Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողով

2000 թ. հոկտեմբերի 9-ին Ազգային ժողովն ընդունում է «Հեռուստատեսության և ռադիոյի մասին» ՀՀ օրենքը, որի մեջ շարադրված են ոլորտը կարգավորող հոդվածները: Մասնավորապես, սահմանվում է հեռուստառադիոընկերությունների կարգավիճակը, տրվում են հեռուստառադիոընկերությունների հիմնադրման, դրանց լիցենզավորման և ղեկավարման կարգը, իրավունքների ու պարտականությունների առաջացման հիմքերը և կանոնակարգվում են, հեռուստառադիոընկերությունների ստեղծման ու գործունեության ընթացքում ծագող հարաբերությունները:

Օրենքի հիման վրա 2001թ. ստեղծվեց գործադիր գործառույթներ իրականացնող և կարգավորող պետական անկախ մարմին՝ Հեռուստատեսության և ռադիոյի Ազգային հանձնաժողովը՝ ներկայումս, ըստ գործող ՀՀ Սահմանադրության՝ Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողով:

Հանձնաժողովի առաջին կազմը նշանակվել է 2001 թվականի մարտի 19-ին՝ Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի ՆՀ-839 հրամանագրով:

Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողովի լիազորությունները սահմանվում են ՀՀ Սահմանադրության 196-րդ հոդվածով, համաձայն որի՝ այն անկախ պետական մարմին է, որն ապահովում է հեռարձակվող լրատվության միջոցների ազատությունը, անկախությունը և բազմազանությունը, վերահսկում է հեռուստաընկերությունների և ռադիոընկերությունների գործունեությունը:

Հանրային հեռուստաընկերության «Լուրեր»-ի եթերը «փակ» է սահմանային բնակիչների իրավունքների պաշտպանության, ադրբեջանական անօրինականությունների մասին ՄԻՊ հայտարությունների համար․ Թաթոյան

