ԿԱՐԴԱԼԻՔ

ՀՀ օրենսդրությունը չի նախատեսում կալանավորված անձանց ՏԻՄ ընտրության իրավունքի ապահովումը․ ըստ սահմանադրագետի՝ իրավական ճիշտ մեխանիզմներ գտնելու կարիք կա

Հայաստանի Հանրապետության գործող օրենսդրությունը չի նախատեսում տեղական ինքնակառավարման մարմինների ընտրություններին ՀՀ այն քաղաքացիների ընտրելու եւ ընտրվելու սահմանադրական իրավունքի ապահովումը, որոնց նկատմամբ որեւէ քրեական գործի շրջանակում կալանավորումն է ընտրված որպես խափանման միջոց։ Ազգային ժողով-կառավարություն հերթական հարցուպատասխանի ժամանակ այս հարցը բարձրացրեց նաեւ «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Արմինե Կյուրեղյանը։ Վերջինս հիշեցրեց, որ 2021 թվականի դեկտեմբերի 5-ին ՀՀ-ում տեղի ունեցած ՏԻՄ ընտրություններին Վանաձորի նախկին քաղաքապետ Մամիկոն Ասլանյանի անունը կրող դաշինքը, հաղթահարելով անցողիկ շեմը, ստացավ առավելագույն քանակով՝ 12․814 ձայն, որը հավասարազոր է ավագանու 15 մանդատի։ Ասլանյանը, սակայն, ավագանու առաջին նիստին մասնակցել չկարողացավ (ավելի ուշ պարզ դարձավ, որ նիստը հետաձգվել է), քանի որ անազատության մեջ էր։ Արմինե Կյուրեղյանը հարց ուղղեց Արդարադատության նախարար Կարեն Անդրեասյանին՝ հետաքրքրվելով՝ մասնակցելո՞ւ է արդյոք Ասլանյանը ավագանու առաջիկա նիստին, ո՞վ եւ ի՞նչ մեխանիզմներով է ապահովելու նրա մասնակցությունը։ Նշենք, որ առայժմ հայտնի չէ, թե երբ կգումարվի Վանաձորի ավագանու առաջին նիստը։ Անցողիկ շեմը չհաղթահարած «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցությունը հայցադիմում է ներկայացրել Վարչական դատարան՝ վիճարկելով ընտրությունների արդյունքները։ Դատարանը պարտավորեցրել է ավագանուն համայնքապետի ընտրության հարցով նիստ չգումարել, քանի դեռ ներկայացված հայցադիմումի վերաբերյալ վերջնական որոշում չի կայացվել։ Ի պատասխան պատգամավորի հարցին՝ Կարեն Անդրեասյանը նշեց, որ ներպետական օրենսդրությունը որեւէ կերպ չի նախատեսել անձի՝ ընտրելու եւ ընտրվելու սահմանադրական իրավունքի իրացումը այն դեպքերում, երբ նա կալանավորված է, ուստի իրենք նման լիազորություն չունեն․ «Կան թույլտվության կոնկրետ մեխանիզմներ, թե երբ մարդը, որը գտնվում է կալանքի տակ, իրավունք ունի լքել ՔԿՀ-ն․․․ Ցավոք սրտի, ՔԿՀ ղեկավարը կամ ծառայության ղեկավարը կամ արդարադատության նախարարը իրավասու չեն մեկնաբանել եւ կոնկրետ մի քայլ անել, որը դուրս է իրենց լիազորություններից»,- ասաց նա։ Infocom-ն ուսումնասիրել է, թե ՀՀ օրենսդրությունը կալանավորված անձանց համար ՔԿՀ-ն լքելու ինչ դեպքեր է սահմանում, եւ առհասարակ, ինչպես է հնարավոր ապահովել կալանավորված անձանց՝ տեղական ինքնակառավարման մարմիններում ընտրելու եւ ընտրվելու իրավունքի իրացումը։ Սահմանադրության 48-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ ՏԻՄ ընտրությունների ժամանակ ընտրելու եւ ընտրվելու, տեղական հանրաքվեին մասնակցելու իրավունք ունեն ընտրության կամ հանրաքվեի օրը 18 տարին լրացած ՀՀ քաղաքացիները: Օրենքով կարող է սահմանվել ՀՀ քաղաքացիություն չունեցող, ինչպես նաեւ դատարանի՝ օրինական ուժի մեջ մտած վճռով անգործունակ ճանաչված, դիտավորությամբ կատարված ծանր հանցանքների համար օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռով դատապարտված եւ պատիժը կրող անձանց այդ իրավունքը։ «Ձերբակալված եւ կալանավորված անձանց պահելու մասին» ՀՀ օրենքի 17-րդ հոդվածի համաձայն՝ կալանավորված անձանց, բացառությամբ առանձնապես ծանր հանցանքի կատարման