորիսում առաջադրվել է չորս քաղաքական ուժ․ «Առուշ Առուշանյան» դաշինքը, որի ցուցակը գլխավորում է Գորիսի գործող համայնքապետ (այժմ կալանավորված է) Առուշ Առուշանյանը, «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցությունը՝ համայնքապետի պաշտոնում ՀԱԿ անդամ, Գորիսի պետական քոլեջի տնօրեն, Գորիսի գործող ավագանու անդամ Կարեն Լազարյանի թեկնածությամբ, «Հայաստանի կոմունիստական կուսակցությունը»՝ Ալվարդ Իսախանյանի թեկնածությամբ եւ «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը՝ Վլադիմիր Աբունցի թեկնածությամբ։ Infocom-ը քարոզարշավի ընթացքի, համայնքային խնդիրների, առաջնահերթ լուծում պահանջող հարցերի եւ ապագա ծրագրերի մասին զրուցել է «Հայ ազգային կոնգրես» կուսակցության թեկնածու Կարեն Լազարյանի հետ։ Վերջինիս խոսքով՝ Գորիսում հոկտեմբերի 17-ի ընտրությունից առաջ ուժերի վերադասավորման ակտիվ գործընթացներ են տեղի ունենում․ «Թեեւ քարոզարշավը երկու օր է՝ ինչ մեկնարկել է, բայց մինչ այդ էլ ակնհայտ դարձավ, որ որոշ ուժեր հույսները դրել են սոցցանցային, քոմենթային կռիվների վրա, ինչն իրականացվում է նաեւ ֆեյքային հայհոյանքների միջոցով»,- կարծիք հայտնեց մեր զրուցակիցը՝ հավելելով, որ իրենք հրապարակավ մերժել են այդ գործելակերպը եւ մրցակից քաղաքական ուժերին պատշաճ մրցակցության, գաղափարական, ծրագրային մրցակցության հորդոր հղել: Ըստ Լազարյանի՝ Գորիսը հիմա այնպիսի մարտահրավերների առջեւ է կանգնած, որ իրենք իրավունք չունեն տրվել միջկուսակցական եւ սոցցանցային կռիվներին: «Մենք նաեւ կողմերին կոչ ենք արել բանավիճել բացառապես այն խնդիրների եւ ծրագրերի շուրջ, որոնք առնչվում են համայնքային խնդիրներին: Վերջին օրերի արտառոցություններից մեկն էլ այն է, որ ոչ իշխանական քաղաքական թիմերի նախընտրական ցուցակներից ավագանու անդամի թեկնածուների արտահոսք է նկատվում՝ ինքաբացարկի տեսքով: Եվ դա՝ ոչ միայն Գորիս, այլեւ Տեղ ու Տաթեւ համայնքներում»,- նկատեց Գորիսում ՀԱԿ-ի թեկնածուն եւ նշեց, որ նաեւ իրենց նախընտրական ցուցակից էլ երկու հոգի դուրս են եկել․ պատճառները դեռ ուսումնասիրում են: Սակայն թեկնածուն հեռու է մտքից, որ դա ինքնաբուխ եւ բնական գործընթաց է, եւ ավելի շատ ինչ-որ ճնշումների կամ գայթակղիչ խոստումների հետեւանք է: «Ինքներդ դատեք․ Գորիս համայնքի ամեն բնակավայրում մի քանի հոգու (միանգամից) խոստացել են նշանակել գյուղի վարչական ղեկավար, մանկապարտեզի վարիչ, դպրոցի տնօրեն… Եվ հիմա յուրօրինակ մենամարտ է՝ մի կողմից՝ տարածքային իշխանության վարչական ռեսուրսի, մյուս կողմից՝ համայնքի վարչական ռեսուրսի միջեւ»,- ասաց Կարեն Լազարյանը: 44-օրյա պատերազմից հետո Գորիսի մի շարք բնակավայրեր դարձել են սահմանամերձ։ Համայնքում գլխավոր խնդիրն այսօր անվտանգությանն է առնչվում։ Հակառակորդը մայիսից գտնվում է Գորիսի վարչական տարածքում գտնվող Սեւ լճի տարածքում, եւ, կարծես, նպատակ չունի ՀՀ ինքնիշխան տարածքից դուրս գալու։ Արդեն նաեւ արոտավայրերի խնդիր կա։ Իսկ օգոստոսին հակառակորդը փակել էր Գորիս-Որոտան-Շուռնուխ-Կարմրաքար ճանապարհը՝ հավելյալ խնդիրներ ստեղծելով ոչ միայն այդ ճանապարհով անցնողների, այլեւ բնակիչների համար․ Ադրբեջանի ուղղակի սպառնալիքները չեն դադարում։ Գորիսի համայնքապետի թեկնածուից հետաքրքրվեցինք՝ ընտրվելու պարագայում ի՞նչ քայլեր է ձեռնարկելու՝ անվտանգային խնդիրների լուծման ուղղությամբ՝ այնքանով, որքանով հնարավոր է համայնքապետի պաշտոնում, ինչ նախաձեռնություններ կամ առաջարկներ ունի։ Լազարյանի խոսքով՝ իրենց նախընտրական ծրագրի առանցքային բաժինը նվիրված է հենց անվտանգության խնդիրներին: Առաջին բանը, որ պատրաստվում են անել, համանքի բոլոր բնակավայրերում պատերազմից