Փաստերի ստուգում

Ոչ թե արտաքին, այլ պետական պարտքն է տասը միլիարդն անցել․ Էդգար Ղազարյանը սխալվում է

Ոչ թե արտաքին, այլ պետական պարտքն է տասը միլիարդն անցել․ Էդգար Ղազարյանը սխալվում է

Սահմանադրական դատարանի աշխատակազմի նախկին ղեկավար Էդգար Ղազարյանը հունվարի 30-ին 168.am-ի «Ռիվյու» հաղորդման ժամանակ իրականությանը չհամապատասխանող պնդումներ է արել։  Մասնավորապես, խոսելով միջազգային կառույցներից ստացվող վարկերի միջոցով տարբեր խնդիրներ լուծելու մասին, Ղազարյանը սխալ թվեր է ներկայացրել արտաքին պարտքի վերաբերյալ․ «Էսքան, որ սրանք հպարտանում են (նկատի ունի կառավարող ուժի ներկայացուցիչներին,-հեղ․), որ ասֆալտապատում են անում, ճանապարհներ են կառուցում, էդ իրանք իրանց հոր փողերով չեն անում, դա մեր պետության արտաքին պարտքի հաշվին են անում։ Իրենք արտաքին պարտքը ստացել են մոտավորապես վեց միլիարդով, չորս տարվա ընթացքում դա հասցրել են տասը միլիարդից ավելի, գրեթե կրկնապատկել են»։ Այսպես, ՀՀ արտաքին պարտքը 2022թ․ դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ կազմել է 5 899,5 մլն դոլար (2 321,9 մլրդ դրամ)։ Իսկ, օրինակ, 2018թ․-ի ապրիլի 30-ի դրությամբ արտաքին պարտքը կազմել է 4 949,6 մլն դոլար (2 392,3 մլրդ դրամ)։ Այսինքն՝ արտաքին պարտքը 2018թ․ ապրիլին՝ իշխանափոխության ժամանակ, չի եղել վեց միլիարդի, նոր կառավարության ձեւավորումից հետո էլ՝ տասը միլիարդի հասնող։ Մենք դիտարկեցինք նաեւ պետական պարտքի չափը, ինչից հասկանալի դարձավ, որ Էդգար Ղազարյանը պետական պարտքի չափն է ներկայացրել որպես արտաքին պարտքի չափ։ Նշենք, որ արտաքին պարտքը պետական պարտքի մի մասն է, իսկ պետական պարտքն, այո, վերջին պաշտոնական տվյալներով անցել է տասը միլիարդից։ Մասնավորապես, օրինակ՝ 2018թ. ապրիլի 30-ի դրությամբ ՀՀ պետական պարտքը կազմել է 6 867,5 մլն դոլար (3 319,2 մլրդ դրամ): Իսկ ահա 2022-ի դեկտեմբերի 31-ի դրությամբ պետական պարտքը կազմել է 10 637,7 մլն դոլար (4 186,7 մլրդ դրամ)։ Ինչպես վերը նշեցինք՝ արտաքին պարտքը պետական պարտքի միայն մի մասն է, պետական պարտքը ներառում է նաեւ ներքին պարտքը, որը ենթադրում է Հայաստանի անունից ՀՀ ռեզիդենտների հանդեպ ստանձնած պարտքային պարտավորությունները, իսկ արտաքին պարտքը՝ ՀՀ ոչ ռեզիդենտների եւ օտարերկրյա պետությունների հանդեպ ստանձնած պարտքային պարտավորությունները։ Հաջորդիվ, խոսելով «Իմ քայլը» հիմնադրամի գործունեության մասին, Ղազարյանն ասում է․  ««Իմ քայլը» հիմնադրամի գործունեության վերաբերյալ՝ տեղով ոտից գլուխ կոռուպցիոն օջախ։ Էդ հիմնադրամը ստեղծվել ա Նիկոլ Փաշինյանի կնոջ կողմից, ինքն էլ դրա նախագահն ա, եւ էդ հիմնադրամը ստեղծվել ա նրա վարչապետ դառնալուց հետո։ [․․․] Էդ ո՞նց եղավ, որ նրա վարչապետ դառնալուց հետո կինը բացում ա հիմանդրամ, մեկ էլ էդ հիմնադրամի հաշվին կարճ ժամանակահատվածում կուտակվում են միլիոնավոր դոլարներ ու դոնորների գերակշիռ մասն էլ, հատկապես մեծ նվիրատուները՝ անանուն»։ Երբ հաղորդավարը դիտարկում է անում՝ «Ձեզ կասեն՝ բացեք հաշվետվությունը նայեք», Ղազարյանն արձագանքում է, թե հաշվետվություններ չկան․ «Ասենք «Իմ քայլը» էն հիմնադրամներից է, որի կայքում որեւէ հաշվետվություն որեւէ տարվա գործունեության գոյություն չունի»։ Ղազարյանն այստեղ եւս իրականությանը չհամապատասխանող պնդում է անում․ «Իմ քայլը» հիմնադրամի կայքում կա հաշվետվություններ վերտառությամբ բաժին, որտեղ տեղադրված են 2019, 2020 եւ 2021թթ․ տարեկան հաշվետվությունները։ Կայքում տեղադրված է նաեւ նվիրատուների վերաբերյալ պատուհան, որտեղ երեւում են 2021-22թթ․ ընթացքում արված փոխանցումները եւ դոնորների անունները։ Էդգար Ղազարյանը չի սխալվում այն մասով, որ ամենախոշոր նվիրատվություններն իսկապես արված են անանուն։ Այսպիսով, Էդգար Ղազարյանը սխալ է ներկայացրել ՀՀ արտաքին պարտքի ցուցանիշը՝ ուռճացնելով այն, եւ իրականությանը չհամապատասխանող մեկ այլ պնդում էլ արել է «Իմ քայլը» հիմնադրամի հաշվետվությունների մասին։ Հայարփի Բաղդասարյան
14:55 - 03 փետրվարի, 2023
Միգուցե դա այնքան էլ այդպես չէ․ Հայաստանի՝ կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը կապ չունի այլ պետությունների միավորների հետ

Միգուցե դա այնքան էլ այդպես չէ․ Հայաստանի՝ կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը կապ չունի այլ պետությունների միավորների հետ

«Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ» կազմակերպությունը երկու օր առաջ հրապարակեց կոռուպցիայի ընկալման համաթվի կամ ինդեքսի (ԿԸՀ) 2022-ի արդյունքները։ Նախորդ տարվա հետ համեմատած՝ Հայաստանի ԿԸՀ արժեքը նվազել է՝ 49 միավորից դառնալով 46։ Երեկ news.am-ի լրագրողը հետաքրքրվեց «Քաղաքացիական պայմանագրի» պատգամավոր Հովիկ Աղազարյանից, թե ինչով է պայմանավորված համաթվի նման հետընթացը։ Աղազարյանն էլ պատասխանեց․ «Դե, գիտեք ինչ կա, երբ որ գնահատականները տալիս են, հո չե՞ն վերցնում առանձին պետություն և իր գնահատականները տալիս են էդ բնագավառում։ Գնահատականները տալիս են բոլոր պետությունների համար։ Հիմա, միգուցե որոշ պետություններ լավ ցուցանիշներ են ապահովել, դրա համար իրենք առաջ են անցել, ոչ թե մենք հետ ենք ընկել։ Միգուցե դա այդպես է»։  Աղազարյանը, սակայն, մանիպուլյատիվ է ներկայացնում կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը հաշվարկելու մեթոդաբանությունը։   Ի՞նչ է կոռուպցիայի ընկալման համաթիվը «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ» կազմակերպությունը նշում է, որ ԿԸՀ-ն երկրների ամենաշատ կիրառվող համաշխարհային վարկանիշն է կոռուպցիայի ոլորտում։ Այն գնահատում է պետական ​​հատվածում կոռուպցիայի ընկալման մակարդակը՝ հիմնվելով փորձագետների և ձեռնարկատերերի կարծիքների վրա։ Յուրաքանչյուր երկրին տրվող գնահատականը հիմնված է կոռուպցիայի վերաբերյալ 13 հետազոտություններից և ուսումնասիրություններից ստացված տվյալների առնվազն 3 աղբյուրների վրա: Այս տվյալները հավաքում են մի շարք հեղինակավոր կազմակերպություններ, այդ թվում՝ Համաշխարհային բանկը և Համաշխարհային տնտեսական ֆորումը: Որևէ երկրին տրված միավորը արտացոլում է պետական ​​հատվածում կոռուպցիայի ընկալման մակարդակը։ Գնահատումն իրականացվում է  0-ից 100 սանդղակով, որտեղ 0-ն նշանակում է, որ կոռուպցիայի ընկալման մակարդակը շատ բարձր է, իսկ 100-ը՝ շատ ցածր։ Պետությունները նաև դիրքավորվում են «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ»-ի ներկայացրած սանդղակում։ Ավելի շատ միավորներ ստացած պետությունները, բնականաբար, ավելի բարձր հորիզոնականներում են։ «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ»-ը նշում է, որ սանդղակում որևէ պետության դիրքը կարող է փոխվել այլ պետությունների նկատմամբ նաև այն պատճառով, որ ցանկում ընդգրկված պետությունների թիվը փոխվել է։ Հայաստանն, օրինակ, այս տարի 63-րդ հորիզոնականում է, անցած տարի՝ 58-րդ-ում էր։ «Այսպիսով, երկրում կոռուպցիայի մակարդակը գնահատելու տեսանկյունից պետության դիրքն այնքան կարևոր չէ, որքան միավորների քանակը»,- շեշտում է «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ»-ը։ Նշենք, որ լրագրողի հարցը վերաբերում էր ոչ թե Հայաստանի դիրքին, այլ կոռուպցիայի ընկալման համաթվին կամ, ավելի պարզ ասած, կոռուպցիայի ընկալման մակարդակի համար ստացած միավորին, որն այս տարի 46 է, նախորդ տարի 49 էր։ Հովիկ Աղազարյանի պնդումը ճիշտ կլիներ, եթե խոսքը վերաբերեր Հայաստանի դիրքին, բայց ստացած միավորների առումով մեր երկիրն այս տարի իրոք հետընթաց է գրանցել, և այդ հետընթացը ոչ մի կապ չունի այլ պետությունների ստացած միավորների հետ։ Երկու օր առաջ «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ Հայաստան»-ը նաև ներկայացրել էր Հայաստանի ստացած միավորները վերջին 10 տարիներին։ 2019-ից մեր միավորները սկսել էին բարձրանալ՝ 35-ից հասնելով 49-ի, իսկ այս տարի, փաստորեն, նվազել են։ Աղբյուրը՝ «Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ Հայաստան» Այսպիսով, Հովիկ Աղազարյանը մանիպուլյատիվ է ներկայացնում կոռուպցիայի ընկալման համաթվի մեթոդաբանությունը, և Հայաստանն այս առումով իսկապես հետընթաց է գրանցել։   Աննա Սահակյան
17:50 - 02 փետրվարի, 2023
Մոդուլային զորամասերի ուշացած պատվերը