մեջ մեղադրվողների, մերձավոր ազգականի մահվան կամ կյանքին սպառնացող ծանր հիվանդության, կալանավորված անձին կամ նրա ընտանիքին զգալի նյութական վնաս պատճառած տարերային աղետի դեպքում քրեական վարույթն իրականացնող մարմնի որոշմամբ կարող են տրամադրվել մինչև 7 օր տեւողությամբ կարճաժամկետ մեկնումներ: «ՀՀ ԱՆ քրեակատարողական ծառայության՝ կալանավորվածներին պահելու եւ ուղղիչ հիմնարկների ներքին կանոնակարգը հաստատելու մասին» կառավարության N 1543-Ն որոշման 193-րդ կետի համաձայն էլ՝ կարճաժամկետ մեկնման թույլտվություն ստացած կալանավորված անձին կամ դատապարտյալին տրվում է սահմանված նմուշի վկայական, նրան բացատրվում է մեկնման կարգը եւ նախազգուշացվում սահմանված ժամկետում կալանավորվածներին պահելու վայր կամ ուղղիչ հիմնարկ վերադառնալուց խուսափելու համար նախատեսված քրեական պատասխանատվության մասին: Մեջբերված նորմերից պարզ է դառնում, որ Կարեն Անդրեասյանի պնդումը, թե օրենսդրությունը ընտրելու եւ ընտրվելու նպատակով կալանավորված անձանց ՔԿՀ-ից դուրս թողնելու մեխանիզմ չի նախատեսում, ճիշտ է։ Այս պարագայում, սակայն, հարց է ծագում՝ գործնականում ինչպե՞ս է պետք վարվել, երբ ի հայտ է գալիս կալանավորված անձի կողմից Սահմանադրությամբ երաշխավորված իր այդ իրավունքը իրացնելու խնդիր։ Սահմանադրագետ, իրավաբանական գիտությունների թեկնածու Ալեքսանդր Հարությունյանը մեր զրույցում կարծիք հայտնեց, որ իրավական ճիշտ մեխանիզմ գտնելը մասնագիտական խոր եւ համապարփակ վերլուծություն է պահանջում, բայց առաջին հայացքից ակնհայտ է, որ խնդրին լուծում տալու համար նախ պետք է հասկանալ, թե ինչ գործառույթ է ենթադրում տեղական ինքնակառավարման մարմնում կամ խորհրդարանում ընտրվելու լիազորությունը․ «Դա ներկայացուցչական ժողովրդավարություն է, որը իրականացնելու համար ընտրված անձը պետք է կարողանա հասարակության հետ անընդհատ շփում ունենալ, իսկ կալանավորված անձը չի կարողանա ամբողջ ծավալով իրականացնել իր գործառույթները, որովհետեւ մեկուսացած է»։ Դիտարկմանը, որ կարող է լինել նաեւ իրավիճակ, երբ անձը այդ շարունակական շփման արդյունքում ընտրվի եւ դրանից հետո միայն կալանավորվի, Հարությունյանը արձագանքեց․ «Բայց իր գործառույթները սկսում են ի հայտ գալ, երբ ինքը սկսում է իրականացնել իր գործունեությունը ընտրվելուց հետո, սկզբնական շրջանում նա խնդիրներին ծանոթ է լինելու, բայց հետո տեսականորեն նորանոր խնդիրներ են ի հայտ գալու, եւ հաճախ իրավիճակ է լինելու, երբ ինքը չի կարողանալու հասկանալ, թե ինչի մասին է խոսքը, որովհետեւ այդ խնդիրը առաջացել է այն բանից հետո, երբ ինքը կալանավորվել է, այսինքն՝ այսպես թե այնպես ներկայացուցչական ժողովրդավարություն իրականացնող անձի եւ ժողովրդի միջեւ կապը կորելու է, իրենք հեռանալու են իրարից, եւ ֆունկցիոնալ առումով անիմաստ է դառնալու այդ անձի ավագանու անդամ կամ պատգամավոր լինելը»։ Հարությունյանը համաձայն է, որ առանց օրենսդրական կարգավորման անձին կալանավայրից դուրս հանել հնարավոր չէ, ուստի եթե հակասություն կա Սահմանադրության եւ օրենքի միջեւ, կամ պետք է հարցը քննարկել Սահմանադրական դատարանում՝ վիճարկելով տվյալ օրենքի սահմանադրականությունը, կամ օրենսդրական փոփոխություն իրականացնել։ Նրա պատկերացմամբ՝ օրենսդրական փոփոխությամբ կարելի է կալանավորված անձին կարճաժամկետ մեկնման հնարավորություն տալ, քանի դեռ նա օգտվում է անմեղության կանխավարկածից, եւ չկա դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած մեղադրական