Ադրբեջան

Ադրբեջանի Հանրապետությունը պետություն է Հարավային Կովկասում։ Սահմանակցում է Ռուսաստանի Դաշնությանը, Վրաստանի Հանրապետությանը, Իրանի Իսլամական Հանրապետությանը, Թուրքիայի Հանրապետությանը, Հայաստանի Հանրապետությանը, Արցախի Հանրապետությանը։ Տարածքը ըստ ՄԱԿ-ի 86,600 կմ․քառ, բնակչությունը, ըստ 2019 թվականի նախահաշվի 10,000,000 մարդ է։

Ներկայիս Ադրբեջանը բազմազգ և բազմակրոն պետություն է։ Բնակչության մեծամասնությունն ադրբեջանցիներն են (91 %), որոնք դավանում է շիա իսլամ։ Խոշոր ազգային փոքրամասնություններն են լեզգիները, ռուսները, թալիշները, ավարները, թաթարները և վրացիները։ Չնայած նրան, որ Ադրբեջանը համարվում է իսլամադավան պետություն, այնուամենայնիվ, երկրի բնակչության 53%-ն իրեն համարում է աշխարհիկ։

Ցանկացած մտահոգություն պետք է արծարծվի բանակցությունների համատեքստում. Տոյվո Կլաար |azatutyun.am|

azatutyun.am: Հարավային Կովկասի հարցերով Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը հարցազրույց է տվել «Ազատության»-ը, որը ներկայացնում ենք ստորև․ «Ազատություն». - Իլհամ Ալիևն ասում է, որ կա միջազգային գործընկերների ըմբռնումն այն հարցում, որ պետք է ադրբեջանական անցակետ տեղադրել Լաչինում, ինչպես որ Հայաստանը ցանկանում է անցակետ տեղադրել Ադրբեջանը Նախիջևանին կապող ճանապարհին։ Կա՞ նման ըմբռնում։ Կլաար. - Ես չգիտեմ, թե արդյոք այլ գործընկերների հետ քննարկումներ կան։ Կարող եմ ասել, որ մեր տեսանկյունից, առաջին հերթին կան պայմանավորվածություններ, որ ձեռք են բերվել նոյեմբերի 9-ի հրադադարի համաձայնագրի համատեքստում։ Եվ հետո, իհարկե կա Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև բանակցությունների գործընթացը, որին մենք ակտիվ աջակցում ենք։ Ուստի կարծում եմ, որ սա այն հարցն է, որ պետք է քննարկվի այդ փաստաթղթի և այդ գործընթացի համատեքստում։ «Ազատություն». - Եվ չկա հիշատակում Լաչինում ադրբեջանական անցակետի մասին։ Կլաար. - Նոյեմբերի 9-ի փաստաթղթում նման հիշատակում չկա։ Միևնույն ժամանակ, իհարկե կրկին չեմ ուզում ասել, թե ինչ է լինելու բանակցությունների ընթացքում, բայց կարծում եմ, կարևորը դարձյալ այն է, որ ցանկացած քննարկում, ցանկացած մտահոգություն պետք է արծարծվի բանակցությունների համատեքստում։ «Ազատություն». - Ռուբեն Վարդանյանը հեռացվեց պաշտոնից։ Սա ազդա՞կ է սկսելու Ստեփանակերտ - Բաքու երկխոսությունը։ Կլաար. - Կարող եմ ասել, որ անկախ պարոն Վարդանյանի անձից՝ մենք հետևողականորեն հանդես ենք եկել այդ երկխոսության կայացման օգտին։ Եվ ես նաև Բաքվում իմ զրուցակիցներին էի ասում, որ մենք շատ կարևոր ենք համարում, որ նման երկխոսությունը տեղի ունենա հրապարակային։ Այնպես, որ ապահովվի դրա թափանցիկությունը միջազգային հանրության, բայց առաջին հերթին՝ Ղարաբաղի բնակչության համար։ Այսպիսով կրկնեմ՝ անկախ պարոն Վարդանյանի