Մոդուլային զորամասերի ուշացած պատվերը

Հունվարի 19-ին ՊՆ զորամասերից մեկի ինժեներասակրավորային վաշտի՝ Գեղարքունիքի մարզի Ազատ գյուղի տարածքում տեղակայված կացարանում հրդեհ էր բռնկվել, որի հետևանքով զոհվել էր 15 զինծառայող։ Ըստ Քննչական կմիտեի՝ նախնական տվյալներով հրդեհը բռնկվել է վառարանը ավտոբենզինով վառելու պատճառով։ Հրդեհի բռնկման վերաբերյալ տարբեր վարկածներ կան, սակայն զինդատախազության ներկայացուցչի խոսքով այս պահին այս կամ այն վարկածի հաստատված լինելու մասին խոսելը դեռևս վաղաժամ է։   ՊՆ-ն նշում է, որ մոդուլային նոր զորամասեր է պատվիրել Դեպքից հետո լրատվամիջոցները տարածեցին այրված կացարանի լուսանկարները, և հանրության շրջանում սկսեց քննարկվել այն հարցը, թե ինչու էին զինծառայողները տեղակայված նման վատ պայմաններով կացարանում։  Ազատ գյուղի այրված կացարանը, լուսանկարը՝ Գևորգ Թոսունյանի (CivilNet) Պաշտպանության նախարարության խոսնակ Արամ Թորոսյանն, ի պատասխան հնչող մտահոգությունների, Հանրային հեռուստաընկերությանը հայտնել էր, որ ինժեներասակրավորային վաշտի կացարանը, որում տեղակայված էին զինծառայողները, եղել է ժամանակավոր, և «զինվորներն այդտեղ էին տեղակայվել մինչև ժամանակակից չափորոշիչներին համապատասխան մշտական տեղակայման վայրի կառուցման ավարտը»: «Դեռևս ամիսներ առաջ ՊՆ-ն ձեռք է բերել իտալական արտադրության մոդուլային զորանոցներ, որոնց առաջին խմբաքանակն արդեն Հայաստանում է. այս պահին ընթանում են տարածքի բարեկարգման, ինժեներական ցանցերի անցկացման աշխատանքներ, որից հետո կմոնտաժվեն»,- նշել էր ՊՆ խոսնակն ու հավելել, որ աշխատանքների վերջնաժամկետ է սահմանված 2023-ի տարեվերջը: Արամ Թորոսյանը Հանրայինին և fip.am-ին նաև մոդուլային շինությունների լուսանկարներ էր փոխանցել։ Մի քանի լուսանկարներում երևում են արդեն Հայաստան հասած շինությունները, մյուսներում էլ երևում է, թե ինչ տեսք են ունենալու զորամասերը աշխատանքների ավարտից հետո։ Հայաստան հասած մոդուլային շինությունները, լուսնկարը՝ fip.am-ից   Ե՞րբ է կառավարությունը պատվիրել զորամասերը Հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանը Հանրային ՀԸ եթերում հայտարարել էր․ «Սեպտեմբերի 13-ի հարձակումից հետո, երբ որ զորամասը պայթեցվել էր, զորամասի փոխարեն կառավարությունը պատվիրել էր իտալական մոդուլային զորամասեր։ Այն ընկերությունը, որ պետք է դա մատակարարեր, անգամ առաջարկել էր, որ Աֆղանստանում օգտագործված մոդուլային զորամասերը բերեն, կառավարությունը չի համաձայնել և պահանջել է ամբողջությամբ նորը»։  Էդմոն Մարուքյանի խոսքից պարզ է դառնում, որ կառավարությունը մոդուլային զորամասերը պատվիրել է 2022-ի սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի հրդեհից հետո։ Հրդեհը, հիշեցնենք, բռնկվել էր, երբ ադրբեջանական կողմը զորամասին հրթիռահրետանային հարվածներ էր հասցրել։  Սակայն ՊՆ խոսնակն էլ fip.am-ի հետ զրույցում ավելի ուշ հայտնել էր, որ այդ ստորաբաժանման տեղակայման համար շինությունը՝ որպես ժամանակավոր կացարան, նախատեսվել է 2020 թվականից, և այն ավելի մեծ հաճախականությամբ զբաղեցվել է 2021 թվականից։ Ստացվում է, որ 2020-ից Ազատ գյուղի տարածքում տեղակայված, վատ պայմաններով շինությունը նախատեսվել է որպես զինվորական ստորաբաժանման տեղակայման վայր, սակայն միայն 2022-ի սեպտեմբերից հետո է ՊՆ-ն մոդուլային զորամասեր պատվիրել։ Իսկ նոր զորամասերի մոնտաժման աշխատանքները նախատեսված է ավարտել միայն 2023-ի վերջին, քանի որ, ըստ Պն խոսնակի, այս պահին ընթանում են տարածքի բարեկարգման, ինժեներական ցանցերի անցկացման աշխատանքներ։ Մենք փոձեցինք ՊՆ խոսնակից ճշտել, թե կոնկրետ երբ է կառավարությունը պատվիրել մոդուլային զորամասերը, և երբ է առաջին խմբաքանակը հասել Հայաստան։ ՊՆ խոսնակը նշեց, որ ժամկետներ հայտնել չի կարող։ Ի պատասխան մեր դիտարկմանը, որ Էդմոն Մարուքյանը նշել է, թե մոդուլային զորամասերը պատվիրել են 2022-ի սեպտեմբերի 13-ից հետո, Արամ Թորոսյանը միայն կրկնեց լրատվամիջոցներին ավելի վաղ տված մեկնաբանությունը․ ՊՆ-ն մոդուլային զորամասերը ձեռք է բերել ամիսներ առաջ։ Միակ նորությունն այն էր, որ կառավարությունը մոդուլային զորամասեր է պատվիրել ոչ միայն Իտալիայից, այլ նաև այլ երկրներից։ Այսպիսով, եթե հաշվի առնենք, որ ՊՆ խոսնակն ըստ էության չպատասխանեց մեր այն հարցին, թե կոնկրետ երբ են պատվիրել զորամասերը, մենք կհիմնվենք Էդմոն Մարուքյանի հայտնած ամսաթվի վրա, այսինքն՝ 2022-ի սեպտեմբերից հետո։   Ո՞ր կազմակերպությունն է ՀՀ ՊՆ-ին մատակարարում մոդուլային զորամասերը ՊՆ խոսնակը Հանրային ՀԸ-ին տրամադրել էր մոդուլային զորամասերի լուսանկարները, որոնք պետք է մոնտաժվեն Հայաստանում։ Այս լուսանկարներից մի քանիսն արդեն Հայաստան հասած շինություններինն են, իսկ մյուս լուսանկարները վերցված են իտալական Edilsider կազմակերպության կայքից։ Edilsider-ը մուդուլային շինություններ արտադրող ընկերություն է, որն, ի թիվս այլնի, նաև ռազմական մոդուլային շինություններ է արտադրում ու մատակարարում։ Edilsider-ի մոդուլային շինությունները տարբեր են՝ կախված նրանից, թե դրանք ինչ խնդիրներ են լուծում։ Ռազմական կառույցների համար Edilsider-ը, ի թիվս իր այլ արտադրանքների, առաջարկում է «1001» ապաստարանների շարքը։ Դատելով ՀՀ Պն-ի տրամադրած լուսանկարներից՝ մեր կառավարությունը զորամասերի կառուցման համար պատվիրել է հենց այս շարքի ապաստարաններից, քանի որ ՊՆ-ի և Edilsider-ի կայքի լուսանկարները համընկնում են։ Շարժելով սպիտակ շրջանը՝ կարող եք տեսնել ՊՆ-ի՝ լրատվամիջոցներին փոխանցած և իտալական կազմակերպության կայքում հրապարակված լուսանկարները․ ակնհայտ է, որ բոլոր երեք լուսանկարները համընկնում են։ Այսպիսով, կարող ենք պնդել, որ մոդուլային զորամասերի առնվազն մի խմբաքանակը՝ «1001» շարքի ապաստարանները, ՀՀ կառավարությունը պատվիրել է իտալական Edilsider-ից։ Edilsider-ը նշում է, որ «1001» շարքի ապաստարանների հավաքումը չի պահանջում հմուտ աշխատուժ․ «Հիմքը և տանիքն ամբողջությամբ նախապես հավաքված են, էլեկտրական սարքավորումները նախապես լարված և փորձարկված են գործարանում»: Կազմակերպությունը նաև հայտնում է, որ ապաստարանների տանիքն ունի  ինքնաօդափոխման համակարգ, որը պաշտպանում է ինտենսիվ շոգից և կանխում խոնավության խտացումը ցուրտ եղանակին:   Ի՞նչ ժամկետներում է մոդուլային շինություններ մոնտաժում Edilsider-ը «1001» շարքի ապաստարանների նկարագրության մեջ չկան մանրամասներ, թե ինչ ժամկետներում են դրանք արտադրվում և մոնտաժվում, սակայն մոտավոր ժամկետները  հնարավոր է հասկանալ Edilsider-ի այլ կառույցների օրինակներով։ 2013-ին, օրինակ, կազմակերպությունը Միլանում 600 հոգանոց ճամբարի համար հավաքովի շինություններ է մատակարարել։ Ավելի քան 15 000 քառ․ մետր (161 500 քառ․ ֆուտ) ընդհանուր մակերեսով շինությունների մատակարարումն իրականացվել է 68 օրվա ընթացքում։ Նշենք, որ սա անհամեմատ ավելի բարդ նախագիծ է, քան ՊՆ-ի համար մատակարարվող մոդուլային զորամասերը։ Մեկ այլ օրինակ է Մոնտերոտոնդոյում 30 դասասենյակից կազմված դպրոցի շենքը, որը կազմակերպությունը նախագծել, արտադրել և հավաքել է 1 տարում։  Իհարկե, կարևոր է նշել, որ նշված երկու նախագծերն իրականացվել են Իտալիայում։ Հայաստանի դեպքում պետք է հաշվի առնել նաև գնման գործընթացի և մատակարարման համար ծախսվող ժամանակը։   Այլ կազմակերպությունների օրինակներ  Աշխարհում բազմաթիվ են կազմակերպությունները, որոնք մոդուլային շինություններ են արտադրում և մատակարարում։ Շատ հաճախ նրանց հաճախորդներն են տարբեր երկրների կառավարությունները, որոնք մոդուլային շինություններ են պատվիրում նաև իրենց բանակների համար։ Փորձել ենք մի քանի օրինակով հասկանալ, թե ինչ ժամկետներում են մոնտաժվում նմանատիպ շինությունները։ Modular Genius ամերիկյան ընկերությունն, օրինակ, նշում է, որ Միացյալ Նահանգների Ծովային հետևակի կորպուսի հաղորդակցման դպրոցի համար 401 քառ․ մետր (4320 քառ․ ֆուտ) մակերեսով մոդուլային դասասենյակ է կառուցել, մատակարարել և մոնտաժել 2 ամսում։ Կազմակերպությունը նույն Ծովային հետևակի կորպուսի բազայի համար 330 քառ․ մետր (3600 քառ․ ֆուտ) մակերեսով մոդուլային գրասենյակ է կառուցել, մատակարարել և մոնտաժել կրկին 2 ամսում։ Ամերիկյան մեկ այլ կազմակերպություն՝ VESTA modular-ը, նշում է, որ Միացյալ նահանգների Ծովային հետևակի կորպուսի ճամբարներից մեկի համար 1300 քառ․ մետր (14 000 քառ․ ֆուտ) ընդհանուր տարածքով շինություններ է տեղադրել 2 ամսում։   2023-ի տարեվերջը խելամի՞տ վերջնաժամկետ է Այսպիսով, Եթե ՀՀ ՊՆ-ն նշում է, որ պատվիրված մոդուլային զորամասերի մի խմբաքանակը Հայաստանում էր ամիսներ առաջ, ապա հարց է առաջանում, թե ինչու է աշխատանքների ավարտը սահմանված 2023-ի տարեվերջը։ Վերը բերված օրինակներից մեր ՊՆ օրինակը տարբերվում է միայն նրանով, որ պետք է հաշվի առնել նաև գնման գործընթացի և մատակարարման համար ծախսված ժամանակը, բայց անգամ այդ դեպքում, նմանատիպ այլ նախագծերի հետ համեմատած, մինչև 2023-ի տարեվերջը բավականին երկար ժամանակահատված է։  Ստացվում է, որ ՊՆ-ն առնվազն 2 տարի (2021 և 2022 թվականներ) ուներ մոդուլային զորամասերը պատվիրելու և դրանց մոնտաժման վայրերում նախապատրաստական աշխատանքներ տանելու համար, սակայն զորամասերի առաջին խմբաքանակը Հայաստան է հասել միայն ամիսեր առաջ՝ դատելով Էդմոն Մարուքյանի խոսքերից՝ 2022-ի սեպտեմբերից հետո։  Ընդ որում՝ մոդուլային զորամասերի տարածքի բարեկարգման, ինժեներական ցանցերի անցկացման աշխատանքները կարող էին իրականացվել դեռ այն ժամանակ, երբ մոդուլային զորամասերը արտադրման և մատակարարման փուլում էին։ Մենք ՊՆ խոսնակից նաև հետաքրքրվեցինք՝ արդյո՞ք Հայաստան հասած զորամասերը սկսելու են մոնտաժվել, մինչև նոր խմբաքանակները Հայաստան կհասնեն։ Այս դեպքում ևս ՊՆ խոսնակը կոնկրետ ժամկետներ չնշեց՝ կրկնելով ավելի վաղ հայտնած տեղեկությունը․ աշխատանքների ավարտը նախատեսված է 2023-ի տարեվերջին։ Ի պատասխան մեր ճշտող հարցի՝ այդ ժամկետը վերաբերում է մոդուլային բոլո՞ր զորամասերին, Արամ Թորոսյանը նշեց՝ այո։   Գլխավոր լուսանկարը՝ Edilsider-ի կայքից Աննա Սահակյան
18:15 - 24 հունվարի, 2023
Մշակութային միջոցառումն ինքնին հիմք չէ մեկ անձից գնում իրականացնելու համար․ Սուրեն Գրիգորյանը սխալվում է

Մշակութային միջոցառումն ինքնին հիմք չէ մեկ անձից գնում իրականացնելու համար․ Սուրեն Գրիգորյանը սխալվում է