դատավճիռ։ Մեկ այլ լուծում, որին ավելի կողմնակից է ինքը, կարող է լինել այն, որ քանի դեռ անձը զրկված է իր լիազորությունները իրականացնելուց, տվյալ կուսակցության ցուցակով հաջորդ թեկնածուն ժամանակավորապես ստանձնի իր լիազորությունները, բայց խիստ անհրաժեշտ է, որ այդ կարգավորումները այլ օրենքների հետ համակցությամբ, այլ ոչ թե առանձին-առանձին դիտարկվեն։ Ընդհանուր առմամբ, ըստ Հարությունյանի, առաջնահերթ պետք է լինի այն հանգամանքը, որ հասարակությունը ընտրում է ոչ թե անձին, այլ քաղաքական թիմին, որը ունի մի շարք ներկայացուցիչներ, որոնք միմյանց կարող են փոխարինել․ «Չէ՞ որ ժողովրդի քվեն ստանում է ոչ թե ֆիզիկական անձը, այլ քաղաքական ուժը։ Իհարկե, մենք, չունենալով ձեւավորված իրավաքաղաքական սովորույթ եւ մշակույթ, որպես կանոն, ընտրում ենք անձին, ինչպես, օրինակ, խորհրդարանական վերջին ընտրություններին պայքար էր ոչ թե կուսակցությունների, այլ քաղաքական լիդերների միջեւ»։ Նշենք, որ այս խնդրին անդրադարձել էր նաեւ ՀՀ մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանը՝ գրելով, որ չի կարելի հարցի լուծումը կախվածության մեջ դնել քրեական գործ քննող մարմինների կամքից, քանի որ այն կապ չունի գործի առարկայի հետ, եւ խոսքը Սահմանադրությամբ երաշխավորված ընտրական իրավունքի մասին է, որից զրկելու հիմքեր կոնկրետ իրավիճակում առհասարակ չկան։ Ալեքսանդր Հարությնունյանի կարծիքով՝ ՄԻՊ-ը այդ մասին նշել է՝ հաշվի առնելով, որ մեր պետությունը եւ հասարակությունը չունեն ձեւավորված իրավաքաղաքական սովորույթ, այսինքն՝ կա ռիսկ, որ եթե այդ հնարավորությունը տանք Դատախազությանը կամ քննչական մարմիններին, իրենք դա կօգտագործեն ի շահ իրենց, ոչ թե կառաջնորդվեն իրավունքի գերակայությամբ, իսկ օրենքի գերակայությունն ու իրավունքի գերակայությունը ոչ միշտ են նույնական։ Ի պատասխան հարցին՝ էական չէ՞ արդյոք, որ խոսքը անձի՝ հենց Սահմանադրությամբ երաշխավորված իրավունքի ապահովման մասին է, մեր զրուցակիցն ասաց․ «Բնականաբար, Սահմանադրությունը մայր օրենքն է, օժտված է բարձրագույն իրավաբանական ուժով, եւ նախապատվությունը միշտ պետք է տալ Սահմանադրությանը, բայց Սահմանադրությանը չպետք է վերաբերվենք որպես թղթի վրա գրված հասարակ տեքստի, այն սոցիալական պայմանագիր է, որը ընկած է պետության հիմքում»,- նշեց նա՝ հավելելով, որ ժողովրդավարական ներկայացուցչությունը ժողովրդի կողմից պետության կառավարմանը մասնակցելու ձեւերից է, եւ եթե որեւէ մարմնի անդամ է ընտրվում մի անձ, որը պետք է զբաղվի ժողովրդավարական ներկայացուցչությամբ, նշանակում է, որ նա պետք է պաշտպանի ժողովրդի շահերը, հանդես գա նրա անունից, բայց ժողովրդի հետ շփում չունեցող անձը չի կարող ժողովրդի անունից հանդես գալ։ Հարցին՝ որքանո՞վ պետք է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ քրեական գործի քննության ընթացքում ցանկացած պահի անձի խափանման միջոցը կարող է փոխվել, եւ ազատության մեջ հայտնվելով՝ նա կկարողանա մշտական կապի մեջ լինել ժողովրդի հետ, Հարությունյանը պատասխանեց․ «Պատկերացրեք՝ անձը երկու տարի կալանավորված է, հետո դուրս է գալիս, որովհետեւ նրա խափանման միջոցը փոխվում է, կամ դատարանի օրինական ուժի մեջ մտած դատավճռով ճանաչվում է անմեղ, բայց նա այդ երկու տարին արդեն բաց է թողել, հասարակությունից մեկուսացված է եղել, եւ եթե ամեն ինչ դնենք մի կողմ, նա պետք է հասարակության խնդիրներին զրոյից ծանոթանա, որ կարողանա իր ֆունկցիան իրականացնել, ուստի ես խնդիր չեմ տեսնում նրանում, որ այդ նպատակով կալանավայրը կարճաժամկետ լքելու բացառություն նախատեսված չէ, ուրիշ հարց է, որ մեր օրենքները մեծամասամբ իրար հետ «չեն խոսում», ամեն մեկը առանձին գրվում է, եւ շատ հաճախ հակասությունների է հանգեցնում»։ Իր հայտարարությամբ Արման Թաթոյանը որպես մեխանիզմ առաջարկել էր ընտրական իրավունքը տեսակապի միջոցով ապահովելու հնարավորությունը, ինչը, ըստ Հարությունյանի, հնարավոր, բայց լոկալ լուծում է․ «Մեր դատարանները շատ ծանրաբեռնված են, եւ դա կարող է երկար տեւել, եւ անձը դարձյալ կորցնի կապը հասարակության հետ, դրանից բացի, եթե կալանավորին թույլ տան ունենալ հեռուստացույց, համակարգիչ, որպեսզի ինքը տեղեկանա, խափանման միջոցի իմաստը, ըստ էության, չի կորչի, բայց դա լրացուցիչ ծանրաբեռնվածություն կլինի թե՛ քաղաքական ուժերի, թե՛ ազատազրկման վայրերի, թե՛ պետության համար»: Հարությունյանի համոզմամբ՝ քրեական իրավունքը գոյություն ունի, որպեսզի հասարակությանը եւս պաշտպանի, եւ եթե որեւէ անձ օրինական հիմքերով կալանավորված է, անկախ նրանից՝ արարքը ինքն է կատարել թե չէ, առկա է այդ արարքը, որով ոտնձգություն է կատարվել հասարակական հարաբերության նկատմամբ, ինչը եւս պետք է պաշտպանել․ «Այսինքն՝ այնպես չէ, որ եթե անձը ընտրվել է, ժողովրդավարական ներկայացուցչությունը ամեն ձեւ պետք է պաշտպանել՝ անտեսելով հասարակական ցանկացած այլ հարաբերություն»,- եզրափակեց Ալեքսանդր Հարությունյանը։ Միլենա Խաչիկյան

21:19 - 12 փետրվարի, 2022

Ազգային ժողովի որոշ պատգամավորներ խախտել են հայտարարագրեր ներկայացնելու ժամկետները

ՀՀ 8-րդ գումարման Ազգային ժողովի պատգամավորների կողմից իրենց գույքի եւ եկամուտների հայտարարագրեր ներկայացնելու օրենքով սահմանված ժամկետներում որոշակի խախտումներ են առկա։ 2022 թվականի հունվարի սկզբին Infocom-ը ուսումնասիրեց հայտարարագրերի ռեեստրում 8-րդ գումարման Ազգային ժողովի բոլոր պատգամավորների էջերը հասկանալու համար՝ նրանցից յուրաքանչյուրը օրենքով սահմանված կարգով եւ ժամկետում ներկայացրե՞լ է արդյոք իր գույքի եւ եկամուտների հայտարարագիրը։ Արդյունքում պարզվեց, որ հունվարի 12-ի դրությամբ 9 պատգամավորների անվանական էջերում բացակայում են որոշ հայտարարագրեր։ Խոսքը վերաբերում է «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավորներ Դավիթ Դանիելյանին, Խաչատուր Սուքիասյանին, Վիգեն Խաչատրյանին, Գուրգեն Մելքոնյանին, Մերի Գալստյանին, Հակոբ Ասլանյանին, Կարեն Համբարձումյանին, «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Վահե Հակոբյանին եւ «Պատիվ ունեմ» խմբակցության պատգամավոր Հայկ Մամիջանյանին։ Մասնավորապես, Վիգեն Խաչատրյանի, Խաչատուր Սուքիասյանի, Հայկ Մամիջանյանի եւ Գուրգեն Մելքոնյանի էջերն ամբողջովին դատարկ էին, թեեւ նրանք պաշտոնեական պարտականությունները ստանձնելու օրվան հաջորդող 30 օրվա ընթացքում պարտավոր էին ներկայացնել պաշտոնեական լիազորությունները ստանձնելու հայտարարագիր՝ համաձայն «Հանրային ծառայության մասին» ՀՀ օրենքի 36-րդ հոդվածի 1-ին մասի։ 8-րդ գումարման ԱԺ-ն, ինչպես հայտնի է, ձեւավորվել է 2021 թվականի հունիսի 20-ին տեղի ունեցած խորհրդարանական արտահերթ ընտրությունների արդյունքում, իսկ պատգամավորները իրենց լիազորությունները ստանձնել են օգոստոսի 2-ին առաջին նիստի երդման արարողությամբ։ Այսինքն՝ օգոստոսի 2-ից սկսած՝ նրանք ունեին մեկ ամիս ժամանակ պահանջվող հայտարարագրերը ներկայացնելու համար։ Հունվարի 12-ի դրությամբ Վահե Հակոբյանի էջում