հետո առաջ եկած կարիքների եւ խնդիրների գնահատումն է, որի հիման վրա էլ կճշգրտեն անելիքները․ «Կաջակցենք պետական մարմինների գործողություններին, որոնք ուղղված կլինեն Սեւ լճի տարածքից ադրբեջանցի օկուպանտներին դուրս մղելուն: Համայնքի բնակավայրերում Արցախյան երրորդ պատերազմի ընթացքում կազմավորված ինքնապաշտպանական (աշխարհազորային) ջոկատներն ամրապնելուն ուղղված միջոցառումներ կիրականացնենք ու կհամագործակցենք Սյունիքի մարզային զինկոմիսարիատի հետ՝ զորակոչերի, զորահավաքների կազմակերպման գործում»,- թվարկեց մեր զրուցակիցը: Հաշվի առնելով հանգամանքը, որ Գորիս համայնքի բնակչության անվտանգության խնդիրների լուծումը համապետական մոտեցում է պահանջում, թեկնածուն եւ իր թիմը պատրաստվում են ՀՀ կառավարությանն առաջարկել Գորիսում հրավիրել կառավարության արտագնա նիստ եւ քննարկել առկա խնդիրները: Իսկ մինչ այդ՝ կփորձեն Գորիս հրավիրել ԱԺ խմբակցություններին՝ Գորիսի անվտանգության հարցերով միասնական մոտեցում մշակելու համար: «Միեւնույն ժամանակ համարում ենք, որ ոչ պակաս կարեւոր է մեր հողի վրա ապրող, այդ հողը շենացնող մարդու կյանքի համար բարեկեցիկ պայմանների ստեղծումը, համայնքի զարգացման եւ բարգավաճման հեռանկարի երաշխավորումը: Այդ ուղղությամբ նույնպես ունենք առաջարկություններ եւ ծրագրեր»: Իսկ Գորիսում, ըստ Կարեն Լազարյանի, առաջնահերթ լուծում պահանջող շատ խնդիրներ կան․ «Համայնքի վարչական տարածք համարվող Սեւ լճի մերձակայքում 2021 թ. մայիսի 12-ից Ադրբեջանի զինվորականներն են ներխուժել: Ադրբեջանցիների հսկողության ներքո են Որոտան, Քարահունջ գյուղերի երբեմնի տարածքների որոշ հատվածներ, ինչպես եւ Շուռնուխ գյուղի արեւելյան մասը: Վերիշենի եւ Ակների արոտավայրերի մի մասն ադրբեջանցիների կողմից վերահսկվող դիրքերի հայացքի ներքո են, ինչը դժվարացնում կամ անհնար է դարձնում դրանց օգտագործումը: Անորոշություններով լեցուն է Գորիս-Կապան մայրուղին, որը, միջպետական նշանակությունից զատ, Գորիս քաղաքը համայնքի մեջ մտնող Որոտան, Շուռնուխ, Բարձրավան գյուղերի, նաեւ Աղբուլաղ, Ձորակ, Վանանդ գյուղատեղիների հետ հաղորդակցության միակ ուղին է: Առանց այդ խնդիրների լուծման՝ իրատեսական չի լինի մյուս հարցերի առաջնահերթ քննարկումը»,- ասաց մեր զրուցակիցը՝ տեղեկացնելով, որ թվարկված հարցերի վերաբերյալ իրենց կոնկրետ առաջարկություններն արտացոլված են իրենց նախընտրական ծրագրում, որի շնորհանդեսը տեղի կունենա սեպտեմբերի 26-ին: Թե բացի անվտանգային խնդիրների հնարավոր լուծումներից՝ համայնքային զարգացման ինչ նախաձեռնություններով են հանդես գալու ընտրվելու պարագայում, Լազարյանը ներկայացրեց, որ նախ պետք է լուծվի Բարձրավանի, Ներքին Խնձորեսկի եւ Վերիշեն գյուղերի գործող ճանապարհների հիմնանորոգման կամ գոնե բարեկարգման խնդիրը: Խնձորեսկում նաեւ խմելու ջրի խնդիր կա, որ չի լուծվել տասնամյակներով։ «Կան նաեւ բնապահպանությանն առնչվող խնդիրներ. խոսքը, մանսվորապես, Վարական գետն աղտոտումից զերծ պահելն է Ակներ, Վերիշեն, Քարահունջ գյուղերի եւ Գորիս քաղաքի տարածքում»,- ասաց թեկնածուն եւ նկատեց՝ որքան էլ տարօրինակ է՝ սահմանամերձ բնակավայրի կարգավիճակ չի տրվել Ակներ եւ Վերիշեն գյուղերին, որոնք մոտ 11 կմ սահման ունեն Ադրբեջանի հետ: (Գորիսի խոշորացված համայնքի 12 բնակավայրերից 5-ը (Ներքին Խնձորեսկ, Շուռնուխ, Որոտան, Հարթաշեն եւ Բարձրավան գյուղերը) պաշտոնապես ստացել են սահմանամերձ բնակավայրի կարգավիճակ,- հեղ․)։ Այս ամենից զատ՝ Գորիսում համայնքի ղեկավարի թեկնածու Կարեն Լազարյանի համոզմամբ՝ կա մեկ այլ լրջագույն խնդիր եւս՝ համայնքում վերականգնել քաղաքացիական համերաշխությունը: Հայարփի Բաղդասարյան

17:21 - 24 սեպտեմբերի, 2021