2022 թվականի տարեվերջին Երեւան քաղաքի ամանորյա լուսավորությունը ամենաքննարկվող թեմաներից էր․ միայն դրա կազմակերպման վրա քաղաքային բյուջեից ծախսվել է շուրջ 191 միլիոն ՀՀ դրամ (ըստ գնումների մասին պաշտոնական՝ armeps.am կայքի)։ Ոմանք ողջունում էին քաղաքին սովորականից ավելի տոնական տեսք տալու որոշումը՝ հաշվի առնելով նաեւ Եվրատեսիլ միջազգային մրցույթի շրջանակում սպասվող միջոցառումները, ոմանք էլ քննադատում էին այն՝ հետպատերազմյան երկրի համար նման ծախսը չարդարացված շռայլություն համարելով։ Քննադատությունները ծավալվում էին նաեւ այն համատեքստում, որ լուսավորության կազմակերպման համար գնումը Քաղաքապետարանը մեկ անձից՝ «Սինեմարտ» ՍՊԸ-ից է իրականացրել (ըստ Fip.am-ի՝ ընկերության միակ բաժնետերն ու տնօրենը Հանրային հեռուստաընկերության ռազմավարական ծրագրերի պատասխանատու Ռուբեն Շահինյանն է), այսինքն՝ առանց մրցույթ հայտարարելու։ Թեեւ օրենսդրորեն հստակ սահմանված է, թե պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները որ դեպքում եւ երբ են իրավասու գնում իրականացնել մեկ անձից՝ առանց մրցույթ հայտարարելու, սակայն այդ իրավակարգավորումները երբեմն խեղաթյուրված են ներկայացվում։ Ի՞նչ է սահմանում «Գնումների մասին» օրենքը «Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի 18-րդ հոդվածը սահմանում է գնում կատարելու ընթացակարգերը, որոնց թվում է մեկ անձից գնումը։ Նույն օրենքի 23-րդ հոդվածով արդեն ամրագրված են մեկ անձից գնման ընթացակարգի պայմանները։ Ըստ այդմ, գնումը կարող է կատարվել մեկ անձից, եթե`  1) գնման ենթակա ապրանքը, աշխատանքը կամ ծառայությունը հնարավոր է ձեռք բերել միայն մեկ անձից, որը պայմանավորված է նրա հեղինակային եւ հարակից իրավունքներով, հատուկ կամ բացառիկ իրավունքի առկայությամբ.  2) արտակարգ կամ չնախատեսված այլ իրավիճակի առաջացման հետեւանքով ծագել է գնման անհետաձգելի պահանջ եւ, արտակարգ կամ չնախատեսված այլ իրավիճակից ելնելով, գնման այլ ձեւերի կիրառումը ժամկետի առումով անհնար է, պայմանով, որ նման պահանջը հնարավոր չէր օբյեկտիվորեն կանխատեսել.  3) պատվիրատուն, որեւէ անձից կատարելով ապրանքների գնում, որոշում է սկզբնական պայմանագրում չներառված, սակայն օբյեկտիվորեն չնախատեսված հանգամանքներից ելնելով` սկզբնական պայմանագրի կատարման համար անհրաժեշտ դարձած ապրանքների լրացուցիչ գնում կատարել նույն անձից, պայմանով, որ`  ա. լրացուցիչ ապրանքների պայմանագիրը հնարավոր չէ տեխնիկապես կամ տնտեսապես առանձնացնել սկզբնական պայմանագրից` առանց պատվիրատուի համար նշանակալի դժվարություն ստեղծելու, եւ  բ. դրա գինը չգերազանցի սկզբնական պայմանագրի ընդհանուր գնի 10 տոկոսը: Ընդ որում, միեւնույն անձից սույն կետի կիրառմամբ լրացուցիչ գնում կարող է կատարվել մեկ անգամ, իսկ լրացուցիչ ապրանքների գինը չի կարող սահմանվել ավելի, քան նախատեսված է պայմանագրով.  4) գնման գինը չի գերազանցում գնումների բազային միավորը (մինչեւ 1 միլիոն ՀՀ դրամ) 5) գնումն իրականացվում է ՀՀ տարածքից դուրս: Այսինքն՝ օրենքով սահմանված է 5 պայման, որոնց առկայության դեպքում պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները կարող են որեւէ ապրանք կամ ծառայություն պատվիրել առանց մրցույթ հայտարարելու՝ մեկ անձից գնման ընթացակարգով։ Ի հավելումն այս օրենքի՝ առկա է նաեւ գնումների գործընթացի կազմակերպման կարգի վերաբերյալ Կառավարության որոշում, որի մասին՝ հաջորդիվ։ Ո՞ր պայմանով է առաջնորդվել Երեւանի քաղաքապետարանը 2022 թվականի տարեվերջյան ասուլիսի ժամանակ Երեւանի փոխքաղաքապետ Սուրեն Գրիգորյանը, անդրադառնալով հնչող քննադատություններին, ասել է․ «Ասում են՝ էդ չգիտեի՞ն, որ Նոր տարի է գալու։ Գիտեինք, ժողովո՛ւրդ ջան, բայց մեր օրենսդրությունը մեկ անձից գնման ընթացակարգով հիմքեր նախատեսում է ոչ միայն հրատապության դեպքում, որը էս դեպքում մի փոքր, այնուամենայնիվ, եղել է, որովհետեւ կոնկրետ պահի մենք հասկացանք, որ անհրաժեշտություն կա՝ հաշվի առնելով Եվրատեսիլի միջոցառումը, որպեսզի այս երկու իրադարձությունները համընկնեն, բայց ինքնին մշակութային միջոցառման իրականացման համար նախատեսված է համապատասխան հիմք, որը իրավունք է տալիս մեկ անձից կատարել գնում»։ Հիմքը, որի մասին նշել է փոխքաղաքապետը, սահմանված է ՀՀ կառավարության 2017 թվականի N 526-Ն որոշմամբ։ Մասնավորապես, որոշման 23-րդ հոդվածի 4-րդ մասով սահմանված են այն գնումները, որոնք կարող են կատարվել «Գնումների մասին» օրենքի հիշյալ 23-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի հիման վրա՝ հատուկ կամ բացառիկ իրավունքի առկայության հիմքով։  Ցանկի 33-րդ կետը սահմանում է, որ այդ գնումների թվում է մշակութային եւ (կամ) գեղարվեստաստեղծագործական միջոցառումների (բեմադրությունների, ցուցադրությունների, ցուցահանդեսների, համերգների, փառատոնների, կինոարտադրության, հեռուստահաղորդումների, ռադիոհաղորդումների արտադրության) կազմակերպման շրջանակում ապրանքների, աշխատանքների եւ ծառայությունների ձեռքբերումը (բացառությամբ շինարարական աշխատանքների): Ինչպես նկատում ենք, մշակութային միջոցառումների շրջանակում ծառայությունների ձեռքբերումը թե՛ օրենսդիրը, թե՛ գործադիրը պայմանավորել են հատուկ կամ բացառիկ իրավունքի առկայության հիմքով, ուստի անհրաժեշտ է հասկանալ, թե որոնք են այդ իրավունքները։ Հատուկ կամ բացառիկ իրավունքները կապված են հեղինակային եւ հարակից իրավունքների հետ։ Բացառիկ իրավունքը հեղինակային գույքային իրավունք է, որի էությունն այն է, որ հեղինակը կարող է ցանկացած ձեւով եւ եղանակով օգտագործել իր ստեղծագործությունը, ինչպես նաեւ թույլատրել կամ արգելել երրորդ անձանց դրանց օգտագործումը, օրինակ՝ վերարտադրումը, տարածումը, թարգմանությունը եւ այլն։ Այսինքն՝ մտավոր սեփականության օբյեկտի օգտագործումը եւ/կամ օգտագործման թույլտվությունը կամ արգելքը տալը հեղինակի բացառիկ իրավունքն է (Հեղինակային եւ հարակից իրավունքների մասին ՀՀ օրենք, հոդված 13, Քաղաքացիական օրենսգիրք, հովված 1124)։ Հատուկ իրավունքը վերաբերում է կերպարվեստի ստեղծագործություններին․ որեւէ հեղինակ իրավունք ունի ստեղծագործության բնօրինակի կամ օրինակի սեփականատիրոջից պահանջելու վերարտադրման կամ վերամշակման իր իրավունքն իրագործելու հնարավորություն ընձեռել իրեն, եթե դրանով չեն վնասվում սեփականատիրոջ օրինական շահերը (ՀՀ քաղաքացիական օրենսգիրք,, հոդված 1126) Այսինքն՝ կերպարվեստի ստեղծագործության բնօրինակի (կամ օրինակի) հեղինակը կարող է հատուկ իրավունք ընձեռել մեկ այլ հեղինակի, որպեսզի վերջինս վերարտադրի կամ վերամշակի իր տվյալ ստեղծագործությունը, եթե դա չի վնասում իր օրինական շահերը։ Հասկանալի է, որ ամանորյա լուսավորության կազմակերպման գործընթացը այնպիսի ծառայություն չէ, որը կարող էր իրականացնել միայն մեկ ընկերություն՝ պայմանավորված իր հատուկ կամ բացառիկ իրավունքով (ինչպես, օրինակ, գազի մատակարարման կամ փոստային կապի ծառայության դեպքում է)։ Սա հիմնավորվում է նաեւ նրանով, որ ասուլիսի ընթացքում փոխքաղաքապետը հայտնել է, որ  իրենք այլ ընկերությունների հետ եւս բանակցել են, սակայն ընտրվել է «Սինեմարտ»-ը, քանի որ այն նշել է, որ ներգրավելու է մասնագետներ այլ երկրներից, մասնավորապես՝ Վրաստանից, որտեղ տարիներ շարունակ այդ մասշտաբի լուսավորություն իրականացվում է: Այսինքն՝ այդ մտավոր գործունեության արդյունքը (ամանորյա լուսավորությունը) հնարավոր էր ստանալ նաեւ այլ ընկերություններից, սակայն, ըստ փոխքաղաքապետի, ընտրվել է «Սինեմարտ»-ը, քանի որ իրենց համար կարեւոր է եղել, որ դա լինի ոչ միայն գեղեցիկ, այլ նաեւ անվտանգ: Այսպիսով, մեկ անձից գնման ենթակա ծառայությունների ցանկում մշակութային միջոցառումների կազմակերպումը իսկապես ներառված է, սակայն իրականում դա ոչ թե ինքնին հիմք է գնումը մեկ անձից իրականացնելու համար, ինչպես փոխքաղաքապետն է նշել, այլ այդ ծառայությունը պետք է հնարավոր լինի ձեռք բերել միայն մեկ անձից՝ պայմանավորված վերջինիս հատուկ կամ բացառիկ իրավունքով, որն էլ տվյալ դեպքում առկա չէ։ Քաղաքապետարանը չի պատասխանել մեր գրավոր հարցմանը Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ նախորդ տարեվերջին՝ դեկտեմբերի 7-ին, մենք գրավոր հարցմամբ դիմել ենք Երեւանի քաղաքապետարան՝ փոխքաղաքապետ Սուրեն Գրիգորյանին խնդրելով հայտնել՝ ՀՀ օրենսդրության, մասնավորապես, ո՞ր իրավական ակտի ո՞ր մասի ո՞ր կետով է սահմանված, որ մշակութային միջոցառման իրականացումը ինքնին հիմք է մեկ անձից գնման ընթացակարգի համար։ Եթե խոսքը ՀՀ կառավարության՝ մեր կողմից հիշատակված որոշման եւ դրա համապատասխան կետի մասին է,  խնդրել ենք հայտնել՝ ինչո՞վ է պայմանավորված եղել տվյալ ծառայությունը այլ անձից ձեռք բերելու անհնարինությունը («Գնումների մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետ)։ Միեւնույն ժամանակ խնդրել ենք հայտնել՝ տվյալ դեպքում ինչպե՞ս է արտահայտվում մեկ անձի («Սինեմարտ» ՍՊԸ-ի) հատուկ կամ բացառիկ իրավունքը, որի առկայությունը թե՛ «Գնումների մասին» օրենքով, թե՛ Կառավարության հիշյալ որոշմամբ նախատեսված է։ «Տեղեկատվության ազատության մասին» ՀՀ  օրենքի 9-րդ հոդվածը սահմանում է, որ գրավոր հարցման պատասխանը տրվում է այն ստանալուց հետո՝ 5-օրյա ժամկետում, իսկ եթե տեղեկությունը տրամադրելու համար անհրաժեշտ է կատարել լրացուցիչ աշխատանք, ապա այն դիմողին է տրվում դիմումը ստանալուց հետո՝ 30-օրյա ժամկետում, որի մասին դիմողին գրավոր տեղեկացնում են նույն 5-օրյա ժամկետում՝ նշելով հետաձգման պատճառները եւ տեղեկությունը տրամադրելու վերջնական ժամկետը։ Դեկտեմբերի 13-ին մեզ հետ կապ է հաստատել Քաղաքապետարանի լրատվության վարչության պետ Լեւոն Սարդարյանը՝ տեղեկացնելով, որ Սուրեն Գրիգորյանը վատառողջ է, եւ մի քանի օրվա ընթացքում կպատասխանի հարցմանը։ Մեկ շաբաթվա ընթացքում պատասխան չստանալով՝ դեկտեմբերի 20-ին զանգահարել ենք Սարդարյանին, որը հայտնել է, որ մենք կտեղեկացվենք հարցմանը մեկամսյա ժամկետում պատասխանելու մասին։ Այդպիսի գրավոր ծանուցում այդպես էլ չստանալով՝  սպասել ենք մեկամսյա ժամկետի ավարտին, սակայն պատասխան կրկին չենք ստացել։  Երեկ՝ հունվարի 9-ին, դարձյալ զանգահարել ենք Լեւոն Սարդարյանին՝ տեղեկացնելով, որ պատրաստվում ենք առաջիկա երկու օրվա ընթացքում հոդվածը հրապարակել։ Սարդարյանը խոստացել է կապ հաստատել փոխքաղաքապետ Սուրեն Գրիգորյանի հետ, սակայն մինչ այս պահը մենք այդպես էլ փոխքաղաքապետից որեւէ պատասխան չենք ստացել։   Միլենա Խաչիկյան
20:23 - 10 հունվարի, 2023
«Բնապահպանական ակցիաներին»  մասնակցող ևս մի կառույց է փոխկապակցված Ադրբեջանի իշխանությունների հետ

«Բնապահպանական ակցիաներին» մասնակցող ևս մի կառույց է փոխկապակցված Ադրբեջանի իշխանությունների հետ

Արդեն 10-րդ օրն է, ինչ ադրբեջանցի «բնապահպանները» շարունակում են իրենց «ակցիան» Լաչինի միջանցքում։ Կտրված է Արցախի կապը Հայաստանի հետ, Արցախում որոշ մթերքների պակաս կա, իսկ Հայաստանի Հանրապետությունում գտնվող արցախցիները չեն կարողանում տուն վերադառնալ։ Մի քանի օր առաջ մենք անդրադարձել էինք «բնապահպանական ակցիաներին» մասնակցող  «Տարածաշրջանային զարգացում» հասարակական կազմակերպությանը, որը փոխկապակցված է Հեյդար Ալիևի հիմնադրամին։ Այժմ կպատմենք «Ադրբեջանի կամավորական կազմակերպությունների միության» մասին, որի կամավորները ևս մասնակցում են «բնապահպանական ակցիաներին»։ Միության կամավորները կապույտ բաճկոններով են (լուսանկարը՝ Trend-ի) Այս միությունը ստեղծվել է 2020 թվականին, ինչպես իրենք են նշում, «Ադրբեջանում կամավորական գործունեության արդյունավետությունը բարձրացնելու նպատակով»։ Միության հրապարակումներից, իրականացրած միջոցառումների բովանդակությունից ու որոշ անդամների գրառումներից պարզ է դառնում, որ այն պրոիշխանական դիրքորոշում ունի։ Միության նախագահը Յուսիֆ Վալիևն է, որը Ադրբեջանի Ֆուտբոլի ֆեդերացիաների ասոցիացիայի վարչության պետն է և ակտիվ մասնակցում է Լաչինի միջանցքում անցկացվող «ակցիաներին»։ Տնօրենների խորհրդում է Էլնուր Քալանթարովը, որը Ադրբեջանի Միգրացիոն պետական  ծառայության հասարակայնության հետ կապերի բաժնի նախկին պետն է։ Միության անդամներից է Բախտիար Ռագիմովը, որի ֆեյսբուքյան էջից միանգամից հասկացվում է, որ նա Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի համակիրն է։ Յուսիֆ Վալիևը՝ «բնապահպանական ակցիայի» ժամանակ Միության իրականացրած ծրագրերից մեկը կոչվում է «Վերադարձ կամավորներ»։ Ծրագրի մասին խոսելիս միությունը նշում է, որ «իրենց բանակը գերագույն գլխավոր հրամանատար Իլհամ Ալիևի գլխավորությամբ հաղթել է Հայրենական պատերազմում, և վերադարձվել են իրենց հողերը»։ Իսկ ծրագրի նպատակն է «աջակցել օկուպացիայից ազատագրված տարածքներում կամավորական գործունեությանը»։  Ինչպես «Տարածաշրջանային զարգացում» ՀԿ-ն, «Ադրբեջանի կամավորական կազմակերպությունների միությունը» ևս առանձնահատուկ վերաբերմունք ունի Արդբեջանի նախկին նախագահ Հեյդար Ալիևի հանդեպ․ միության կամավորները հարգանքի տուրք են մատուցում Հեյդար Ալիևի հիշատակին, այցելում Հեյդար Ալիևի կենտրոն։  Իսկ Ադրբեջանի ներկայիս նախագահ Իլհամ Ալիևն այս տարի կոչ է հղել Ադրբեջանցի կամավորների 5-րդ համերաշխության ֆորումի մասնակիցներին։ Այս ֆորումն անցկացվել է «Ադրբեջանի կամավորական շաբաթ 2022»-ի շրջանակներում, որը կազմակերպել է հենց «Ադրբեջանի կամավորական կազմակերպությունների միությունը»։ Կամավորական շաբաթի կազմակերպմանն աջակցել է Ադրբեջանի երիտասարդության և սպորտի նախարարությունը։ Նույն միջոցառման շրջանակում կամավորներն այցելել են Ադրբեջանի «Ռազմավարի պուրակ», որտեղ հնչեցրել են հետևյալ կոչերը՝ «Ղարաբաղն Ադրբեջան է», «Կեցցե Գերագույն գլխավոր հրամանատարը»։  Այպիսով, «բնապահպանական ակցիաներին» մասնակցող ևս մի կառույց է փոխկապակցված Ադրբեջանի իշխանություններին։   Գլխավոր լուսանկարը՝ «Ադրբեջանի կամավորական կազմակերպությունների միության» ֆեյսբուքյան էջից Աննա Սահակյան
18:58 - 21 դեկտեմբերի, 2022
Արայիկ Հարությունյանը չի ասել, որ 2021 թ․ Արցախում ապրել է 35 հազար հայ․ ադրբեջանցի դիվանագետը ստում է

Արայիկ Հարությունյանը չի ասել, որ 2021 թ․ Արցախում ապրել է 35 հազար հայ․ ադրբեջանցի դիվանագետը ստում է

Ադրբեջանի Միջազգային հարաբերությունների վերլուծության կենտրոնի խորհրդի նախագահ, Կանադայում և Չեխիայում Ադրբեջանի նախկին դեսպան Ֆարիդ Շաֆիևը երեկ թվիթ է արել՝ գրելով․ «Ըստ Ղարաբաղի հայության առաջնորդի՝ 2021 թվականին Ղարաբաղում ապրել է 35 հազար հայ»։ «Ղարաբաղի հայության առաջնորդ» ասելով՝ ադրբեջանցի դիվանագետը նկատի ունի Արցախի Հանրապետության նախագահ Արայիկ Հարությունյանին։  Կից Շաֆիևը նաև Արայիկ Հարությունյանի ելույթի սղագրությունից սքրինշոթ է հրապարակել, որտեղ ընդգծել է Արայիկ Հարությունյանի ուղիղ խոսքը․ «Ինչպե՞ս եք պատկերացնում 35 000 քաղաքացիների սոցիալական և կենցաղային խնդիրների լուծումն առանց Հայաստանի հետ փոխգործակցության։ Նման խնդիրների պատճառով մենք Մարտակերտի և Շահումյանի մեր տասնյակ հազարավոր քաղաքացիների զրկել ենք մեր երկրում ապրելու հնարավորությունից»։ Այս սքրինշոթը armeniasputnik.am–ի՝ 2021 թ․ հունիսի 22-ի հրապարակումից է։ Մեջբերումը Արցախի նախագահի՝ Վերածննդի հրապարակում ունեցած ելույթից է (ամբողջական ելույթը կարող եք լսել այստեղ)։ Ելույթի ընթացքում Հայաստանի իշխանությունների հետ հարաբերությունների համատեքստում Հարությունյանն իրոք խոսել է 35 000 քաղաքացիների սոցիալական և կենցաղային խնդիրների լուծուման մասին, սակայն նրա խոսքը բնավ չի վերաբերում 2021-ի դրությամբ Արցախի Հանրապետության բոլոր բնակիչներին։  44-օրյա պատերազմից հետո, երբ Արցախի որոշ տարածքներ անցան Ադրբեջանի վերահսկողության ներքո, այդ տարածքների բնակիչները տեղահանվեցին իրենց տներից։ 2020-ի նոյեմբերին ՀՀ կառավարությունը հաստատեց Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած համայնքներում հաշվառված քաղաքացիների աջակցության միջոցառումը։ Կառավարությունն այն ժամանակ հայտնել էր, որ նախնական գնահատմամբ այդ ծրագրով 300 000-ական դրամ աջակցություն է ստանալու 30-35 հազար արցախցի։  Արցախի Ազգային ժողովի՝ 2021-ի փետրվարի նիստերից մեկի ընթացքում Արցախի աշխատանքի, սոցիալական և միգրացիայի հարցերի այն ժամանակվա նախարար Մանե Թանդիլյանը խոսել էր 35 հազար տեղահանվածի համար նախատեսված 300 000-ական դրամ աջակցության մասին։ Այսպիսով, տեսնում ենք, որ Արայիկ Հարությունյանը, խոսելով 35 000 քաղաքացիների սոցիալական և կենցաղային խնդիրների լուծման մասին, նկատի է ունեցել Ադրբեջանի վերահսկողության տակ անցած բնակավայրերից տեղահանված արցախցիներին։ Իսկ ադրբեջանցի դիվանագետը ակնհայտ կեղծիք է տարածում՝ ասելով, թե ըստ Արայիկ Հարությունյանի՝ 2021 թվականին Արցախում ապրել է 35 հազար հայ։ Վերջին տվյալներով Արցախի Հանրապետությունում 120 000 հայ է ապրում, և սա այն դեպքում, երբ պատերազմից հետո տեղահանված ոչ բոլոր Արցախցիներն են վերադարձել այնտեղ։ Գլխավոր լուսանկարում՝ Ֆարիդ Շաֆիևը Աննա Սահակյան
16:31 - 20 դեկտեմբերի, 2022
Այսօր Արցախից բուժառու չի տեղափոխվել Հայաստան․ տարածվող տեսանյութերում, ամենայն հավանականությամբ, Հայաստանից վերադարձող մեքենաներն են

Այսօր Արցախից բուժառու չի տեղափոխվել Հայաստան․ տարածվող տեսանյութերում, ամենայն հավանականությամբ, Հայաստանից վերադարձող մեքենաներն են

Ադրբեջանական տելեգրամյան ալիքներում այսօր տեսանյութ է տարածվում, որտեղ երևում են շտապ օգնության մեքենաներ, որոնք շարժվում են Կարմիր խաչի մեքենաների ուղեկցությամբ: «Լաչինի միջանցքով Կարմիր խաչի ուղեկցությամբ կրկին շտապօգնության մեքենա է անցել»,- տեսանյութին կից նշվում է ալիքներում։  Երեկ, հիշեցնենք, Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ Արցախից մեկ բուժառու էր տեղափոխվել Հայաստան, և տեսանյութ էր տարածվել, որտեղ երևում էին շտապ օգնության և ԿԽՄԿ-ի մեքենաները։ Հաշվի առնելով, որ նոր տեսանյութ է տարածվել, Infocom-ը դիմեց ԿԽՄԿ-ի հայաստանյան գրասենյակ՝ հասկանալու, թե արդյո՞ք նոր բուժառու է Արցախից Երևան տեղափոխվել։ Հայաստանում ԿԽՄԿ հաղորդակցման ծրագրերի ղեկավար Զառա Ամատունին հայտնեց, որ երեկվանից հետո նոր բուժառու Արցախից Հայաստան չի տեղափոխվել։  Եթե ուշադիր նայենք տարածվող տեսանյութերը, կտեսնենք, որ երկուսում էլ տեղանքը նույնն է, սակայն երեկվա տեսանյութում շտապ օգնության և ԿԽՄԿ-ի մեքենաները մի ուղղությամբ են շարժվում, այսօրվա տեսանյութում՝ հակառակ։  Սա սքրինշոթ է երեկվա տեսանյութից։  Իսկ այս սքրինշոթն այսօրվա տեսանյութից է։  Երկու նկարների համեմատությունից պարզ է դառնում, որ սա ճանապարհի միևնույն հատվածն է, և մեքենաներն ընթանում են հակառակ ուղղություններով։ Հաշվի առնելով, որ անցնող երեք ավտոմեքենաների պետհամարանիշերը նույնն են՝ կարող ենք ենթադրել, որ միջանցքով Հայաստանից վերադառնում են երեկ Հայաստան բուժառուի տեղափոխած մեքենաները։Աննա Սահակյան
13:16 - 20 դեկտեմբերի, 2022
Լաչինի միջանցքով միայն մեկ անգամ եւ մեկ բուժառու է տեղափոխվել ՀՀ․ Ադրբեջանի ԱԳՆ խոսնակը ապատեղեկատվություն է տարածում

Լաչինի միջանցքով միայն մեկ անգամ եւ մեկ բուժառու է տեղափոխվել ՀՀ․ Ադրբեջանի ԱԳՆ խոսնակը ապատեղեկատվություն է տարածում

Ադրբեջանական apa.az լրատվականը հրապարակել է Արցախի շրջափակման վերաբերյալ Ադրբեջանի արտգործնախարարության մամուլի քարտուղար Այխան Հաջիզադեի խոսքերը՝  նյութը վերնագրելով «ԱԳՆ․ Շրջափակման մասին հայտարարությունները կեղծ են, հայկական շտապօգնության մեքենաներն անարգել անցնում են Լաչինի ճանապարհով»։ Հաջիզադեի հայտարարությունն ու ադրբեջանական գործակալության դրած վերնագիրը խեղաթյուրում են իրականությունը։ Արդեն 8 օր է՝ ադրբեջանցիները, որոնք ներկայանում են «բնապահպաններ», փակ են պահում Արցախը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհը։ 120 հազար մարդ բլոկադայի մեջ է Արցախում, նրանց հարազատները, որոնք ՀՀ էին եկել, չեն կարողանում վերադառնալ տուն։ Այս ութ օրերի ընթացքում բազմիցս հայտարարվել է, որ Արցախում հումանիտար խնդիրներ կան, առողջական ծանր խնդիրներ ունեցող մարդիկ չեն կարողանում համապատասխան բուժօգնություն ստանալ, պլանային վիրահատությունները դադարեցվել են։  Իսկ Հաջիզադեն հայտարարել է, թե «չնայած շրջափակման մասին ապատեղեկատվությանը՝ Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի մեքենաներն ու հայկական շտապօգնության մեքենաներն անարգել անցնում են Լաչինի ճանապարհով»։ Այս հայտարարությամբ Ադրբեջանի ԱԳՆ խոսնակը տպավորություն է ստեղծում, թե ԿԽՄԿ եւ հայկական ՇՕ մեքենաների՝ միջանցքով անցուդարձը շարունակական է։ Սակայն միայն այսօր է, որ Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի միջնորդությամբ հայկական ՇՕ մեքենան կարողացել է անցնել Լաչինի միջանցքով՝ Արցախից Հայաստան տեղափոխելով 1960թ․ ծնված, սրտային պաթոլոգիայով տղամարդու, որը հրատապ վիրահատության կարիք ուներ:  Հաջիզադեն հայտարարել է նաեւ, թե «նման դեպքերն օրվա ընթացքում կրկնվում են մի քանի անգամ», ինչը եւս ապատեղեկատվություն է։  ԿԽՄԿ հայաստանյան գրասենյակի հաղորդակցման եւ կանխարգելման ծրագրերի ղեկավար Զառա Ամատունին infocom.am-ի հարցին ի պատասխան՝ տեղեկացրեց, որ այս ընթացքում ԿԽՄԿ միջնորդությամբ մինչ այս պահը միայն մեկ անգամ է բուժառուի տեղափոխում իրականացվել, եւ տեղափոխվել է միայն մեկ պացիենտ։ Նշենք նաեւ, որ Արցախի Հանրապետության առողջապահության նախարարությունն էլ հաղորդել է, որ հիվանդը ՀՀ է տեղափոխվել Արցախի շտապօգնության մեկ մեքենայով, որին ուղեկցել են ռուս խաղաղապահ զորակազմի և ԿՄԽԿ մեքենաները: Տարածվում լուսանկարում եւս, որն այս նյութի հետ տեղադրված է, հստակ երեւում է շտապօգնության միայն մեկ մեքենա։ Ավելին՝ Արցախի ԱՆ «Հանրապետական բժշկական կենտրոն»-ից հաղորդել են, որ կենտրոնում 11 բուժառու գտնվում է ռեանիմացիոն բաժանմունքում, որից 4-ը գտնվում են ծայրահեղ ծանր վիճակում: Իսկ Արցախի «Արևիկ բուժմիավորումում» 10 երեխա է գտնվում ռեանիմացիոն բաժանմունքում: Այստեղ էլ երեխաներից մեկի վիճակը ծայրահեղ ծանր է գնահատվում: Նշվել է, որ բժիշկների կողմից կատարվում է հնարավորը՝ հիվանդների  վիճակը կայունացնելու համար, որ Արցախի բժիշկները անհրաժեշտ բուժօգնությունը ցուցաբերում են՝ առցանց կապով խորհրդակցելով ՀՀ մասնագետների հետ։ Սա արդեն իսկ նշանակում է, որ բլոկադայի պատճառով երեխաներին ՀՀ տեղափոխել չի հաջողվել։  Ադրբեջանական լրատվականը գրել է, որ Լաչին-Ստեփանակերտ ճանապարհով ԿԽՄԿ միջնորդությամբ հայկական ՇՕ մեքենաների անցնելու համար պայմաններ են ստեղծվել։ Նյութում ասված է, որ այսօր ԿԽՄԿ-ն դիմել է ադրբեջնական կողմին՝ կապված պացիենտին Ստեփանակերտից Երեւան տեղափոխելու հետ, ու դիմումին անհապաղ պատասխան է տրվել, տեղափոխումը հաջողությամբ կատարվել է։ Այն, որ հաղորդվում է, թե դիմում է ուղղվել ադրբեջանական կողմին ու ստացվել է արձագանք, ճանապարհն էլ բացվել է, եւս մեկ անգամ խոսում է այն մասին, որ Լաչինի միջանցքը փակած անձինք ուղիղ հրահանգավորվում են ադրբեջանական իշխանությունների կողմից։ Ի հավելումն՝  նշենք, որ մեր գործընկեր լրատվամիջոցները բացահայտել էին, որ Լաչինի միջանցքը փակած ադրբեջանցի «բնապահպանները» փոխկապակցված են ադրբեջանական իշխանությունների հետ (azatutyun.am, civilnet.am, fip.am, infocom.am)։  Հայարփի Բաղդասարյան
17:10 - 19 դեկտեմբերի, 2022
«Բնապահպանական ակցիաներին» մասնակցող ադրբեջականական հերթական կազմակերպությունը փոխկապակցված է Հեյդար Ալիևի հիմնադրամին

«Բնապահպանական ակցիաներին» մասնակցող ադրբեջականական հերթական կազմակերպությունը փոխկապակցված է Հեյդար Ալիևի հիմնադրամին

Վերջին օրերին մեր գործընկեր լրատվամիջոցները բացահայտել են, որ Լաչինի միջանցքը փակած ադրբեջանցի «բնապահպանները» փոխկապակցված են ադրբեջանական իշխանությունների հետ (azatutyun.am, civilnet.am, fip.am)։  Այս օրերին Ադրբեջանում որպես խաղաղ ակցիա ներկայացվող, սակայն փաստացի Արցախը Հայաստանից կտրած և Արցախում հումանիտար մի շարք խնդիրների պատճառ դարձած գործողություններից բազմաթիվ լուսանկարներ ու տեսանյութեր են հրապարակվում։ Երեկ էլ ֆոտոշարք էր հրապարակել ադրբեջանական Trend գործակալությունը։ Գործակալության լուսանկարներում երևում է, որ ակցիայի մասնակից մի խումբ մարդիկ միանման կապույտ բաճկոններ են հագած, որոնց վրա ադրբեջաներեն գրություններ կան՝ Regional İnkişaf İctimai Birliyi և RIIB: Trend-ի լուսանկարներից Regional İnkişaf İctimai Birliyi-ն կամ «Տարածաշրջանային զարգացում» հասարակական կազմակերպությունը ադրբեջանական ՀԿ է։ ՀԿ-ի կայքում նշված է, որ այն ստեղծվել է Հեյդար Ալիևի հիմնադրամի նախաձեռնությամբ։ «Տարածաշրջանային զարգացում»-ը նշում է, որ ՀԿ-ի հիմնական նպատակն է ակտիվորեն մասնակցել Ադրբեջանի սոցիալ-տնտեսական, հանրային և մշակութային կյանքին, քաղաքացիական հասարակության ձևավորմանը և շրջանների զարգացման գործում պետության իրականացրած քայլերի աջակցմանը։ ՀԿ-ի կայքում նաև նշվում է, թե իր նպատաների իրագործման համար այն ինչ քայլեր է իրականացնում։ Այդ քայլերի թվում է նաև բնության և շրջակա միջավայրի պաշտպանությունը։ Կազմակերպությունն իր սոցցանցերում երկու օր առաջ Լաչինում անցկացվող «բնապահպանական ակցիաներից» լուսանկարներ է հրապարակել՝ նշելով, որ «առաջին րոպեներից ակցիային են միացել» իրենց մի խումբ աշխատակիցներ և տարբեր շրջաններ ներկայացնող կամավորներ։ Հենց այդ կամավորներն ու աշխատակիցներն էլ երևում են Trend-ի ֆոտոշարքում։ ՀԿ-ի հրապարակած լուսանկարներից Նշենք, որ Հեյդար Ալիևի հիմնադրամը, որի նախաձեռնությամբ ստեղծվել է «Տարածաշրջնային զարգացում» ՀԿ-ն, հիմնադրվել է՝ ի հիշատակ Ադրբեջանի նախկին նախագահ Հեյդար Ալիևի։ Հիմնադրամի նախագահը Մեհրիբան Ալիևան է՝ Ադրբեջանի առաջին տիկինը։ «Տարածաշրջնային զարգացում» ՀԿ-ի ֆեյսբուքյան հետնանկարներից մի քանիսում Հեյդար Ալիևի լուսանկարն է ու նրանից մեջբերումներ։ ՀԿ-ն նաև հրապարակումներ է անում Ադրբեջանի նախկին նախագահի մասին (1, 2), վերջինիս անունը կրող մրցույթի կազմակերպման աշխատանքներին մասնակցում, իսկ նրանց հանրային միջոցառումների ժամանակ կարելի է տեսնել Ադրբեջանի ներկայիս նախագահ Իլհամ Ալիևի լուսանկարով պաստառ։ «Տարածաշրջնային զարգացում» ՀԿ-ի իրականացրած միջոցառումներից մեկն Ադրբեջանի կառավարության համաֆինանսավորմամբ է իրականացվել։ ՀԿ-ն նաև Ադրբեջանի ներկայիս նախագահ Իլհամ Ալիևի մասին հրապարակումներ ունի։ Կազմակերպության ֆեյսբուքյան էջում  տարածվել են, օրինակ, լուսանկարներ՝ Իլհամ Ալիևի և տիկնոջ՝ օկուպացված Շուշի այցից։ Իսկ ներկա պահին «Տարածաշրջանային զարգացում» ՀԿ-ի ֆեյսբուքյան հետնանկարի վրա գրված է․ «Ղարաբաղն Ադրբեջան է»: Այսպիսով, «բնապահպանական նպատակներով» Լաչինի միջանցքը փակած ադրբեջանցիների մի խումբ «Տարածաշրջանային զարգացում» ՀԿ-ից է, որը հիմնադրվել է ադրբեջանական իշխանությունների հետ փոխկապակցված և Ադրբեջանի նախկին նախագահի հիշատակին ստեղծված հիմնադրամի նախաձեռնությամբ։ Հիշեցնենք, որ արդեն վեցերորդ օրն է, ինչ Ադրբեջանը շարունակում է արգելափակված պահել Արցախը Հայաստանին կապող միակ ճանապարհը։ Դեկտեմբերի 12-ի առավոտյան ժամը 10:30-ից մի խումբ ադրբեջանցիներ բնապահպանական պատճառաբանություններով փակել են Ստեփանակերտ-Գորիս մայրուղու Շուշի-Քարին տակ հատվածը։  Հարյուրավոր քաղաքացիներ, այդ թվում՝ անչափահասներ, չեն կարողանում տուն վերադառնալ: Ընդհատված է Շուշիի շրջանի Լիսագոր, Մեծ Շեն, Հին Շեն և Եղցահող գյուղերի տրանսպորտային կապը մայրաքաղաք Ստեփանակերտի հետ։ Ադրբեջանը դեկտեմբերի 13-ից խափանել էր նաև Արցախի Հանրապետության գազամատակարարումը, սակայն երեկ գազամատակարարումը վերականգնվեց։ Աննա Սահակայան
14:26 - 17 դեկտեմբերի, 2022
Փաշինյանը նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում և՛ հայհոյախառն արտահայտություն է արել, և՛ մուրճ ցուցադրել․ Հակոբ Արշակյանը սխալվում է