առկա վերջին հայտարարագիրը 2018 թվականին Սյունիքի մարզպետի լիազորությունները դադարեցնելու հայտարարագիրն էր։ Համաձայն «Հանրային ծառայության մասին» օրենքի 36-րդ հոդվածի 3-րդ մասի՝ եթե հայտարարատու պաշտոնատար անձը պաշտոնեական պարտականությունները դադարեցնելու հայտարարագիրը ներկայացնելուց հետո մինչեւ տվյալ տարվա դեկտեմբերի 31-ը նշանակվում (ընտրվում) է նույն օրենքին համապատասխան հայտարարագրման պարտականություն նախատեսող պաշտոնում, ապա նա պաշտոնեական պարտականություններն ստանձնելու հայտարարագիր չի ներկայացնում: Քանի որ Վահե Հակոբյանը պատգամավոր է ընտրվել պաշտոնեական լիազորությունները դադարեցնելուց 3 տարի անց, օրենքի այս դրույթը նրա դեպքում կիրառելի չէ, ուստի նա եւս պետք է ներկայացներ պաշտոնեական լիազորությունները ստանձնելու հայտարարագիր։ Պատգամավորներ Մերի Գալստյանի, Հակոբ Ասլանյանի եւ Կարեն Համբարձումյանի էջերում էլ նույն օրվա դրությամբ բացակայում էին 2020 թվականի տարեկան հայտարարագրերը, որոնք պետք է ներկայացված լինեին մինչ 2021 թվականի մայիսի 31-ը՝ համաձայն «Հանրային ծառայության մասին» օրենքի 36-րդ հոդվածի 1-ին մասի։ Ինչ վերաբերում է Դավիթ Դանիելյանին, նա 2020 թվականի նոյեմբերի 30-ին դադարեցրել է Կրթության, գիտության, մշակույթի եւ սպորտի նախարարի օգնականի լիազորությունները, որից հետո՝ 2021 թվականի հունվարի 27-ին, նշանակվել է Պետական վերահսկողական ծառայության ղեկավարի օգնական, որից հետո էլ՝ 2021 թվականի հունիսի 20-ին, ընտրվել է ԱԺ պատգամավոր։ Հաշվի առնելով նույն՝ 36-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահանջը՝ Դանիելյանը ԿԳՄՍ-ում պաշտոնը դադարեցնելու հայտարարագիրը պիտի ներկայացներ 30-օրյա ժամկետում, այսինքն՝ մինչ 2020 թվականի դեկտեմբերի 30-ը, սակայն հայտարարագրում առկա տվյալների համաձայն՝ այն ներկայացվել է 2021 թվականի օգոստոսի 12-ին, այսինքն՝ պաշտոնը դադարեցնելուց գրեթե 9 ամիս անց։ Նույն դրույթի համաձայն՝ ՊՎԾ-ում աշխատանքի անցնելուց հետո՝ 30-օրյա ժամկետում, այսինքն՝ մինչ 2021 թվականի փետրվարի 27-ը, Դանիելյանը պիտի ներկայացներ նաեւ պաշտոնեական լիազորությունները ստանձնելու հայտարարագիր, որը, սակայն, նրա էջում բացակայում էր։ Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ հունվարի 12-ին գրավոր հարցմամբ դիմեցինք Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողով՝ հետաքրքրվելով՝ արդյո՞ք պատգամավորները չեն ներկայացրել հիշյալ հայտարարագրերը, եթե այո, ապա նրանցից յուրաքանչյուրի վերաբերյալ հարուցվե՞լ է վարչական վարույթ, եւ կիրառվե՞լ է արդյոք պատասխանատվության միջոց թե՞ ոչ։ Հայտարարագրերը ներկայացրած լինելու պարագայում խնդրել էինք հայտնել պաշտոնական ռեեստրում դրանց հասանելի չլինելու պատճառները եւ տրամադրել այդ հայտարարագրերը կամ համապատասխան հղումները։ 8 պատգամավորից 6-ը Infocom-ի հարցումից հետո է ներկայացրել պահանջվող հայտարարագրերը Մեր հարցմանն ի պատասխան՝ հունվարի 19-ին ԿԿՀ-ից տեղեկացրին, որ հիշյալ բոլոր պատգամավորները, բացառությամբ Դավիթ Դանիելյանի, ներկայացրել են պահանջվող հայտարարագրերը։ Լրացուցիչ գրավոր հարցմամբ խնդրեցինք հստակեցնել, թե յուրաքանչյուրը երբ է ներկայացրել, եւ եթե կան պատգամավորներ, որոնք հայտարարագրերը ներկայացրել են հիմնական ժամանակի ավարտից հետո լրացուցիչ ծանուցում ստանալու արդյունքում միայն, ապա երբ են ուղարկվել այդ ծանուցումները։ Ի պատասխան այս հարցման՝ հունվարի 27-ին ԿԿՀ-ից հայտնեցին, որ հայտարարագրերը արդեն հասանելի են պաշտոնական ռեեստրում, եւ դրանցում արտացոլված են ներկայացնելու օրերը։ Ուսումնասիրելով այդ հայտարարագրերը՝ պարզ է դառնում, որ հիշյալ 8 պատգամավորներից 6-ը հայտարարագրերը ներկայացրել է մեր առաջին հարցումից՝ հունվարի 12-ից օրեր անց միայն։ Մասնավորապես, Խաչատուր Սուքիասյանը հայտարարագիրը ներկայացրել է 2022 թվականի հունվարի 16-ին, Վիգեն Խաչատրյանը, Գուրգեն Մելքոնյանը, Հակոբ Ասլանյանը, Կարեն Համբարձումյանը՝ հունվարի 17-ին, Մերի Գալստյանը՝ հունվարի 18-ին։ Ինչ վերաբերում է Հայկ Մամիջանյանին եւ Վահե Հակոբյանին, նրանք հայտարարագրերը ներկայացրել էին մեր հարցումից ավելի վաղ՝ համապատասխանաբար հունվարի 11-ին եւ հոկտեմբերի 27-ին։ Նախորդ տարվա հունիսի 7-ին ԿԿՀ-ն հայտարարեց, որ 2021 թվականի հունիսի 1-ին կամ դրանից հետո պաշտոն ստանձնած եւ պաշտոնը դադարեցրած հայտարարատու պաշտոնատար անձանց եւ նրանց ընտանիքի անդամների հայտարարագրերի ներկայացման գործընթացը ժամանակավորապես կասեցվել է՝ հաշվի առնելով, որ օրենսդրական փոփոխությունների արդյունքում փոխվել են հայտարարագրերի համապատասխան ձևանմուշները, իսկ 3 ամիս անց՝ սեպտեմբերի 9-ին, տեղեկացրեց, որ համակարգն արդեն վերագործարկվել է։ Միաժամանակ հանձնաժողովը հորդորեց հնարավորինս շուտ կատարել օրենքով սահմանված հայտարարագրման պարտավորությունը՝ վերջնաժամկետ սահմանելով 2021 թվականի հոկտեմբերի 4-ը։ Ստացվում է, որ անկախ գործընթացի՝ տեխնիկակական պատճառներով կասեցումից՝ հիշյալ բոլոր պատգամավորները ժամկետի խախտմամբ են ներկայացրել իրենց հայտարարագրերը։ «Վարչական իրավախախտումների մասին» օրենսգրքի 169․28-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հայտարարատու անձը ենթարկվում է վարչական պատասխանատվության, եթե «Հանրային ծառայության մասին» օրենքով սահմանված ժամկետները լրանալուց հետո՝ 30-օրյա ժամկետում, Հանձնաժողովի գրավոր ծանուցման հիման վրա դարձյալ չի ներկայացնում հայտարարագիրը։ Մենք գրել էինք, որ օրենքի այս դրույթից հետեւում է, որ գրավոր ծանուցումը պիտի ուղարկվի հիմնական մեկամսյա ժամանակի լրանալուց հետո՝ այնպես, որ անձը դրա հիման վրա եւս մեկ ամիս ժամանակ ունենա՝ հայտարարագիրը ներկայացնելու համար։ Հարցազրույցի ընթացքում մեր այս հետեւությանը համաձայնել էր ԿԿՀ հայտարարագրերի վերլուծության վարչության պետ Կարեն Հակոբյանը (ինչի վերաբերյալ ձայնագրությունն առկա է), այդ իսկ պատճառով մենք եզրակացրել էինք, որ վերոհիշյալ պատգամավորների դեպքում, բացառությամբ Վահե Հակոբյանի, հայտարարագրերը ներկայացվել են նաեւ այդ լրացուցիչ մեկամսյա ժամկետի ավարտից հետո, թեեւ նրանց նկատմամբ վարչական վարույթներ չեն հարուցվել։ Սակայն նյութի հրապարակումից հետո մեզ հետ կապ հաստատեց ԿԿՀ նախագահ Հայկուհի Հարությունյանը, ով, մեկնաբանելով օրենքի այս դրույթը, նշեց, որ գրավոր ծանուցում ուղարկելու համար ժամկետ սահմանված չէ։ Նա նաեւ տեղեկացրեց, որ համակարգն ավտոմատացված չէ, հայտարարագրեր չներկայացնելու փաստն ինքնին չի արձանագրվում, եւ Հանձնաժողովը հայտարարատուներին ուղարկում է գրավոր ծանուցումը այն ժամանակ, երբ նկատում է, որ որեւէ հայտարարագիր բացակայում է։ Դրանից բացի, մենք հարցմամբ խնդրել էինք նշել՝ կա՞ն պատգամավորներ, որոնք համապատասխան հայտարարագիրը չեն ներկայացրել «Հանրային ծառայության մասին» օրենքի 36-րդ հոդվածով սահմանված ժամկետում, եւ «Վարչական իրավախախտումների մասին» ՀՀ օրենսգրքի 169. 