ՄԻՊ գրասենյակից տեղեկացնում են, որ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը գրություններ է ուղարկել Հանրային հեռարձակողի խորհրդին, Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողովին, ինչպես նաև Հանրային հեռուստաընկերություն ՀՀ Սահմանադրությամբ նախատեսված իրավապաշտպան միակ պետական հաստատության գործունեության լուսաբանումը «Լուրեր» թողարկմամբ արգելափակելու և մարդու իրավունքները, օրենսդրությունն ու միջազգային պահանջները խախտող քաղաքականության, պետության պարտավորությունները չկատարելու վերաբերյալ պարզաբանումների պահանջով։ «2021թ. դեկտեմբերի 28-ի ծավալուն հայտարարությամբ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանը ներկայացրել էր շուրջ 5 ամիսների նպատակային մշտադիտարկման արդյունքները՝ շեշտելով, որ Հանրային հեռուստաընկերությունը, լինելով ՀՀ կառավարության կողմից հիմնադրված, իր «Լուրեր» թողարկումներում շարունակում է առավելագույն անտեսել ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի հրապարակումները երկրում տեղի ունեցող կարևոր իրադարձությունների վերաբերյալ, գործում է Պաշտպանի գործունեության եթեր հեռարձակելն առավելագույնը բացառելու սկզբունքով։ (https://ombuds.am/am/site/ViewNews/2067): Այս հայտարարությունից հետո վիճակը նույնն է ու նույնիսկ ավելի է վատացել: Խոսքը վերաբերում է Մարդու իրավունքների պաշտպանի բազմաթիվ հայտարարություններ, վերլուծություններ, զեկույցներ ու հանրային իրազեկման աշխատանքները հանրությանը հասանելի չդարձնելուն, մարդկանց իրենց իրավունքներին վերաբերող հարցերը, խնդիրների լուծման առաջարկները հանրությունից թաքցնելուն՝ սկսած վիրավորանքի ու ատելության դեմ պայքարից, կանանց ու երեխաների, բանտերում ու հոգեբուժարաններում մարդկանց իրավունքներից մինչև սահմանային բնակիչների անվտանգություն: Հատկապես «փակ» է Հանրային հեռուստաընկերության «Լուրեր» թողարկման եթերն այն հայտարարությունների համար, որոնք վերաբերում են սահմանային բնակիչների իրավունքների պաշտպանությանը, ադրբեջանական անօրինականություններին ու նրանց հեռացնելու Մարդու իրավունքների պաշտպանի առաջարկներին: Սրանով, ոչ միայն չի խթանվում ճիշտ հանրային դիսկուրս և քաղաքացիների վերահսկողությունը պետության նկատմամբ, այլ նաև Հայաստանում, Արցախում ու Սփյուռքում մարդկանց չի ներկայացվում, թե մարդու իրավունքների տեսանկյունից ադրբեջանական զինված ծառայողներին ինչ եղանակներ կան հեռացնելու ՀՀ գյուղերի մոտից ու ճանապարհներից: Չի զարգացվում քննարկում այն մասին, որ մարդու իրավունքներն ու անվտանգությունը իրար լրացնող երևույթներ են: Սրան էլ ավելանում է այն, որ քիչ չեն հարցերը, որոնք Սահմանադրության և օրենքների ուժով գտնվում են Մարդու իրավունքների պաշտպանի բացառիկ իրազեկման տիրույթում . այսինքն` որևէ այլ աղբյուրից այդ տվյալները ստանալ հնարավոր չէ: Արդեն տևական ժամանակ լուսաբանման անտեսումը ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանին հնարավորություն չի տալիս արդյունավետ աշխատանքներ տանել նաև համակարգային խնդիրների լուծման հարցերում: Այսինքն՝ ակնհայտ է, որ այս կերպ խոչընդոտվում է նաև Մարդու իրավունքների պաշտպանի սահմանադրական առաքելությունը: Այս քաղաքականությամբ խախտվում են «Տեսալսողական մեդիայի մասին» ՀՀ օրենքի, ինչպես նաև Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի, ԵԽԽՎ, ԵԽ նախարարների կոմիտեի, ԵԱՀԿ-ի և մի շարք այլ միջազգային պահանջներ: Ոտնահարվում է նաև ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի աջակցությունը ստանալու, խոսքի ազատության և մի շարք այլ սահմանադրական դրույթներ: Անտեսվում է, որ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպանի հաստատության լուսաբանումն ու բարձր հանրային հասանելիությունը երկրի ժողովրդավարության կարևոր ցուցիչ է և ընկած է հաստատության միջազգային ակրեդիտացիայի հիմքում: Այսինքն՝ խոսքը ինստիտուցիոնալ վերաբերմունքի մասին է: Հաշվի առնելով վերոնշյալը՝ մանրամասն հարցեր են առաջադրվել յուրաքանչյուր իրավասու մարմնի իր իրավասությունների մասով։ Հանրային հեռարձակողի խորհրդին ուղղված գրությամբ հատուկ շեշտվել է, որ բարձրացված մտահոգությունները հիմնավոր կերպով չփարատելու դեպքում Պաշտպանի մշտադիտարկման արդյունքների հաշվառմամբ՝ ստեղծված ու շարունակվող մտահոգիչ իրավիճակն ընկալվելու է որպես Հանրային հեռարձակողի խորհրդի և Հ1-ի համաձայնեցված քաղաքականության արդյունք: Առկա օբյեկտիվ գործոններն արդեն իսկ ստեղծում են նման հիմնավոր ենթադրություն: Ստացվում է` «դաս» է տրվում Մարդու իրավունքների պաշտպանության միակ ազգային սահմանադրական մարմնին առ այն, որ հաստատության նկատմամբ քաղաքական կամ Կառավարության վերաբերմունքը փոխվելու դեպքում փոխվելու է նաև Կառավարության կողմից հիմնադրված հեռուստաընկերության վերաբերմունքը՝ լուսաբանումները դադարեցնելու առումով և օրենսդրությունը ոտնահարելու հաշվին: Մինչդեռ, հաշվի չի առնվում նաև, որ մարդու իրավունքների խնդիրները օբյեկտիվ լուսաբանելը, հանրային դիսկուրսը, այդ թվում՝ քննադատական տեղեկություններով խթանելը պետության պոզիտիվ պարտավորություն է, որ այս դեպքում պարտավոր են ապահովել Հանրային հեռուստաընկերությունը և Հանրային հեռարձակողի խորհուրդը»:

11:15 - 13 հունվարի, 2022

Ռադիոյի մայրաքաղաքային սփռման լիցենզավորման մրցույթի խնդրահարույց գնահատականները

Հեռուստատեսության և ռադիոյի հանձնաժողովը (ՀՌՀ) մրցույթ էր հայտարարել մայրաքաղաք Երևանում և Արարատի մարզում ռադիոյի հեռարձակման լիցենզավորում տրամադրելու համար։ Մայրաքաղաքային սփռման լիցենզավորման մրցույթը միանգամից երեք հաճախականությունների համար էր (93․2, 96․3 և 99․7 ՄՀց): ՀՌՀ-ի՝ օգոստոսի 13-ի նիստում ամփոփվեցին մրցույթի արդյունքները։ Մայրաքաղաքային սփռման 93․2 ՄՀց հաճախանականության օգտագործման լիցենզավորում ստանալու համար դիմել էր 4 ընկերություն՝ «Շարկ» ՍՊԸ, «Հիբրիդ բրոթքասթինգ» ՍՊԸ, «։Բուն» գիտամշակութային հիմնադրամ, «Զարկ մեդիա» ՍՊԸ։ Այս մրցույթում հաղթել է «Զարկ մեդիան»։ 96․3 ՄՀց հաճախականության օգտագործման լիցենզավորում ստանալու համար դիմել էր 3 ընկերություն՝ «Շարկ» ՍՊԸ, «Հիբրիդ բրոթքասթինգ» ՍՊԸ, «։Բուն» գիտամշակութային հիմնադրամ։ Մրցույթում հաղթել է «Հիբրիդ բրոդքասթինգ» ընկերությունը։ 99․7 ՄՀց հաճախականության օգտագործման լիցենզավորման համար դիմել էր 5 ընկերություն՝ «Շարկ» ՍՊԸ, «Հիբրիդ բրոթքասթինգ» ՍՊԸ, «։Բուն» գիտամշակութային հիմնադրամ, «Էֆ-Էմ» ՍՊԸ, «Հոուփ մեդիա» ՍՊԸ։ Այս մրցույթում հաղթել է «Էֆ-Էմ» ընկերությունը։ Ինչպես տեսնում ենք, «Շարկ» ՍՊԸ-ն, «Հիբրիդ բրոթքասթինգ» ՍՊԸ-ն և «։Բուն» գիտամշակութային հիմնադրամը դիմել են միանգամից 3 հաճախականության օգտագործման լիցենզավորում ստանալու համար մրցույթներին։ ՀՌՀ անդամները (Տիգրան Հակոբյան (ՀՌՀ նախագահ), Հայկ Քոթանյան, Վլադիմիր Օհանյան, Դավիթ Ամալյան, Կորյուն Առաքելյան, Արմեն Մկրտչյան, Ռոլանդ Շառոյան), ուսումնասիրելով մրցույթի մասնակիցների հայտերը, գնահատել են նրանց՝ ըստ մի քանի չափանիշների սեփական արտադրության հաղորդումների գերակայություն, հայերեն հաղորդումների գերակայություն, բազմակարծությունը խթանելու կարողություն, տեխնիկական և ֆինանսական հնարավորություններ, աշխատակազմի մասնագիտական պատրաստվածություն, ազգային, համամարդկային, հոգևոր, մշակութային մնայուն արժեքների ճանաչողությանն ու ամրապնդմանն ուղղված հաղորդումների գերակայություն։ Այն դեպքերում, երբ մրցույթին մասնակցողը լիցենզավորված տեսալսողական մեդիածառայություն մատուցող է, գնահատելիս հաշվի է առնվում նաև մասնակցի գործունեության իրականացման ընթացքում սլոթի օգտագործման լիցենզավորման հայտով ստանձնած պարտավորությունների համապատասխանությունը։ ՀՌՀ-ից խնդրել էինք մեզ տրամադրել լիցենզավորման մրցույթի մասնակիցների հայտերը, ինչպես նաև հանձնաժողովի անդամների վարկանիշային գնահատման արդյունքները։ ՀՌՀ-ից մեզ չեն տրամադրել միայն մրցույթի մասնակիցների ֆինանսական միջոցների և աշխատակազմի պատրաստավածության մասին տվյալները, քանի որ, ինչպես նշել է հանձնաժողովը, այդ տվյալները պարունակում են աձնական, բանկային և առևտրային գաղտնիք։ «Շարկ» ՍՊԸ-ն, «Հիբրիդ բրոթքասթինգ» ՍՊԸ-ն և «։Բուն» գիտամշակութային հիմնադրամը, որոնք դիմել էին երեք հաճախականությունների մրցույթների համար, իրենց ներկայացրած միևնույն ծրագրերի համար երեք մրցույթներում ՀՌՀ նախագահ Տիգրան Հակոբյանից և ՀՌՀ անդամ Դավիթ Ամալյանից ստացել են տարբեր գնահատականներ։ ՀՌՀ նախագահ Տիգրան Հակոբյանն, օրինակ, «։Բուն» հիմնադրամին սեփական արտադրության հաղորդումների գերակայության համար մի դեպքում գնահատել է 19, երկու դեպքում՝ 11, հայերեն հաղորդումների գերակայության համար մի դեպում՝ 19, մի դեպքում՝ 14, մի դեպքում՝ 13, բազմակարծության համար մի դեպքում՝ 17, մի դեպքում՝ 9, մի դեպքում՝ 10, տեխնիկական և ֆինանսական հնարավորությունների համար մի դեպքում՝ 12, երկու դեպքում՝ 15, աշխատակազմի մասնագիտական պատրաստվածության համար մի դեպքում 13, երկու դեպքում՝ 16, ազգային, համամարդկային, հոգևոր, մշակութային մնայուն արժեքների ճանաչողությանն ու ամրապնդմանն ուղղված հաղորդումների գերակայության համար մի դեպքում՝ 18, երկու դեպքում՝ 11։ Փոփոխություններ եղել են նաև «Հիբրիդ փրոդքասթինգի» գնահատականներում։ «Շարկ» ՍՊԸ-ի գնահատականները Տիգրան Հակոբյանը թողել է անփոփոխ։ Դավիթ Ամալյանը մրցույթների ժամանակ երեք ընկերությունների գնահատականներն էլ փոխել է։ Ստորև կարող եք տեսնել ՀՌՀ բոլոր անդամների՝ երեք ընկերություններին տված գնահատականները, ինչպես նաև Տ․ Հակոբյանի և Դ․ Ամալյանի գնահատականների փոփոխությունները։ ՀՌՀ-ից պարզաբանում էինք խնդրել, թե ինչու են որոշ դեպքերում միևնույն ծրագրերը տարբեր կերպ գնահատվել։ Հանձնաժողովից պատասխանել են, որ այս մասնակիցները, քանի որ միանգամից երեք մրցույթի համար են դիմել, գնահատվել են յուրաքանչյուր մրցույթում ներկայացված հայտերի և կից փաստաթղթերի համադրման և համեմատության արդյունքում։ Առաջին մրցույթին, բացի նշված երեք ընկերություններից, մասնակցել է «Զարկ մեդիա» ՍՊԸ-ն, երկրորդ մրցույթի միակ մասնակիցները եղել են երեք ընկերությունները, երրորդ մրցույթին այդ երեքի հետ մասնակցել են նար «Հուփ մեդիա» և «Էֆ-Էմ» ընկերությունները։ Եթե, ինչպես նշված է ՀՌՀ-ի պատասխանում, միևնույն մասնակիցները տարբեր մրցույթներում գնահատվել են ներկայացված հայտերի և կից փաստաթղթերի համադրման և համեմատության արդյունքում, ապա հարց է առաջանում, թե ինչու երեք ընկերությունների գնահատականները չեն փոխվել համամասնորեն այն դեպքում, երբ նրանք միասին են մասնակցել բոլոր մրցույթներին, իսկ առաջին ու երրորդ մրցույթների ժամանակ ավելացել են նոր մասնակիցներ։ Տիգրան Հակոբյանն, օրինակ, «Շարկ» ՍՊԸ-ի գնահատականներն անփոփոխ է թողել երեք մրցույթների ժամանակ, «Հիբրիդ բրոդքասթինգ» ՍՊԸ-ի գնահատականներում կատարել է 1 կամ 2 միավորի փոփոխություն, իսկ «։Բուն» հիմնադրամի գնահատականներում եղել են 3-8 միավորի տատանանումներ։։ Դավիթ Ամալյանի գնահատականներում կտրուկ փոփոխություններ չեն եղել, սակայն նրա դեպքում ևս երեք ընկերությունների գնահատականները համամասնորեն չեն փոխվել։ ՀՌՀ անդամների գնահատականներում հստակ չէ ևս մի դրվագ։ Մրցույթի մասնակիցներից «Էֆ-էմ» ընկերությունն իր ծրագրում նշել է, որ իրենց մոտ գերակշռելու են սեփական և հայրենական արտադրության հաղորդումները։ «Հոուփ մեդիա»-ն ծրագրում նշել է, որ իր բոլոր հաղորդումներն են լինելու սեփական արտադրության։ ՀՌՀ բոլոր անդամները «Էֆ-էմ»-ին տվել են ավելի բարձր գնահատականներ (ըստ ՀՌՀ անդամների հերթական համարների՝ 18, 18, 18, 18, 17, 17, 17), քան «Հոուփ մեդիային» (գանահատկանները՝ 16, 15, 