պաշտոնանկության փաստից, կարևոր է, որ նման երկխոսություն լինի։ Եվ գուցե հիմա, ներկա պայմաններում դա կարող է ավելի հեշտ լինել։ «Ազատություն». - Խաղաղության պայմանագրի գործընթացում առաջընթաց տեսնո՞ւմ եք։ Կլաար. - Ես տեսնում եմ, որ որոշ զարգացումներ են եղել, տեքստերի փոխանակումներ Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։ Եվ կարծում եմ, որ Մյունխենում տեղի ունեցած վերջին մտքերի փոխանակությունները նույնպես բավական դրական էին։ Չափավոր ասեմ՝ եթե ոչ լավատես եմ, ապա գոնե դրական եմ տրամադրված և հավատում եմ, որ ամեն ինչ ճիշտ ուղղությամբ է ընթանում։ Բայց իհարկե դեռ շատ հարցեր կան սեղանին, շատ հարցեր, որոնց դեռ պետք է պատասխաններ տրվեն։ «Ազատություն». - Եթե այդ փաստաթուղթը ենթադրում է Ղարաբաղը Ադրբեջանի կազմում, ի՞նչ երաշխիք է ստեղծվելու հայերի անվտանգության համար։ Կլաար. - Չեմ ուզում կանխատեսել, թե ինչպիսին կլինի վերջնական փաստաթուղթը։ Կարծում եմ, որ, անկախ նրանից, թե Հայաստանի և Ադրբեջանի հարաբերությունները դիտարկվում են մեկ համատեքստում, իսկ Ղարաբաղի հայերի իրավունքները և անվտանգությունը՝ մեկ այլ համատեսքտում, կարևորն այն է, որ լինի հակամարտության համապարփակ լուծում։ Հակամարտություն, որն ավելի քան երեսուն տարի մեծ խնդիր է ստեղծել այս տարածաշրջանի համար։ Այն հետ է պահում Հայաստանը, հետ է պահում Ադրբեջանն ու ամբողջ տարածաշրջանը։ Այնպես որ, հակամարտության համապարփակ լուծումը բխում է բոլորի շահերից։ Եվ ես իսկապես հույս ունեմ, որ կարող ենք օգնել այս գործընթացն առաջ տանելու գործում։ «Ազատություն». - Ռուսաստանն արդեն գրեթե ամենօրյա ռեժիմով է դժգոհում, որ Արևմուտքի նպատակը Մոսկվային Հարավային Կովկասից դուրս թողնելն է, Ղարաբաղի հարցի միջնորդությունը խլելը: Կլաար. - Այո, ցավոք սրտի, մենք նման շատ հաղորդագրություն ենք տեսել։ Եվ ես բազմիցս ասել եմ իմ ռուս զրուցակիցներին, որ մենք որևէ հիմք չենք տեսնում նման կեղծ մեղադրանքների համար։ Եվրամիությունը Հարավային Կովկասում ներգրավված չէ որեւէ աշխարհաքաղաքական խաղերի մեջ։ Մենք ներգրավված ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև այս գործընթացում մեկ և պարզ նպատակով, այն է՝ օգնել Հայաստանին ու Ադրբեջանին հաղթահարել հակամարտությունը։ Դրա արդյունքը, երբ իրական խաղաղություն հաստատվի, Հարավային Կովկասում բոլորի համար կբերի ավելի լավ կենսամակարդակ: Դա բխում է այստեղի ապրող մարդկանց շահերից, դա ձեռնտու է Եվրամիությանը՝ որպես Հարավային Կովկասի հարևանի։ Դա նաև Ռուսաստանին է ձեռնտու՝ նույնպես որպես Հարավային Կովկասի հարևանի։ Այնպես որ, կարճ ասած, մենք սա տեսնում ենք որպես զուտ դրական ներգրավվածություն մեր կողմից: Ու ես շատ հիասթափված եմ, որ Մոսկվայում ոմանք շարունակում են դրան անդրադառնալ ուղղակի անտեղի արտահայտություններով։ Հարցազրույցն ամբողջությամբ azatutyun.am-ում