28-րդ հոդվածի համաձայն՝ նախքան վարչական վարույթ հարուցելը նրանց ուղարկվել է գրավոր ծանուցում՝ լրացուցիչ 30-օրյա ժամկետ տրամադրելու համար (կամ այդ մասին տեղեկացվել է էլեկտրոնային եղանակով կամ հեռախոսազանգով)։ Հարցմանն ի պատասխան՝ ԿԿՀ-ից տեղեկացրել են․ «Վերոնշյալ հայտարարատուները ծանուցվել են էլեկտրոնային եղանակով եւ հեռախոսազանգով, եւ քանի որ Հանձնաժողովի նպատակը հայտարարագրերը ստանալն է, իսկ նշված հայտարարատուները արդեն ներկայացրել են պահանջվող հայտարարագրերը, հետեւաբար հանձնաժողովում վարույթներ չեն հարուցվել»։ Քանի որ մեր հարցը վերաբերում էր լրացուցիչ 30-օրյա ժամկետ տրամադրելու համար ծանուցելուն, մենք ենթադրել ենք, որ ստացված պատասխանում Հանձնաժողովը նկատի է ունեցել հենց այդ ծանուցումը։ Սակայն Հայկուհի Հարությունյանի հետ զրույցում պարզ դարձավ, որ թյուրընկալում է տեղի ունեցել, եւ Հանձնաժողովը նկատի է ունեցել այն, որ հիշյալ պատգամավորներին ծանուցել են՝ տեղեկացնելու համար, որ իրենք այսուհետ հայտարարատու անձինք են, իսկ այդ ծանուցումը կատարվել է ուշ, քանի որ նրանց վերաբերյալ տեղեկությունը Հանձնաժողովին ուշ է փոխանցվել։ Տեխնիկական խնդիրներով պայմանավորված՝ հայտարարագրերը ուշ են հրապարակվել «Հանրային ծառայության մասին» օրենքի 43-րդ հոդվածը սահմանում է, որ հայտարարագիրը դրա հանձնման օրվան հաջորդող 5-րդ օրը հրապարակվում է Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովի պաշտոնական կայքէջում։ Ուստի ԿԿՀ-ից խնդրեցինք պպարզաբանել նաեւ, թե որն է պատճառը, որ համեմատաբար ավելի վաղ ներկայացված հայտարարագրերը (օրինակ՝ Վահե Հակոբյանի կամ Հայկ Մամիջանյանի հայտարարգրերը) դարձյալ ժամկետի խախտմամբ են հրապարակվել։ Հայտարարագրերի վերլուծության վարչության պետ Կարեն Հակոբյանը մեր զրույցում պարզաբանեց, որ բուն խնդիրը կապված է հայտարարատու անձանց անձնական տվյալների գաղտնիության ապահովման հետ (նույն՝ 43-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովն ապահովում է հրապարակման ոչ ենթակա տվյալների պաշտպանությունը)․ «Երբ նշվում է հայտարարատու անձի մարզը, համայնքը, փողոցը, շենքը, բնակարանը, Կառավարության որոշմամբ սահմանված կարգով որոշ դեպքերում փակվում է դրանց մի հատվածը, ոչ ամբողջությամբ, հրապարակելուց հետո, սակայն, նշված տվյալները կամ ամբողջությամբ էին փակվում, կամ ամբողջությամբ բաց էին մնում, երկու դեպքում էլ խնդիր է։ Քանի որ համակարգը վաղուց է ներդրված, արդիականացման խնդիր կա, եւ հիմա տեխնիկական մասնագետները աշխատում են, այդ պատճառով այդ գործընթացը մի փոքր ավելի երկար տեւեց»,- ասաց Հակոբյանը։ Մեր հարցին, թե ինչպես է, որ հայտարարատու այլ անձանց դեպքում նման խնդիր չի առաջացել, իսկ հիշյալ պատգամավորների դեպքում առաջացել է, Հակոբյանը պատասխանեց, որ դա եւս ծրագրային խնդիր է․ «Այնպես չէ, որ չի առաջանում, չենք բացառում, որ լինեն դեպքեր, երբ նման խնդիր լինի, պատահում է՝ հայտարարատուներն են բացահայտում, դիմում մեզ, պատահաում է՝ մենք ենք բացահայտում, լուծում տալիս, բայց հնարավորինս փորձում ենք խնդիրը լուծել, նոր հրապարակել, որպեսզի երկու կողմի համար էլ խնդիրներ չառաջացնենք»։ Դավիթ Դանիելյանի՝ ՊՎԾ-ում պաշտոնեական լիազորությունները ստանձնելու հայտարարագիրը մինչ օրս բացակայում է Ինչ վերաբերում է Դավիթ Դանիելյանի կողմից ԿԳՄՍ-ում պաշտոնը դադարեցնելու հայտարարագիրը սահմանված ժամկետի խախտմամբ ներկայացնելուն, մեր հարցման պատասխանում նշել են, որ դա պայմանավորված է եղել 2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին ՀՀ-ում հայտարարված ռազմական դրությամբ, որի պայմաններում անվտանգության նկատառումներից ելնելով՝ հոկտեմբերի 4-ից կասեցվել է հայտարարագրման էլեկտրոնային համակարգ մուտք գործելու հնարավորությունը։ Անդրադառնալով Դավիթ Դանիելյանի մեկ այլ՝ ՊՎԾ-ում պաշտոնեական լիազորությունները ստանձնելու վերաբերյալ հայտարարագիրը չներկայացնելուն՝ ԿԿՀ-ից հայտնել են, որ 2021 թվականի օգոստոսի 5-ին ԿԿՀ կայքում հրապարակվել է հայտարարագիր չներկայացրած անձանց ցուցակ, որտեղ առկա է նաեւ Դավիթ Դանիելյանի անունը՝ բացակայող հայտարարագրերի վերաբերյալ տեղեկություններով, սակայն 2022 թվականի հունվարի 18-ի դրությամբ Դանիելյանը դեռ չի ներկայացրել այդ հայտարարագիրը․ «Նշված հայտարարատուին ուղարկվել է ծանուցում՝ հայտարարագիրը օրենքով սահմանված կարգով 30-օրյա ժամկետում ներկայացնելու համար: Հայտարարագիրը նշված ժամկետում չներկայացնելու դեպքում Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը կհարուցի վարչական իրավախախտման վերաբերյալ վարույթ»,- ասված է հարցման պատասխանում: Նշենք, որ Դավիթ Դանիելյանի դեպքում եւս լրացել է ոչ միայն հայտարարագիր ներկայացնելու հիմնական ժամանակը, այլ նաեւ լրացուցիչ մեկամսյա ժամկետը։ Ավելին, դրա լրանալուց հետո՝ 2021 թվականի օգոստոսի 5-ի դրությամբ, Հանձնաժողովը նրա անունը ներառել է հայտարարագիր չներկայացրած անձանց ցուցակում, սակայն ծանուցում դարձյալ չի ուղարկել։ Հասկանալու համար, թե որն է դրա պատճառը, եւ ի վերջո երբ է Դավիթ Դանիելյանին ուղարկվել գրավոր ծանուցումը, Հայտարարագրերի վերլուծության վարչության պետ Կարեն Հակոբյանին խնդրեցինք այս հանգամանքը եւս պարզաբանել։ Վերջինս մեր զրույցում շնորհակալություն հայտնեց խնդիրը վեր հանելու համար եւ տեղեկացրեց, որ Դանիելյանին եւս գրավոր ծանուցումն ուղարկվել է մեր հարցումից հետո՝ 2022 թվականի հունվարի 18-ին․ «Որոշ մասերով տեխնիկական խնդիրներ ենք ունեցել, որի արդյունքում տվյալները ամբողջությամբ չեն արտահանվել, նման բացթողումներ հնարավոր է լինեն, չեմ բացառում, դրա համար հիմա մենք աշխատում ենք նոր համակարգի ստեղծման վրա, պայմանագիրն արդեն կնքված է, ենթադրաբար առաջիկա մեկ տարվա ընթացքում նմանատիպ բոլոր հարցերը կկարգավորվեն, եւ հետագայում ավելի հստակ կկարողանանք ցանկացած տվյալ շատ ավելի սեղմ եւ հստակ ժամկետում տրամադրել»,- ասաց նա։ Հարցին՝ օրենքով կամ իրավական այլ ակտով ամրագրվա՞ծ է արդյոք, որ նախքան գրավոր ծանուցում ուղարկելը Հանձնաժողովը կարող է կամ պետք է իր կայքում հրապարակի համապատասխան հայտարարագրեր չներկայացրած անձանց ցուցակը, Հակոբյանը բացասական պատասխան տվեց՝ նշելով, որ ոչ միշտ են այդպիսի ցուցակներ հրապարակում, իսկ հրապարակելու դեպքում այդպես են վարվում հայտարարատուներին լրացուցիչ ծանուցելու, ինչպես նաեւ հանձնաժողովի գործունեության թափանցիկությունն ու հաշվետվողականությունը ապահովելու համար։ Որպես կանոն՝ ցուցակը հրապարակելուց հետո հայտարարատու անձանց տալիս են մեկամսյա ժամկետ, որը լրանալուց հետո միայն, եթե հայտարարագրերը դարձյալ չեն ներկայացնում, օրենքով սահմանված կարգով ուղարկում են գրավոր ծանուցում։ Այսպիսով, մեր ուսումնասիրությունը ցույց տվեց, որ ԱԺ որոշ պատգամավորներ խախտել են հայտարարագրերը ներկայացնելու օրենքով սահմանված ժամկետները, իսկ Կոռուպցիայի կանխարգելման հանձնաժողովը դրանք ուշ է հրապարակել՝ տեխնիկական խնդիրներով պայմանավորված։ Միլենա Խաչիկյան

20:05 - 31 հունվարի, 2022