Փաշինյանը նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում և՛ հայհոյախառն արտահայտություն է արել, և՛ մուրճ ցուցադրել․ Հակոբ Արշակյանը սխալվում է

Ազգային ժողովում այսօր քննարկվում է Հայաստանում Ներքին գործերի նախարարություն ստեղծելու հարցը։ Ստեղծվելիք նախարարության կազմում է գործելու ոստիկանությունը։ «Կառավարության կառուցվածքի և գործունեության մասին» օրենքում և հարակից օրենքներում փոփոխություններ և լրացումներ նախատեսող օրենքների նախագծերի փաթեթը խորհրդարանում ներկայացրեց արդարադատության նախարարի տեղակալ Արփինե Սարգսյանը։ Հարցուպատասխանի ընթացքում նախարարի տեղակալին հարց ուղղեց «Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Լիլիթ Գալստյանը։ «Արդյո՞ք հնարավոր է անաչառ, անկախությամբ օժտված և ապաքաղաքական մարմին ստեղծել՝ անկախ կազմակերպչական կառուցվածքով իր իրավական կոորդինատից, մի իրականության մեջ, որտեղ երկրի թիվ մեկ քաղաքական դեմքը կամ քաղաքական մեծամասնության առաջնորդը քարոզարշավը անց է կացնում մուրճով, սեռական հայհոյանքներով և նաև անհնազանդներին պատերին ծեփելու հորդորներով»,- նշեց ընդդիմադիր պատգամավորը։ Նա ակնարկում էր 2021-ի խորհրդարանական արտահերթ ընտրությունների նախընտրական քարոզարշավը։ Վերջինիս հարցը վրդովմունք առաջացրեց ԱԺ նիստերի դահլիճում, և նա մի քանի անգամ կրկնեց հարցը։ Արփինե Սարգսյանը որևէ կերպ չմեկնաբանեց նրա այս հայտարարությունը։ Փոխարենը դրան անդրադարձավ ԱԺ փոխխոսնակ Հակոբ Արշակյանը, որը վարում էր նիստը։ «Պիտի խնդրեմ, որպեսզի չխեղաթյուրենք իրականությունը, որպեսզի դահլիճում լարվածություն չառաջանա։ Եվ երբ որ Դուք գնահատական եք տալիս որևէ բանի, պիտի խնդրեմ՝ կա՛մ հիմնավորեք, կա՛մ ասեք՝ ում է վերաբերվում, կա՛մ տենց ակնարկներով օդի մեջ չխոսենք, ավելորդ լարվածությունից խուսափենք»,- դիմելով Լիլիթ Գալստյանին՝ ասաց Հակոբ Արշակյանը։ Ընդդիմադիր պատգամավորն էլ նշեց, որ ինքը ոչ թե գնահատականներ էր հնչեցնում, այլ խոսում էր «Նիկոլ Փաշինյանի՝ մուրճով և սեռական հայհոյանքներով քարոզարշավի մասին», իսկ այդ դեպքերը «տեսագրված են և հանրությանը շատ լավ հայտնի»։ Հակոբ Արշակյանը պնդեց, որ նման բան տեղի չի ունեցել, և Լիլիթ Գալստյանը խեղաթյուրում է իրականությունը։ Սակայն Հակոբ Արշակյանը սխալվում է։ 2021-ի ամռանը, երբ նախընտրական քարոզարշավ էր, և այն ժամանակ վարչապետի պաշոնակատար Նիկոլ Փաշինյանը շրջում էր մարզերում, հունիսի 8-ին նա այցելել էր Արագածոտնի մարզ։ Բնակավայրերից մեկի մոտակայքում Փաշինյանն իջել էր մեքենայից՝ զրուցելու հավաքված բնակիչների հետ։  Բնակիչներից մեկը մոտեցավ նրան ու պատմեց, որ «ինչ-որ մարդու են ազատել աշխատանքից Քոչարյանին ձայն չտալու համար»։ Բնակիչը հայհոյախառն արտահայտություն արեց այդ մարդկանց հասցեին, ինչին նույն կերպ պատասխանեց Նիկոլ Փաշինյանը՝ նախօրոք օպերատորին ասելով՝ կամեռան հլը էն կողմ տար (նպատակահարմար չենք գտնում Փաշինյանի խոսքերը մեջբերել, սակայն բնակիչների հետ նրա զրույցը կարող եք լսել հղմամբ): Ինչ վերաբերում է «մուրճով քարոզարշավին», 2021-ի հունիսի 14-ին Նիկոլ Փաշինյանն Արարատի մարզում էր։ Իր ելույթում նա խոսում էր ընտրակաշառքի դեպքերի մասին։ Այդ օրը, վերցնելով Հայաստանի դրոշի գույներով ժապավեններով փաթաթված մուրճը, նա նշեց․ «Թավիշի ժամանակները ավարտվում են, ժողովո՛ւրդ ջան։ Եվ էսօր կան, էսպես ասած, ընտրատասովչիկեր՝ տարբեր պաշտոնյաներ ՏԻՄ-երի, որոնք իրենց վատ են պահել և շարունակում են վատ պահել։ Էս գործիքը (մուրճը,- խմբ․), գիտեք չէ՞, ինչի համար ա։ Էս ժանգոտ մեխերը հանելու համար ա։ Էդ ժանգոտած մեխերին, էդ թվում՝ էս մարզի, հունիսի 21-ից անձամբ եմ զբաղվելու իրանցով։ Եվ ուրեմն, հունիսի 20-ին գնում ենք ընտրական տեղամասեր և մեր բոլորի թավշե մադատը փոխարինում ենք պողպատե մանդատով։ Եվ այդ պողպատե մանդատով Հայաստանում հաստատում ենք օրենքի և իրավունքի դիկտատուրա և պողպատե մանդատով հանում ենք բոլոր ժանգոտած մեխերին, այդ թվում՝ Արարատի մարզի, Մասիս քաղաքի»։ Այդ ընթացքում, մուրճը ձեռքին պահած, նա ցույց էր տալիս մուրճի հետևի մասով մեխերը հանելու գործողություն։ Ի դեպ, նույն մուրճը հայտնվեց նաև հաջորդ օրը՝ Սյունիքում քարոզարշավի ժամանակ։ Այդ օրը Փաշինյանը մուրճը ներկայացրեց որպես «իրենց պողպատյա մանդատի սիմվոլ»։ Այս մասին այն ժամանակ հայտարարություն էր տարածել Մարդու իրավունքների նախկին պաշտպան Արման Թաթոյանը՝ նշելով, որ նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանը պարբերաբար ցուցադրել է մուրճ, ինչը մարմնական վնասվածքի կամ բռնության հետ ասոցացվող գործիք է։ ՄԻՊ–ը կոչ էր արել զերծ մնալ նման քայլերից։ Այսպիսով, Հակոբ Արշակյանը սխալվում է, իսկ Լիլիթ Գալստյանի խոսքերը փաստարկված են․ Նիկոլ Փաշինյանը նախընտրական քարոզարշավի ընթացքում և՛ հայհոյախառն արտահայտություն է արել, և՛ մուրճ ցուցադրել՝ դա անվանելով «պողպատյա մանդատի սիմվոլ»։    Գլխավոր լուսանկարը՝ «Արմենպրեսի» Աննա Սահակյան
16:42 - 09 դեկտեմբերի, 2022
Ոչ թե կարճված, այլ կասեցված ծառայողական քննություն, ոչ թե 3․400․000, այլ 50․000 ՀՀ դրամ տուգանք

Ոչ թե կարճված, այլ կասեցված ծառայողական քննություն, ոչ թե 3․400․000, այլ 50․000 ՀՀ դրամ տուգանք

«5-րդ ալիք» հեռուստաընկերությունը օրերս մի ռեպորտաժ է պատրաստել՝ «Որդեկորույս ծնողներին դատի է տվել Ոստիկանությունը» վերնագրով, որում երկու սխալ տեղեկություն է հնչել։ Հիշեցնենք՝ խոսքը Ոստիկանության վարչական դատարան ներկայացրած հայցադիմումների մասին է, որով վերջինս պահանջում է որդեկորույս մի շարք ծնողների ենթարկել վարչական պատասխանատվության՝ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ օրենսգրքի 182-րդ հոդվածի խախտման՝ ոստիկանի օրինական պահանջը չկատարելու համար։ Ոստիկանության ծառայողների եւ որդեկորույս ծնողների մասնակցությամբ միջադեպը տեղի էր ունեցել 2022 թ․ սեպտեմբերի 21-ին «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնում, երբ մի շարք ծնողներ որոշել էին թույլ չտալ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ Անկախության տոնի առիթով այցը պանթեոն։ Վաղ առավոտից այնտեղ հավաքված մեծաթիվ ոստիկաննները բերման էին ենթարկել ծնողներին՝ ինչպես հետագայում պարզվեց, մարմնական վնասվածքներ հասցնելով։ Դեպքի առթիվ Ոստիկանության ներքին անվտանգության վարչությունում ծառայողական քննություն էր նշանակվել, իսկ ավելի ուշ՝ Քննչական կոմիտեում քրեական վարույթ նախաձեռնվել ՀՀ քրեական օրենսգրքի 441-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետի հատկանիշներով (պաշտոնատար անձի կողմից իշխանական կամ ծառայողական լիազորությունները կամ դրանցով պայմանավորված ազդեցությունը չարաշահելը կամ լիազորություններն անցնելը, որը կատարվել է բռնություն գործադրելով): Անդրադառնալով այս իրադարձություններին՝ ռեպորտաժի սկզբում լրագրողն ասել է. «Հասարակական կարգի այսպիսի ապահովման համար Ոստիկանությունը ծառայողական քննություն է սկսել, որը կարճ ժամանակ անց կարճվել է, որեւէ կարմիր բերետավորի պատասխանատվության չենթարկած ոստիկանությունը դատի է տվել զոհվածների ծնողներին,- նշել է նա։ Իրականում, սակայն, ոստիկանության ծառայողներին պատասխանատվության չենթարկելու մասին դեռեւս վաղ է խոսել, որովհետեւ ծառայողական քննությունը ոչ թե կարճվել է, այլ կասեցվել։  Infocom-ը գրավոր հարցմամբ դիմել էր ՀՀ ոստիկանությանը՝ խնդրելով հայտնել, թե 2022 թ. սեպտեմբերի 21-ին «Եռաբլուր» զինվորական պանթեոնում Ոստիկանության ծառայողների գործողությունների առթիվ հարուցված ծառայողական քննությունը ի՞նչ փուլում է։ Եթե այն կասեցվել է, ապա երբ եւ «ՀՀ ոստիկանության կարգապահական կանոնագիրքը հաստատելու մասին» ՀՀ օրենքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված որ հիմքով։  Հարցմանն ի պատասխան՝ Ոստիկանության ներքին անվտանգության վարչությունից հայտնել են, որ ծառայողական քննությունը կասեցվել է հիշյալ օրենքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ա» կետով՝ նկատի ունենալով, որ նույն փաստի առթիվ ՀՀ քննչական կոմիտեում կատարվում է նախաքննություն․ «Ծառայողայական քննությամբ ոստիկանության ծառայողների արարքներին անդրադարձ կկատարվի հիշյալ քրեական վարույթի նախաքննության ավարտից հետո»,- ասված է պատասխանում։ Նշենք, որ հիշյալ հոդվածի «ա» կետը սահմանում է, որ ծառայողական քննություն իրականացնող անձն այն ամբողջությամբ կամ համապատասխան մասով կարող է կասեցնել ոստիկանության ծառայողի վերաբերյալ նախաքննության մարմին ուղարկված նյութերով մինչեւ քրեական վարույթ նախաձեռնելու մասին արձանագրություն կազմելը կամ քրեական վարույթ նախաձեռնելուց հրաժարվելը կամ եզրափակիչ դատավարական ակտն օրինական ուժի մեջ մտնելը։ Հաշվի առնելով, որ «մինչեւ նախաքննության ավարտը» ժամկետ այս կետով սահմանված չէ, մենք լրացուցիչ հարցում ենք արել Ոստիկանություն, որի մասին կտեղեկացնենք։ Հետաքրքրվել էինք նաեւ՝ արդյո՞ք ծառայողական քննությամբ պայմանավորված՝ որեւէ ոստիկանի լիազորություններ կասեցվել են, եւ արդյո՞ք սեպտեմբերի 22-ին եւ նոյեմբերի 21-ին Ոստիկանության կարգապահական հանձնաժողովի նիստերում կարգապահական պատասխանատվության ենթարկված ոստիկանների մեջ եղել են «Եռաբլուր»-ի միջադեպի մասնակից ոստիկաններ։ Ի պատասխան մեր այս հարցերին՝ Ոստիկանությունից հայտնել են, որ որեւէ ոստիկանի ծառայողական լիազորություն չի կասեցվել, եւ միջադեպին մասնակից ծառայողների գործողությունները ոստիկանության կարգապահական հանձնաժողովի նիստերում չեն քննարկվել: Վերոնշյալից բացի լրագրողը նաեւ ասել է, որ եթե դատարանը Ոստիկանության հայցը չմերժի եւ զոհվածների ծնողներին ենթարկի պատասխանատվության, յուրաքանչյուր ծնող պետք է վճարի նվազագույն աշխատավարձի՝ 68 հազար դրամի հիսնապատիկի չափով տուգանք․ «Ստացվում է՝ զոհված տղաների ամեն ծնողից հօգուտ ոստիկանության պետք է բռնագանձվի մինչեւ 3 միլիոն 400 հազար դրամ»,- նշել է նա։ Թեեւ ՎԻՎ օրենսգիրքը 182-րդ հոդվածի խախտման համար իսկապես սահմանում է նվազագույն աշխատավարձի հիսնապատիկի չափով տուգանք, սակայն լրագրողի այս հաշվարկը եւս սխալ է, քանի որ 68 հազար դրամը, որը նա նշել է, ոչ թե նվազագույն աշխատավարձն է, այլ նվազագույն ամսական աշխատավարձը՝ սահմանված «Նվազագույն ամսական աշխատավարձի մասին» ՀՀ օրենքով։ Նույն օրենքով սահմանված է նաեւ, որ ՀՀ օրենսգրքերի (բացառությամբ Քրեական օրենսգրքի), օրենքների, նախագահի հրամանագրերի, կառավարության եւ վարչապետի որոշումների, նախարարությունների եւ գերատեսչությունների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների, առանձին իրավաբանական անձանց ակտերի իմաստով որպես հաշվարկային հիմք չի կարող ընդունվել հիշյալ նվազագույն ամսական աշխատավարձը: Նշված ակտերում որպես հաշվարկային հիմք պահպանվում է գործող 1000 դրամը: Հետեւաբար, եթե դատարանը վարչական պատասխանատվության ենթարկի զոհված զինծառայողների ծնողներին, ապա նրանցից յուրաքանչյուրը պետք է վճարի 50 000 ՀՀ դրամ։ Հավելենք, որ Քննչական կոմիտեի մամուլի քարտուղար Գոռ Աբրահամյանը մեր հարցին ի պատասխան հայտնեց, որ նշված քրեական վարույթով որպես տուժող է ներգրավվել 19 անձ․ «Նախաքննությունը շարունակվում է, այս փուլում իրականացվում են հսկայածավալ քննչական եւ վարույթային գործողություններ»,- նշեց Աբրահամյանը՝ չհստակեցնելով՝ վարույթի շրջանակում մեղադրյալ ներգրավված անձ կա՞ թե՞ ոչ։ Գլխավոր դատախազությունից եւս չպատասխանեցին այդ հարցին՝ առաջարկելով դիմել գրավոր հարցմամբ։ Տուժող ճանաչված ծնողների փաստաբան Վահան Հովհաննիսյանը մեր զրույցում ասաց, որ իրենց տեղեկություններով՝ մեղադրյալ ներգավված անձ դեռեւս չկա։ «Եռաբլուր»-ում ոստիկանների գործողությունները դատապարտել էին 35 հասարակական կազմակերպություններ՝ պահանջելով ոստիկանապետ Վահե Ղազարյանի պաշտոնանկությունը։   ԼՐԱՑՎԱԾ․ Մեր լրացուցիչ հարցմանն ի պատասխան՝ Ոստիկանության ներքին անվտանգության վարչության պետ, գնդապետ Վաղինակ Մարտիրոսյանը տեղեկացրել է, որ ծառայողական քննության վերաբերյալ արդեն իսկ տրվել են սպառիչ պատասխաններ, ուստի այս հարցումը թողնվել է անհետեւանք։ Փաստացի, այս պահի դրությամբ ծառայողական քննությունը կասեցված է օրենքով չնախատեսված ժամկետով, իսկ այդ անհամապատասխանությունը Ոստիկանությունը հրաժարվում է պարզաբանել։ Միլենա Խաչիկյան
16:39 - 07 դեկտեմբերի, 2022
Ե՛վ Էդգար Ղազարյանը, ե՛ւ Դավիթ Խաժակյանը սխալվում են․ «Դիվանագիտական ծառայության մասին» օրենքի հետքերով

Ե՛վ Էդգար Ղազարյանը, ե՛ւ Դավիթ Խաժակյանը սխալվում են․ «Դիվանագիտական ծառայության մասին» օրենքի հետքերով

Երեւանի ավագանու անդամ, «Լույս» խմբակցության ղեկավար Դավիթ Խաժակյանի եւ Լեհաստանում ՀՀ արտակարգ եւ լիազոր նախկին դեսպան, Սահմանադրական դատարանի աշխատակազմի նախկին ղեկավար Էդգար Ղազարյանի միջեւ օրեր առաջ Հանրային հեռուստաընկերության եթերում բանավեճ է ծավալվել, որի ընթացքում երկուստեք խնդրահարույց պնդումներ են արվել։ Մասնավորապես, խոսելով Արցախյան հիմնախնդրի լուծման ուղղությամբ ձեռնարկվող աշխատանքների մասին՝ Դավիթ Խաժակյանն ասել է․ «Իսկ այն, որ այդ հարցը (նկատի ունի Արցախի հարցը,- հեղ․) մեզ համար շատ կարեւոր է, վկայում է հենց այն, որ մեր կուսակցության կառավարման խորհրդի նախագահը (նկատի ունի Էդմոն Մարուքյանին- հեղ․) անձամբ ներգրավված է այդ խնդիրներում, իր հնարավոր բոլոր ռեսուրսները ներդնելով՝ աշխատում է, խոսքը, իհարկե, գիտեք՝ ինչի մասին է»։  [4։56] Արձագանքելով նրա այս հայտարարությանը՝ Էդգար Ղազարյանն անդրադարձել է Մարուքյանի՝ կուսակցական լինելու հանգամանքին․ «Ձեր կուսակցության խորհրդի նախագահը իրավունք չունի էն ձեւով ներգրավված լինել, որով ներգրավված է, որովհետեւ նա, լինելով կուսակցության ղեկավար, զբաղեցնում է դեսպանի պաշտոն, ինչը հակասում է «Դիվանագիտական ծառայության մասին» ՀՀ օրենքին։ [5։11] Խաժակյանն էլ հակադարձել է՝ ասելով․ «Կարծում եմ՝ Դուք լավ գիտեք, որ հատուկ հանձնարարություններով դեսպանի կարգավիճակը չի ենթադրում բոլոր այն սահմանափակումները, որ նշեցիք, եւ սա նման չէ այն ժամանակահատվածին, երբ, օրինակ, Դուք, լինելով կուսակցության անդամ, գնացել, զբաղեցրել եք դեսպանի պաշտոն, եւ հիմա էլ պնդում եք, թե դեսպանը պետք է լինի ապաքաղաքական»։  [6։01] Ղազարյանն էլ պնդել է իր տեսակետը․ «Ես իմանալով եմ ասում, դեսպանի պաշտոն զբաղեցնելուց հետո իմ կուսակցական լինելը սառեցվել է»,- նշել է նա։ [6։24] Infocom-ը ուսումնասիրել է «Դիվանագիտական ծառայության մասին» օրենքը, ինչպես նաեւ պարզել՝ իրականությանը համապատասխանո՞ւմ են արդյոք Խաժակյանի եւ Ղազարյանի հիշյալ պնդումները։ Ինչ է ասում «Դիվանագիտական ծառայության մասին» օրենքը «Դիվանագիտական ծառայության մասին» օրենքի (այսուհետ՝ օրենք) 2-րդ հոդվածի տեքստից պարզ է դառնում, որ օրենքի իմաստով դիվանագետ է դիվանագիտական ծառայության մարմիններում դիվանագիտական պաշտոններ եւ դիվանագիտական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձը, որը,  44-րդ հոդվածի համաձայն, իրավունք չունի, ի թիվս այլնի, խախտելու  քաղաքական զսպվածության սկզբունքը`  զբաղվելու կուսակցական գործունեությամբ։ Օրենքի 16-րդ հոդվածի համաձայն՝ միջազգային հարաբերություններում որոշակի խնդիրներ լուծելու նպատակով վարչապետը կարող է նշանակել հատուկ հանձնարարություններով դեսպան (կամ Կառավարության որոշմամբ կարող են ստեղծվել հատուկ առաքելություններ, որոնց կազմում կարող են ընդգրկվել ինչպես դիվանագետներ, այնպես էլ այլ անձինք): Տվյալ դեպքում անհրաժեշտ է հասկանալ՝ հատուկ հանձնարարություններով դեսպանը օրենքի իմաստով համարվո՞ւմ է դիվանագետ, ըստ այդմ՝ նրա վրա տարածվո՞ւմ են դիվանագետի համար 44-րդ հոդվածով նախատեսված հիշյալ սահմանափակումները թե՞ ոչ։ Օրենքի 18-րդ հոդվածի 1-ին մասը սահմանում է դիվանագիտական պաշտոնները եւ դիվանագիտական ծառայության պաշտոնները։ Ըստ այդմ, արտաքին գործերի նախարարության համակարգի պաշտոնները դասակարգվում են ըստ քաղաքական, վարչական, հայեցողական պաշտոնների եւ դիվանագիտական ծառայության պաշտոնների: Հատուկ հանձնարարություններով դեսպանի պաշտոնը, որը զբաղեցնում է Էդմոն Մարուքյանը, հայեցողական պաշտոն է։ Նույն հոդվածի 5-րդ մասի համաձայն՝ հայեցողական պաշտոնները, ի թիվս մյուս դասակարգի պաշտոնների, համարվում են դիվանագիտական պաշտոններ, եւ այդ պաշտոններում նշանակված անձանց պաշտոնավարման ժամանակահատվածը հավասարեցվում է դիվանագիտական ծառայությանը, եթե այդ պաշտոններում նշանակված անձինք ունեն նույն օրենքին համապատասխան շնորհված դիվանագիտական աստիճաններ:  Էդմոն Մարուքյանը նշանակումից հետո չի ստացել դիվանագիտական աստիճան, հետեւաբար նրա զբաղեցրած հայեցողական պաշտոնը չի հավասարեցվում դիվանագիտական պաշտոնին, ինչից էլ հետեւում է, որ նա օրենքի իմաստով դիվանագետ չէ, ուստի նրա վրա չի տարածվում կուսակցական գործունեությամբ չզբաղվելու արգելքը։  Մեր գրավոր հարցմանն ի պատասխան՝ «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցությունից եւս հայտնել են, որ վերոնշյալ իրավանորմերի հիման վրա հատուկ հանձնարարություններով դեսպանի համար չեն կարող գործել քաղաքական զսպվածության վերաբերյալ կարգավորումները։ ԼՀԿ-ից հավելել են, որ հատուկ հանձնարարություններով դեսպանի պաշտոնը «Հանրային ծառայության մասին» օրենքի 8-րդ հոդվածի իմաստով եւս պետական հայեցողական պաշտոն է, որի դեպքում նշանակումը կատարում է վարչապետը՝ օրենքով նախատեսված դեպքերում․ «Տվյալ պաշտոնն ընդգրկված է այնպիսի պաշտոնների անվանացանկում, որոնցից շատերի համար բացարձակապես գոյություն չունի քաղաքական զսպվածության որեւէ պահանջ»,- նշել են կուսակցությունից՝ հայտնելով, որ ըստ այդմ, Էդմոն Մարուքյանը երբեք չի դադարեցրել կամ կասեցրել իր անդամակցությունը կուսակցությանը եւ այժմ էլ հանդիսանում է կուսակցության նախագահը։ Էդգար Ղազարյանի կուսակցական անդամությունը կասեցված է եղել Ինչ վերաբերում է Էդգար Ղազարյանին, նա Լեհաստանում ՀՀ արտակարգ եւ լիազոր դեսպան է նշանակվել 2014 թվականի հոկտեմբերի 23-ին Նախագահի հրամանագրով։ Այդ ժամանակ գործող «Դիվանագիտական ծառայության մասին» օրենքի 17-րդ հոդվածի համաձայն՝ արտակարգ եւ լիազոր դեսպանի պաշտոնը դասվում էր հայեցողական պաշտոնների շարքին (վարչական պաշտոններ դասակարգը այդ ժամանակ սահմանված չէր), եւ դարձյալ նշվում էր, որ հայեցողական պաշտոնները համարվում են դիվանագիտական պաշտոններ, եթե դրանցում նշանակված անձինք ունեն սույն օրենքին համապատասխան շնորհված դիվանագիտական աստիճաններ: Էդգար Ղազարյանին արտակարգ դեսպանորդ եւ լիազոր նախարար դիվանագիտական աստիճանը շնորհվել է միայն 2018 թ․ մարտի 1-ին, հետեւաբար նշանակման պահից մինչ այդ օրը օրենքի իմաստով նա եւս դիվանագետ չի համարվել։ Դրանից հետո՝ արդեն 2018 թ մատրի 1-ից մինչ պաշտոնավարման ավարտը՝ 2018 թ․ նոյեմբերի 13-ը, նրա վրա տարածվել է կուսակցական գործունեությամբ չզբաղվելու արգելքը,  որովհետեւ նա, ունենալով դիվանագիտական աստիճան, համարվել է դիվանագիտական պաշտոն զբաղեցնող անձ։  Այնուհանդերձ, մեր գրավոր հարցմանն ի պատասխան՝ «Հայաստանի Հանրապետական կուսակցություն»-ից հայտնել են, որ Էդգար Ղազարյանի կուսակցական անդամությունը կասեցվել է հենց պաշտոնի նշանակման օրը։ Ըստ ՀՀԿ-ի՝ Ղազարյանը կուսակցությանն անդամագրվել է 2007 թվականի սեպտեմբերի 3-ին, իսկ 2014 թ հոկտեմբերի 23-ից «Դիվանագիտական ծառայության մասին» օրենքի 44-րդ հոդվածի 1-ին կետի 3-րդ ենթակետի համաձայն (խոսքը հիշյալ՝ կուսակցական գործունեությամբ չզբաղվելու պահանջի մասին է,-հեղ․) օրենքի ուժով  նրա անդամությունը կասեցվել է․ «Ղազարյանը կուսակցության անդամության կասեցումը հանելու դիմում չի ներկայացրել, ուստի ներկայումս չի հանդիսանում ՀՀԿ անդամ»,- ասված է պատասխանում։ Այսպիսով, կարող ենք արձանագրել, որ ե՛ւ Էդգար Ղազարյանը, ե՛ւ Դավիթ Խաժակյանը սխալվում են․ Էդմոն Մարուքյանը, կուսակցության կառավարման խորհրդի ղեկավար եւ միաժամանակ հատուկ հանձնարարություններով դեսպան լինելով, չի խախտում «Դիվանագիտական ծառայության մասին» օրենքի պահանջները, իսկ Ղազարյանի կուսակցական անդամությունն էլ որպես դեսպան պաշտոնավարման ժամանակ կասեցված է եղել։   Միլենա Խաչիկյան
17:12 - 03 դեկտեմբերի, 2022
Ոչ թե զենքի հափշտակություն, այլ արդարադատության իրականացմանը խոչընդոտել․ ինչում է մեղադրվում Ռուբեն Վարդազարյանը

Ոչ թե զենքի հափշտակություն, այլ արդարադատության իրականացմանը խոչընդոտել․ ինչում է մեղադրվում Ռուբեն Վարդազարյանը