17:34 - 27 փետրվարի, 2023

Տոյվո Կլաար. Լաչինի շուրջ վերջին օրերի զարգացումները ոգևորիչ են |azatutyun.am|

azatutyun.am: Հարավային Կովկասի հարցերով Եվրամիության հատուկ ներկայացուցիչ Տոյվո Կլաարը հարցազրույց է տվել «Ազատության»-ը։ Հարց. - Ձեր այցը հաջորդում է Վաշինգտոնի հաղորդագրությանը, որ առաջիկայում Բրյուսելում տեղի են ունենալու հայ-ադրբեջանական բանակցություններ: Արդեն կա՞ն հստակ պայմանավորվածություններ: Տոյվո Կլաար. - Կոնկրետ ժամկետներ չկան, բայց, այո՛, իհարկե, մենք աշխատում ենք այդ ուղղությամբ, և դա է պատճառը, որ ես այստեղ եմ՝ Երևանում։ Հարց. - Խոսքը երկրների ղեկավարաների մակարդակով հանդիպման մասի՞ն է: Տոյվո Կլաար. - Ակնհայտ է, որ դա է ձգտումը։ Եվ մեր տեսանկյունից շատ կարևոր է աշխուժացնել բրյուսելյան գործընթացը, քանի որ մենք և նախագահ Միշելն անձամբ տեսնում ենք դրա կարևորությունն ու մեծ նշանակություն տալիս դրան։ Հարց. - Գուցե կարո՞ղ եք մոտավոր ժամկետ նշել: Տոյվո Կլաար. - Ոչ, ոչ այս փուլում: Հարց. - Պարոն Կլաար, ինչպե՞ս եք տեսնում Լաչինի միջանցքում իրավիճակի հանգուցալուծումը: Փաստորեն անգամ Միջազգային դատարանի որոշումը չստիպեց Ադրբեջանին ապաշրջափակել այն։ Տոյվո Կլաար. - Դե, վերջին մի քանի օրերին որոշակի հետաքրքիր զարգացումներ եմ տեսնում։ Եվ հիմա ստացվեցին էլեկտրաէներգիայի և գազի վերականգնման մասին հաղորդումները։ Եվ այդ համատեքստում ես լիահույս եմ, որ գուցե ամեն ինչ ճիշտ ուղղությամբ է ընթանում։ Եվրամիությունը հետևողական հանդես է եկել իրավիճակի ապաշրջափակման օգտին: Մենք տարբեր շփումներ ենք ունեցել և՛ կուլիսներում, և՛ հրապարակային։ Եվ ընդհանրապես, մենք հաստատ համոզված ենք, որ կարևորն այն է, որ Ղարաբաղի բնակչությունը, տեղի հայերը կարողանան իրենց ապահով զգալ այն վայրում, որտեղ ապրում են, և դրա համար կարևոր է, որ իրական երկխոսություն մեկնարկի Բաքվի և Ստեփանակերտի միջև։ Եվ դա է առաջ գնալու ճանապարհը՝ մարդկանց ներգրավելու, վստահություն ներշնչելու, որ ապագայի համար ապահով զգան այն վայրում, որտեղ ապրում են։ Հարց. - Բայց կա՞ համաձայնություն այդ երկխոսության համար միջազգային ձևաչափի, ինչը որ Երևանն է պնդում։ Տոյվո Կլաար. - Կրկին, կարծում եմ, որ ամենակարևորը Բաքվի և Ստեփանակերտի միջև իրական և տեսանելի երկխոսություն հաստատելն է։ Եվ ես նաև շատ ոգևորված եմ այն փաստով, որ նախագահ Ալիևը վերջերս Մյունխենում շեշտեց այս կետը։ Եվ, հետևաբար, դա այն է, ինչ մենք կարծում ենք, որ իսկապես պետք է լինի մեր բոլոր ջանքերի կիզակետը, որպեսզի այս կարգի երկխոսությունն իրոք իրականանա, և որպեսզի լինի հանձնառության զգացում, Ղարաբաղի բնակչությունը հեռանկար տեսնի։ Հարց. - Նկատի ունեք, որ Իլհամ Ալիևը ցույց է տալիս, որ պատրա՞ստ է միջազգային նման մեխանիզմի։ Տոյվո Կլաար. - Դե, որ նա հանձնառու է բնակչության, հայ բնակչության ներկայացուցիչների հետ հարաբերություններ սկսել, և դա շատ կարևոր է։ Հարց. - Իմ հարցն է, թե ո՞ր կողմը և ինչպե՞ս պիտի երաշխավորի այդ գործընթացը։ Տոյվո Կլաար. - Ինձ համար ամենակարևորն այն է, որ դա գործընթաց է, որը միայն փակ դռների հետևում չի ընթանում։ Ակնհայտ է, որ որոշ քննարկումներ կարող են տեղի ունենալ փակ դռների հետևում։ Բայց ամենակարևորն այն է, որ դա տեսանելի է ոչ միայն միջազգային հանրությանը, այլև առաջին հերթին՝ Ղարաբաղի բնակչությանը, բայց նաև միջազգային հանրությանը։ Իսկ դա ինքնին արդեն միջազգային հանրությանը տարբեր ձևերով ներգրավելու միջոց է։ Հարց. - Լաչինի միջանցքին վերադառնալով։ Երևանը միջազգային գործընկերներից ակնկալում է ավելի գործուն միջոցներ, ճնշում Բաքվի վրա: Դուք դիտարկո՞ւմ եք պատժամիջոցների հնարավորությունը: Տոյվո Կլաար. - Կրկին, կարծում եմ, որ մենք տեսել ենք որոշակի հուսադրող զարգացումներ վերջին մի քանի օրերին։ Եվ ես հույս ունեմ, որ մոտ ապագայում հնարավոր կլինի և՛ ապրանքների, և մարդկանց ազատ տեղաշարժը Լաչինի միջանցքով, ինչպես դա եղել է նախկինում։ Այդ համատեքստում կրկին ամենակարևորն է, որ բնակչությունը զգա, որ կարող է ապահով ապրել այն վայրերում, որտեղ նրանք ապրել են տասնամյակներ, դարեր շարունակ, և որ ցանկացած այլ խնդիր, նաև օրինական մտահոգություններ, քննարկվեն բանակցային սեղանի շուրջ։ Հարց. - Մյուս կողմից, միայն կոչերը երկու ամսից ավելի է արդյունք չեն տալիս: Տոյվո Կլաար. - Իսկապես, արդեն երկու ամիս է անցել, շատ երկար ժամանակ է։ Բայց դա միայն հորդորների մակարդակում չի եղել։ Մենք ներգրավվել ենք թե՛ հրապարակային, թե՛ կուլիսներում։ Եվ ինձ ոգևորում են վերջին մի քանի օրերի որոշակի զարգացումները։ Ու հույս ունեմ, որ ամեն ինչ ճիշտ ուղղությամբ կընթանա:

19:38 - 25 փետրվարի, 2023