17, 16, 16, 16, 16)։ «Էֆ-էմ» ընկերությանը հայերեն հաղորդումների գերակայության համար ՀՌՀ անդամներից 6-ը (Տիգրան Հակոբյան, Հայկ Քոթանյան, Վլադիմիր Օհանյան, Դավիթ Ամալյան, Կորյուն Առաքելյան, Ռոլանդ Շառոյան) ամենաբարձր գնահատականներն են տվել (17, 18, 19, 19, 17, 18)։ Սա այն դեպքում, երբ այս ընկերությունն իր ծրագրում նշել է միայն, որ իր հաղորդուներում գերակշռելու են սեփական և հայրենական (նույնն է՝ հայերենով) հաղորդումները, իսկ, օրինակ, «Հոուփ մեդիա»-ն նշել է, որ իր հաղորդումների 80%-ն է լինելու հայերենով։ Հանձնաժողովը, սեփական արտադրության հաղորդումների գնահատման վերաբերյալ մեր հարցմանն ի պատասխան, նշել է․ «Հոուփ մեդիա» ՍՊ ընկերության ներկայացրած փաստաթղթերում թեպետ նշված է, որ բոլոր հաղորդումները իրենք են ստեղծում, սեփական արտադրության են, սակայն նշվել է նաև, որ հաղորդումների 20%-ը լինելու է ռուսերենով՝ գործընկեր ռադիոալիքների նմանատիպ հաղորդաշարեր»: Ինչ վերաբերում է հայերեն հաղորդումների գերակայության համար «Էֆ-էմ» ընկերությանն ամենաբարձր գնահատականներ տալուն, խնդրել էինք ՀՌՀ-ին մեկնաբանել, թե թվային ինչ արժեքով են ընկալել «հաղորդումները գերակշռելու են» ձևակերպումը և ինչպես են այդ ձևակերպումն այլ ընկերության նշած «80% հայերեն հաղորդումներ» ձևակերպման հետ համեմատել։ ՀՌՀ-ն չէր պատասխանել մեր հարցին՝ խնդրելով «բառերի իմաստային բացատրության համար դիմել Լեզվի կոմիտե»։ Այս պատասխանից հետո մենք դիմեցինք Լեզվի կոմիտե՝ խնդրելով մեկնաբանել, թե արդյոք «գերակշռել» բառը թվային/տոկոսային արտահայտություն կարո՞ղ է ունենալ, և որքան կարող ենք հասկանալ, երբ ասում ենք՝ որևէ բան գերակշռում է։ Լեզվի կոմիտեից մեզ հայտնեցին, որ «գերակշռել» բառը «տոկոսային արտահայտություն» ունենալ չի կարող։ Այն որոշակի թիվ չի նշանակում և «թվային արտահայտություն» չունի։ Համաձայն Լեզվի կոմիտեի պատասխանի՝ երբ, դիցուք, ասում ենք՝ «Դրսում գերակշռում են սև ավտոմեքենաները», կարող ենք հասկանալ, որ սև է ավտոմեքենաների, օրինակ 70, 80 կամ 90 տոկոսը։ Այս բառը երբեմն գործածվում է նաև պարզապես մեծ մաս լինելու, մեծամասնություն կազմելու դեպքում։ Այսպիսով, եթե փորձենք համեմատել «Հոուփ մեդիայի» նշած 80%-ն ու «Էֆ-էմ»-ի նշած «գերակշռելը», չենք կարող ասել, թե որ դեպքում են հայերեն հաղորդումներն ավելի շատ լինելու, քանի որ գերակշռելը կարող է 80%-ից և՛ ավելի լինել, և՛ պակաս։ Այս հարցը, ինչպես նաև Լեզվի կոմիտեի պատասխանն ուղարկեցինք ՀՌՀ՝ խնդրելով լրացուցիչ մեկնաբանություն, և կրկին ստացանք այն պատասխանը, որ «Էֆ-էմ»-ի ծրագրում հակասություն է եղել․ նշվել է, որ հաղորդումների 100%-ը լինելու է սեփական արտադրության, բայց 20%-ը լինելու է ռուսերենով՝ գործընկեր ռադիոալիքների նանատիպ հաղորդաշարեր։ Իսկ հայերեն հաղորդումների գնահատականների վերաբերյալ մեկնաբանություն ՀՌՀ-ն կրկին չէր տվել։ «Հարկ ենք համարում նշել նաև, որ ՀՌՀ անդամների կողմից գնահատականները տրվում են յուրաքանչյուր չափորոշիչի վերաբերյալ ծրագրում ներկայացված դրույթների ընդհանուր համատեքստում»,- հավելել էր հանձնաժողովն իր պատասխանում։ Գլխավոր լուսանկարը՝ ՀՌՀ-ի ֆեյսբուքյան էջից Աննա Սահակյան

16:55 - 22 հոկտեմբերի, 2021