Բարձրագույն դատական խորհրդի նախկին նախագահ, նախկին դատավոր Ռուբեն Վարդազարյանը այսօր ֆեյսբուքյան իր էջում մի գրառում է արել, որը կարող է շփոթության տեղիք տալ։ Նա, մասնավորապես, գրել է. «Հարգելի տիկնայք և պարոնայք, այն, որ ինձ ցանկանում են դատապարտել, զարմանալի  չէ, բայց, որ ցանկանում են դատապարտել ռադիոակտիվ  կամ միջուկային նյութեր կամ սարքեր կամ զանգվածային ոչնչացման զենք հափշտակելու համար, նույնիսկ ինձ համար է նորություն: Այս ամենը զավեշտալի կլիներ, եթե իրականություն չլիներ: Ասածիս ապացույցները ստորև»,- նշել է նա՝ կից հրապարակելով երկու լուսանկար։ Առաջին լուսանկարը Հակակոռուպցիոն դատարանի որոշումն է՝ քրեական գործը վարույթ ընդունելու մասին։ Վարդազարյանն ընդգծել է որոշման այն հատվածը, որտեղ նշված է, որ 2020 թ․ օգոստոսի 30-ին ՀՀ հակակոռուպցիոն դատարան է ստացվել Երեւան քաղաքի ընդհանուր իրավասության դատարանում քննվող թիվ ԵԴ/1240/01/21 քրեական գործը՝ ըստ մեղադրանքի Ռուբեն Էդուարդի Վարդազարյանի՝ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 332-րդ հոդվածի 3-րդ մասով։ Վարդազարյանի հրապարակած առաջին լուսանկարը Հաջորդ լուսանկարը 332-րդ հոդվածի լուսապատճենն է, որը քրեական պատասխանատվություն է նախատեսում ռադիոակտիվ կամ միջուկային նյութեր կամ սարքեր կամ զանգվածային ոչնչացման զենք հափշտակելու համար։  Վարդազարյանի հրապարակած երկրորդ լուսանկարը Վարդազարյանի այս գրառումը՝ կից լուսանկարներով, արտատպել են news.am-ը, mamul.am-ը, hraparak.am-ը, blognews.am-ը եւ այլ կայքեր։ Իրականում, սակայն, Վարդազարյանը չի մեղադրվում հիշյալ հափշտակության համար։ Բանն այն է, որ նրան մեղադրանք է առաջադրվել 2021 թվականի ապրիլի 15-ին, երբ ՀՀ-ում գործել է դեռեւս 2003 թ․ ընդունված Քրեական օրենսգիրքը, որի հիշյալ 332-րդ հոդվածը պատասխանատվություն է նախատեսում արդարադատության իրականացմանը եւ քննությանը խոչընդոտելու համար։ Դատական տեղեկատվական համակարգում հրապարակվել է  նրա մեղադրական եզրակացության եզրափակիչ մասը, որից եւս պարզ է դառնում, որ նրան մեղադրանք են առաջադրել արդարադատության իրականացմանը խոչընդոտելու համար։ Նախքան մեղադրանքի պաշտոնական հրապարակումը Վարդազարյանն ինքն է hraparak.am-ին հայտնել, որ իրեն մեղադրանք են առաջադրել հենց արդարադատության իրականացմանը խոչընդոտելու համար։ Ինչ վերաբերում է նրա հրապարակած լուսանկարին, ըստ որի՝ 332-րդ հոդվածը պատասխանատվություն է նախատեսում ռադիոակտիվ կամ միջուկային նյութեր կամ սարքեր կամ զանգվածային ոչնչացման զենք հափշտակելու համար, ապա դա ոչ թե 2003 թ, այլ 2021 թ․ ընդունված Քրեական օրենսգրքից մեջբերում է, այսինքն՝ նոր Քրեական օրենսգրքով 332-րդ հոդվածի բովանդակությունը փոխվել է։  Ինչպես հայտնի է, 2021 թ․ Ազգային ժողովը ընդունեց Քրեական նոր օրենսգիրք, որն ուժի մեջ մտավ 2022 թ հուլիսի 1-ից։ Նույն օրը ուժը կորցրած ճանաչվեց նախկին, այսինքն՝ 2003 թ․ քրեական օրենսգիրքը։ Սակայն թե՛ նախկին, թե՛ գործող օրենսգրքերով ամրագրված է, որ արարքի հանցավորությունը, պատժելիությունը եւ քրեաիրավական այլ հետեւանքները որոշվում են դա կատարելու ժամանակ գործող քրեական օրենքով։ Վարդազարյանին վերագրվող արարքը, ինչպես արդեն նշվեց, առերեւույթ կատարվել է նախքան նոր օրենսգրքի ուժի մեջ մտնելը։ Եվ նրա գրառման առիթ, ըստ ամենայնի, հանդիսացել է այն հանգամանքը, որ Հակակոռուպցիոն դատարանը քրեական գործը վարույթ ընդունելու որոշման մեջ մեղադրանքի հոդվածը մեջբերելիս չի նշել, որ խոսքը 2003 թ․ ընդունված Քրեական օրենսգրքի տվյալ հոդվածի մասին է, ինչը, որպես կանոն, արվում է, եւ տպավորություն է ստեղծվել, թե խոսքը այս պահին ուժի մեջ գտնվող օրենսգրքի մասին է։ Ուստի, կարող ենք եզրակացնել, որ Վարդազարյանն այսպիսով պարզապես ընդգծում է դատարանի թույլ տված բացթողումը։ Հավելենք, որ այս քրեական գործը դատարանում է 2021 թ․ սեպտեմբեր ամսից։ Սկզբնապես այն ուղարկվել էր Երեւանի ընդհանուր իրավասության դատարան եւ մակագրվել Ավան եւ Նոր Նորք վարչական շրջանների դատարանի դատավոր Մանվել Շահվերդյանին, որը ՀՀ-ում Հակակոռուպցիոն դատարաններ ստեղծելուց հետո որոշում է կայացրել գործն ըստ ընդդատության Հակակոռուպցիոն դատարան ուղարկելու մասին։ Ներկայումս այն գտնվում է դատավոր Վահե Դոլմազյանի վարույթում։ Վարդազարյանն իրեն առաջադրված մեղադրանքը չի ընդունել՝ հայտարարելով, որ դրա նպատակն իրեն պաշտոնից հեռացնելն էր։    Միլենա Խաչիկյան 
16:59 - 22 նոյեմբերի, 2022
ՊՆ-ն չի պարզաբանում Ջերմուկ ներթափանցած խմբի վերաբերյալ ԳՇ պետի եւ Վայոց ձորի մարզպետի հայտարարությունների հակասությունը

ՊՆ-ն չի պարզաբանում Ջերմուկ ներթափանցած խմբի վերաբերյալ ԳՇ պետի եւ Վայոց ձորի մարզպետի հայտարարությունների հակասությունը

ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը հրաժարվում է պարզաբանել Ջերմուկ ներթափանցած ադրբեջանական զինված ուժերի ստորաբաժանումների վերաբերյալ ՀՀ ԶՈՒ գլխավոր շտաբի պետ Էդվարդ Ասրյանի եւ Վայոց ձորի մարզպետ Արարատ Գրիգորյանի հայտարարությունների միջեւ եղած հակասությունը։ Բանն այն  է, որ այս տարվա հոկտեմբերի 31-ին՝ լրագրողների հետ ճեպազրույցում, ՀՀ Գլխավոր շտաբի պետ Էդվարդ Ասրյանը, խոսելով ադրբեջանական զինված ուժերի՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածք ներթափանցած խմբերի մասին, ասել է, որ համապատասխան փոխհրաձգության արդյունքում հակառակորդի ստորաբաժանումները, տալով համապատասխան կորուստներ, հետ են քաշվել, այդ թվում՝ Ջերմուկի ուղղությունից․ «Եվ ներկայումս Ջերմուկի ուղղությամբ ունենք գծագրված առաջնագիծ, որ ապահովում է քաղաքի անվտանգությունը»,- նշել է նա՝ հավելելով, որ հակառակորդի ստորաբաժանումները, Ջերմուկի հյուսիսարեւելյան վերջնամասից հաշված, 4․5 կմ-ի վրա են, Ջերմուկի կենտրոնից՝ 5․5-6 կմ։  Դրանից օրեր անց՝ նոյեմբերի 7-ին, լրագրողները ճեպազրույց էին ունեցել Վայոց ձորի մարզպետ Արարատ Գրիգորյանի հետ՝ հիշեցնելով ԳՇ պետի այս հայտարարությունը եւ նշելով, որ ջերմուկցիները իրենց հետ զրույցում հայտնել են, որ սեպտեմբերի 13-ից հետո ադրբեջանական ստորաբաժանումները շարունակում են գտնվել ՀՀ ինքնիշխան տարածքում եւ տեսանելի են իրենց։ Ի պատասխան ԶԼՄ հարցերին՝ մարզպետ Արարատ Գրիգորյանն ասել է․ «Մեր տեղեկություններով՝ իրենք (ադրբեջանական ստորաբաժանումներին,- հեղ․ ) շարունակում են այդտեղ գտնվել, բայց ԳՇ պետը ավելի լավ է տիրապետում, որովհետեւ իրենք հետախուզական բոլոր հնարավոր միջոցները ունեն»։ Հարցին՝ իրենց տեղեկությունները որտեղի՞ց են, արդյո՞ք ադրբեջանցիներին անզեն աչքով տեսնում են, մարզպետը դրական պատասխան է տվել․ «Այո, բայց լրացուցիչ, ավելի մասնագիտական չեմ կարող ասել, որովհետև եթե ԳՇ պետը ասել է, որ գնացել են․․․ Ամեն դեպքում, մենք տեսնում ենք իրենց»,- նշել է նա։ Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ Infocom-ը նույն օրը գրավոր հարցմամբ դիմել էր Պաշտպանության նախարարությանը՝ խնդրելով պարզաբանել հնչած երկու հայտարարությունների հակասությունը եւ նշել, թե ՀՀ բնակչությունը դրանցից որ մեկը պետք է ընդունի որպես վերջնական, ճշգրիտ տեղեկություն։ Միեւնույն ժամանակ խնդրել էինք հայտնել՝ ներկայում ադրբեջանական որեւէ խումբ գտնվո՞ւմ է ՀՀ տարածքում, այդ թվում՝ Ջերմուկում։ Եթե այո, ապա քանի՞սն են նրանք եւ քանի՞ կմ խորության վրա են, իսկ եթե ներթափանցած բոլոր խմբերը դուրս են մղվել, ապա ՀՀ սահմանից քանի՞ կմ հեռավորության վրա են նրանք։ Մեր հարցմանն ի պատասխան՝ ՊՆ գլխավոր քարտուղար Համլետ Բատիկյանը տեղեկացրել է, որ Ադրբեջանի կողմից օկուպացված են ՀՀ ինքնիշխան տարածքի որոշ հատվածներ, այդ թվում՝ նաեւ Ջերմուկի ուղղությամբ․ «Հայցվող մյուս տեղեկության տրամադրումը մերժվում է՝ հիմք ընդունելով «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին եւ ՀՀ կառավարության 1998 թ․ մարտի 13-ի N 173 որոշմամբ հաստատված ցանկի 2-րդ կետերի պահանջները»,- ասված է ՊՆ պատասխանում։ «Տեղեկատվության ազատության մասին» օրենքի 8-րդ հոդվածը սահմանում է տեղեկատվության ազատության սահմանափակումները։ Ըստ այդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի՝ տեղեկատվություն տնօրինողը, բացառությամբ նույն հոդվածի 3-րդ մասում սահմանված դեպքերի, մերժում է տեղեկության տրամադրումը, եթե դա պարունակում է պետական, ծառայողական, բանկային, առեւտրային գաղտնիք։ Բացառությանը վերաբերող 3-րդ մասը, ի թիվս այլնի, ամրագրում է, որ տեղեկության տրամադրումը չի կարող մերժվել, եթե դա վերաբերում է քաղաքացիների անվտանգությանը եւ առողջությանը սպառնացող արտակարգ դեպքերին։  Ինչ վերաբերում է Կառավարության որոշմանը, որին հղում է տվել ՊՆ-ն, այն սահմանում է ՀՀ պետական գաղտնիք համարվող տեղեկությունների ցանկը։ Ըստ այդ ցանկի 2-րդ կետի՝ պետական գաղտնիք են, ի թիվս այլնի, ԶՈՒ ռազմավարական ծավալման մասին տեղեկությունները։ Այս պայմաններում, եթե անգամ ադրբեջանական զինված ուժերի՝ ՀՀ ինքնիշխան տարածքում գտնվելը Նախարարությունը չի դիտում որպես քաղաքացիների անվտանգությանը եւ առողջությանը սպառնացող արտակարգ դեպք, առնվազն տարակուսելի է հայցվող տեղեկությունը պետական գաղտնիք որակելը․ ՀՀ կառավարության որոշումը ՀՀ պետական գաղտնիք է դիտում ՀՀ զինված ուժերի ռազմավարական ծավալման մասին տեղեկությունները, այնինչ մեր հարցը վերաբերում էր ոչ թե ՀՀ, այլ ադրբեջանական զինված ուժերի տեղակայմանը։ Իսկ եթե առաջնորդվենք այն տրամաբանությամբ, որ ադրբեջանական զինված ուժերի տեղակայման բացահայտումը կարող է վտանգ ներկայացնել ՀՀ զինված ուժերի համար, ապա ենթադրվում է, որ ԳՇ պետն էլ այն չէր հրապարակի: Ստացվում է, որ ԳՇ պետը կա՛մ հրապարակել է պետական գաղտնիք համարվող տեղեկություններ, կա՛մ ՊՆ-ն այժմ անհիմն է հրաժարվում պատասխանել լրատվամիջոցի հարցմանը եւ պարզաբանել պաշտոնատար անձանց հայտարարությունների հակասությունը՝ դրանով իսկ զրկելով քաղաքացիներին ճշմարտությունն իմանալու հնարավորությունից։   Միլենա Խաչիկյան
18:10 - 17 նոյեմբերի, 2022
ԵՄ դիտորդական առաքելության գործառույթներն են նաև հրադադարի պահպանման մոնիթորինգը և հրադադարին վերաբերող զարգացումների մասին զեկույցները

ԵՄ դիտորդական առաքելության գործառույթներն են նաև հրադադարի պահպանման մոնիթորինգը և հրադադարին վերաբերող զարգացումների մասին զեկույցները

Հայաստանի հանրապետական կուսակցության փոխնախագահ Արմեն Աշոտյանը երկու օր առաջ ֆեյսբուքյան ուղիղ եթերում «էժանագին սուտ» որակեց Նիկոլ Փաշինյանի խոսքերը՝ Եվրամիության (ԵՄ) դիտորդական առաքելության վերաբերյալ։ Նրա խոսքով, երբ Նիկոլ Փաշինյանին հարց է ուղղվել, թե ինչու ԵՄ առաքելությունը չի արձագանքել հայ-ադրբեջանական սահմանին ադրբեջանական կողմի վերջին խախտումներին, Նիկոլ Փաշինյանը սխալ է ներկայացրել դիտորդական առաքելության գործունեությունը: «Ինչ ա ասում, որ նրանք (ԵՄ դիտորդները) հրադադարի պահպանման մեխանիզմներ չեն իրականացնում, նրանց միսիայի էությունն ավելի խորն ա»,- նշեց Աշոտյանը։ Ապա հավելեց, որ ըստ Նիկոլ Փաշինյանի՝ դիտորդները եկել են ոչ թե հրադադարի մեխանիզմների պահպանման համար, այլ ավելի «խորը միսիայով»։ Որպես իր խոսքերի հաստատում Արմեն Աշոտյանը նաև կից հրապարակեց ԵՄ պաշտոնական հրապարակումն՝ առաքելության գործառույթների մասին, և ընթերցեց դրանից հատվածներ։ Ըստ Աշոտյանի՝ ԵՄ կայքում նշված է, որ առաքելությունը պետք է «սատարի վստահության կառուցման պրոցեսին Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև՝ հրադադարի պահպանման մոնիթորինգ իրականացնելով»։  Նա ԵՄ հայտարարությունից մեջբերեց ևս մի հատված․ «ԵՄ մոնիթորինգային կարողությունը Հայաստանում պետք է զեկուցի միջազգայնորեն ճանաչված հայ-ադրբեջանական սահմանի հայկական կողմում հրադադարի պահպանմանը վերաբերող զարգացումների մասին»։    Ի՞նչ է ասել Նիկոլ Փաշինյանը Ուրբաթ օրը Նիկոլ Փաշինյանը հարցազրույց տվեց Հանրային հեռուստաընկերությանը։ Հարցազրույցի ընթացքում լրագրողը հարցրեց նրան, թե ինչպես կմեկնաբանի այն, որ ԵՄ դիտորդական առաքելության տեղակայումից հետո Ադրբեջանը խախտել է հրադադարը, բայց առաքելությունը չի արձագանքել։ Փաշինյանը պատասխանեց, որ չի կարծում, թե դիտորդներն «այստեղ են ամեն օր հայտարարություններ անելու համար»։  «Կարծում եմ, որ նրանք իրենց գործունեության արդյունքում ավելի խորը հետևություններ պիտի անեն, և այդ հետևություններն, իմիջիայլոց, պիտի փոխանցեն նաև դելիմիտացիայի գործընթացում ներգրավված անձանց, պաշտոնյաներին և միջազգային հանրությանը։ Վստահ եմ, որ այդ հետևությունները կլինեն օբյեկտիվ։ Այսինքն՝ նրանք հրադադարի ռեժիմի պահպանման մոնիթորինգ չեն իրականացնում, նրանց միսիայի էությունն ավելի խորն է»,- նշեց նա։   ԵՄ դիտորդական առաքելության տեղակայումը Այս տարվա սեպտեմբերի 13-ին Ադրբեջանը հարձակվեց Հայաստանի վրա՝ օկուպացնելով ՀՀ ինքիշխան տարածքից հատվածներ։ Սեպտեմբերի 14-ի երեկոյան հրադադար հաստատվեց։ Սակայն ըստ ՀՀ պաշտպանության նախարարության հաղորդագրությունների՝ Ադրբեջանը մինչև օրս էլ շարունակում է խախտել հաստատված հրադադարը։ Հոկտեմբերի 6-ին տեղի ունեցավ ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի, Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի, Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնի և Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելի հանդիպումը։ Հանդիպումից հետո հայտարարություն տարածվեց, որտեղ առաջին անգամ խոսվեց Հայաստան ԵՄ քաղաքացիական առաքելություն ուղարկելու մասին։  «Հայաստանն իր համաձայնությունը հայտնեց՝ խրախուսելու ԵՄ քաղաքացիական առաքելությունը Ադրբեջանի հետ սահմանի երկայնքով: Ադրբեջանը համաձայնեց համագործակցել նշյալ առաքելության հետ այնքանով, որքանով որ առնչություն կունենա: Առաքելությունն իր աշխատանքները կսկսի հոկտեմբերին առավելագույնը երկու ամիս ժամկետով: Առաքելության նպատակը կլինի վստահության կառուցումը և իր զեկույցների միջոցով սահմանային հանձնաժողովներին աջակցելը»,- նշվում էր հայտարարության մեջ։ Հոկտեմբերի 17-ին ԵՄ-ն հայտարարություն տարածեց, որ մինչև 40 մոնիթորինգային փորձագետների տեղակայումը նպատակ է ունենալու վստահություն ստեղծելու անկայուն իրավիճակում։ Հոկտեմբերի 27-ին ԵՄ դիտորդներն ուղևորվեցին հայ-ադրբեջանական սահման՝ պարեկություն իրականացնելու։   Ի՞նչ գործառույթներ ունի առաքելությունը Հոկտեմբերի 25-ին ԵՄ-ն հարցուպատասխանի ձևաչափով ներկայացրել էր, թե ինչ նպատակով է դիտորդական առաքելությունը գալու հայ-ադրբեջնական սահմանի հայկական հատված (ավելի վաղ Ադրբեջանը հայտարարել էր, որ մերժել է Եվրամիության՝ Ադրբեջան առաքելություն ուղարկելու փորձը)։ «Առաքելության մանդատը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանային շրջաններում իրավիճակի մոնիթորինգն է` երկու երկրների միջև վստահության հաստատմանը նպաստելու և ԵՄ-ին սահմանային հանձնաժողովներին ավելի լավ աջակցելու հանարավորություն տալու համար»,- ասվում էր ԵՄ կայքում: Այնուհետև նշվում էր, որ Հայաստանում ԵՄ դիտորդական առաքելությունը կիրականացնի երկու հիմնական առաջադրանք. Կաջակցի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև վստահության ամրապնդմանը` հետևելով, թե արդյո՞ք երկու կողմերը պահպանում են հրադադարը։ Կանոնավոր և ըստ անհրաժեշտության ներկայացված զեկույցների միջոցով կվերահսկի իրավիճակը Հայաստանի և Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմանի հայկական կողմում: Դա թույլ կտա ԵՄ-ին ավելի լավ աջակցել երկու կողմերի սահմանային հանձնաժողովների աշխատանքին։ ԵՄ կայքում նաև նշվում է, որ դիտորդական առաքելությունը կզեկուցի Հայաստանի և Ադրբեջանի միջազգայնորեն ճանաչված սահմանի հայկական կողմում հրադադարին վերաբերող զարգացումների մասին։  Այս փաստաթղթում, որին էլ հենց հղվում էր Արմեն Աշոտյանը, փաստորեն արձանագրվում է, որ ԵՄ դիտորդական առաքելության գործառույթներն են նաև հրադադարի պահպանման մոնիթորինգը և հրադադարին վերաբերող զարգացումների մասին զեկույցները։ Ընդ որում՝ ԵՄ կայքում նշված է, որ, բացի կանոնավոր զեկույցներից, ըստ անհրաժեշտության՝ կներկայացվեն նաև այլ զեկույցներ։  Երեկ ՀՀ հատուկ հանձնարարություններով դեսպան Էդմոն Մարուքյանն իր թվիթերյան միկրոբլոգում գրել էր, որ Հայաստանում տեղակայված ԵՄ դիտորդական առաքելությունը Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի վրա ադրբեջանական բանակի ամենօրյա հարձակումները փաստագրել է։ «Առաքելությունը ԵՄ և այլոց համար կհստակեցնի, որ այդ հարձակումները առանց որևէ պատճառի են ու լավագույն կերպով կազմակերպված են Ադրբեջանի կողմից՝ ընդդեմ հայկական պետականության»,- գրել էր Մարուքյանը։ Գլխավոր լուսանկարում ԵՄ առաքելության դիտորդներն են՝ Գեղարքունիքի մարզում, լուսանկարը՝ Գեղարքունիքի մարզպետի ֆեյսբուքյան էջից Աննա Սահակյան
14:18 - 15 նոյեմբերի, 2022
Կորոնավիրուսային հիվանդություն առաջացնող վիրուսի արհեստական ծագման մասին ապացույցները միանշանակ չեն

Կորոնավիրուսային հիվանդություն առաջացնող վիրուսի արհեստական ծագման մասին ապացույցները միանշանակ չեն

Հայաստանյան կայքերում տեղեկություններ են տարածվում մի հետազոտության մասին, որի հեղինակներն, իբր, հայտնաբերել են կորոնավիրուսի լաբորատոր ծագման ապացույցներ: Նույն հրապարակումներում նաև հղում է արվում The Lancet ամսագրում հրապարակված զեկույցին, որտեղ «ընդունվում է, որ COVID-19-ը կարող էր առաջանալ լաբորատորիայում»։  Փորձենք հասկանալ, թե ինչ հետազոտության և ինչ զեկույցի մասին է խոսքը, և արդյո՞ք իսկապես կորոնավիրուսային հիվանդություն առաջացնող վիրուսի՝ SARS-CoV-2-ի արհեստական ծագման ապացույցներ են հայտնաբերվել։   Ի՞նչ հետազոտության մասին է խոսքը, ե՞րբ ու որտե՞ղ է հրապարակվել այն Այս տարվա հոկտեմբերի 20-ին bioRxiv հարթակում հայտնվեց մի հետազոտություն։ Հետազոտության հեղինակներն են մաթեմատիկոս-կենսաբան Ալեքս Ուոշբերնը, Հյուսիսային Կարոլինայի Դյուկի համալսարանի դեղագիտության դոցենտ Անտոնիուս Վանդոնգենը և Գերմանիայի Վյուրցբուրգի համալսարանի մոլեկուլային իմունոլոգ Վալենտին Բրուտելը։ Այս հետազոտության մասին խոսելիս շատ կարևոր է նշել, որ այն հրապարակված է bioRxiv-ում՝ մի հարթակում, որտեղ գիտնականները տեղադրում են իրենց աշխատանքները մինչև գրախոսվելը։ Երեք հեղինակների հոդվածը դեռ գրախոսություն չի  անցել և չի հրապարակվել որևէ գրախոսվող գիտական ամսագրում։ Որպեսզի որևէ գիտական հոդված հրապարակվի գրախոսվող ամսագրում, տվյալ ոլորտի այլ գիտնականներ պետք է ընթերցեն այն, անճշտություններ, թերություններ գտնելու դեպքում տեղեկացնեն հեղինակներին, որ նրանք հնարավորություն ունենան դրանք ուղղելու։ Գրախոսություն անցնելուց և վեջնական տեսքի բերվելուց հետո միայն հոդվածը կարող է հրապարակվել գրախոսվող ամսագրում։ Այս հետազոտության հավաստիության մասին հիմնավոր դատողություններ կարելի է անել գրախոսվելուց հետո միայն։   Ի՞նչ են հայտնաբերել հետազոտության հեղինակները Որպեսզի հասկանանք, թե ինչի մասին է վերը նշված հետազոտությունը, նախ պետք է որոշակի պատկերացում կազմենք կենսաբանական մի քանի տերմինների մասին։ Այսպես, մեր բջիջներում կան ԴՆԹ կոչվող մոլեկուլներ։ ԴՆԹ-ն իր տեսքով երկար աստիճան հիշեցնող երկպարույր շղթա է, և նրա շղթաներից յուրաքանչյուրն իր հերթին կազմված է ավելի փոքր հատվածներից։ Այս հատվածները մենք անվանում ենք տառերով՝ A, T, C և G։ Ավելի պարզ ասած՝ ԴՆԹ շղթան այս տառերի հաջորդականությունն է։  Այն, թե ինչ հերթականությամբ են ԴՆԹ շղթայում դասավորված այս 4 տառերը, շատ կարևոր է, քանի որ այս տառերի որոշակի հաջորդականությունները ԴՆԹ շղթայի կոնկրետ հատվածներում կոդավորում են մեր գեները։ Իսկ մեր գեներից յուրաքանչյուրում նշված տառերի միջոցով կոդավորված տեղեկությունների շնորհիվ մեր օրգանիզմում ստեղծվում են սպիտակուցներ, որոնք մեզ համար կենսական նշանակություն ունեն։ Հիմնականում սպիտակուցներից են կազմված մեր բջիջները, և մեր բոլոր հատկանիշները պայմանավորված են սպիտակուցների գործունեությամբ։ Իսկ ԴՆԹ հաջորդականություններում կոդավորված այս բոլոր տեղեկությունների ամբողջությունը մեր գենոմն է։ Կորոնավիրուսային հիվանդություն առաջացնող վիրուսը՝ SARS-CoV-2-ը, ինչպես այլ վիրուսներ, ունի իր գենոմը։ Այս հետազոտության հեղինակներն ուսումնասիրել են SARS-CoV-2-ը և վիրուսի գենոմում մի օրինաչափություն են հայտնաբերել, որն, ըստ նրանց, բնորոշ է արհեստական վիրուսներին։ Դա էլ հիմք է տվել ենթադրելու, որ վիրուսը կարող է ունենալ ոչ բնական ծագում։   Ի՞նչ օրինաչափության մասին է խոսքը Գոյություն ունեն հատուկ ֆերմենտներ, որոնք կարողանում են ԴՆԹ շղթայի  համապատասխան վայրերում կտրվածքներ անել, ավելի պարզ ասած՝ ԴՆԹ երկար շղթան բաժանել ավելի փոքր հատվածների։ Այս ֆերմենտների օգնությամբ հնարավոր է նաև ԴՆԹ առանձնացված հատվածները միավորել և նոր գործառույթներով գեներ ստեղծել։  Իրենց հետազոտության մեջ հեղինակները նշում են այս տեխնոլոգիայով արհեստական վիրուսների ստեղծման մասին։ Հետազոտությունից պարզ է դառնում, որ ուսումնասիրելով SARS-CoV-2-ի գենոմը՝ գիտնականները եկել են այն եզրահանգման, որ վիրուսի գենոմում վերը նշված ֆերմենտների բաշխվածությունն «անոմալ» է բնական կորոնավիրուսների համար (վիրուսների խումբ, որոնց շարքին է դասվում կորոնավիրուսային հիվանդություն առաջացնող SARS-CoV-2-ը) և սովորական է լաբորատորիայում հավաքված վիրուսների համար։ Այլ կերպ ասած՝ ֆերմենտների նման բաշխվածությունը նրանց հիմք է տվել ենթադրելու, որ SARS-CoV-2-ի գենոմը հավաքված է լաբորատորիայում ԴՆԹ հաջորդականության փոքր կտորներից։ Չխորանալով հետազոտության այլ մանրամասների մեջ՝ նշենք, որ դժվար է ասել՝ արդյո՞ք դրա հեղինակներն իրոք SARS-CoV-2-ի լաբորատոր կամ արհեստական ծագման ապացույցներ են հայտնաբերել։ Այս հարցին պիտի պատասխանեն ոլորտի գիտնականները, որոնք կգրախոսեն հոդվածը։  Շատ կարևոր է նշել, որ հոդվածի հեղինակները չեն պնդում, որ եթե վիրուսն իսկապես արհեստական ծագում ունի, ապա ստեղծվել ու տարածվել է միտումնավոր։ Հեղինակներից Վալենտին Բրուտելն, օրինակ, գերմանական N-tv-ին տված հարցազրույցում չի բացառել, որ արհեստական վիրուսը կարող էր լաբորատորիայից արտահոսել գենետիկ փորձերի հետևանքով։   Հետազոտության վերաբերյալ կարծիքներ Գիտական հանրությունը միանշանակ չի ընդունել դեռևս չգրախոսված այս հետազոտությունը։ The Economist պարբերականն անդարադարձել է հետազոտությանը՝ ներկայացնելով նաև դրա վերաբերյալ տարբեր գիտնականների կարծիքներ։ Սիդնեյի համալսարանի էվոլյուցիոն կենսաբան և վիրուսաբան Էդվարդ Հոլմսն, օրինակ, ասում է, որ հոդվածում հայտնաբերված բոլոր հատկանիշները բնական են և արդեն հայտնաբերվել են չղջիկների այլ վիրուսներում:  Լոնդոնի համալսարանական քոլեջի հաշվողական կենսաբանության պրոֆեսոր Ֆրանսուա Բալուն էլ նշում է, որ չի կարողացել բացահայտել որևէ ճակատագրական սխալ հետազոտության հիմնավորումների և մեթոդաբանության մեջ:  Էրիկ վան Նիմվեգենը՝ Բազելի համալսարանից, ասում է, որ կան տեղեկության միայն փոքր կտորներ, և «դժվար է դրանից վերջնական որևէ բան դուրս բերել»: Այսպիսով, հետազոտության վերաբերյալ կարծիքները միանշանակ չեն, և ինչպես նշեցինք, միայն գրախոսությունից հետո պարզ կդառնա՝ հետազոտությունն իրո՞ք արժանահավատ է, թե՞ ոչ։   Ի՞նչ է ասում The Lancet-ի զեկույցը SARS-CoV-2-ի ծագման մասին  Անդրադառնանք նաև The Lancet ամսագրի զեկույցին։ 2020-ին The Lancet-ում հանձնաժողով ստեղծվեց, որի նպատակն էր կորոնավիրուսային համավարակը ճնշելու վերաբերյալ առաջարկներ մշակել։ Հանձնաժողովում ներառվեցին համաշխարհային փորձագետներ՝ հանրային քաղաքականության, միջազգային համագործակցության, համաճարակաբանության, տնտեսագիտության և այլ ոլորտներից։ 2022-ի սեպտեմբերին հրապարակված ծավալուն զեկույցի մի առանձին գլուխ նվիրված է SARS-CoV-2-ի ծագմանը։ Զեկույցում շեշտվում է, որ վիրուսի ծագումը դեռևս հայտնի չէ։ «Մենք համաձայն ենք 18 առաջատար գիտնականների հետ, որոնք 2021 թվականի մայիսին Science ամսագրում գրել են. «Մենք պետք է լրջորեն որպես վարկած ընդունենք թե՛ բնական, թե՛ լաբորատոր արտահոսքերը, քանի դեռ բավարար չափով տվյալներ չենք ունենա»»,- վիրուսի ծագման մասին ասվում է զեկույցում։ Հղում է արվում նաև The Lancet-ում 16 գիտնականների հայտարարությանն այն մասին, որ վիրուսի և՛ կենդանաբանական, և՛ լաբորատոր ծագման ամբողջական ապացույցները բացակայում են։ «Անկախ փորձագետները, որոնց հետ խորհրդակցել է Lancet COVID-19-ի հանձնաժողովը, այն տեսակետի կողմնակից են, որ թե՛ բնական, թե՛ լաբորատոր արտահոսքերի վերաբերյալ վարկածները գործում են և լրացուցիչ ուսումնասիրության կարիք ունեն»,- ասվում է զեկույցում: Այնուհետև ներկայացվում են վիրուսի ծագման բնական և լաբորատոր վարկածները։  Ըստ առաջին վարկածի՝ SARS-CoV-2-ն առաջացել է բնական տարածման արդյունքում, այսինքն՝ կենդանուց անցել է մարդու, այնուհետև՝ մարդուց մարդու։ Ըստ երկրորդ վարկածի՝ վիրուսը ծագել է հետազոտության հետ կապված գործողություններից․ հետազոտողը վարակվել է նմուշներ հավաքելիս,  հետազոտողը վարակվել է լաբորատորիայում իրենց բնական միջավայրում հավաքված վիրուսներն ուսումնասիրելիս,  հետազոտողը վարակվել է լաբորատորիայում գենետիկ մանիպուլյացիայի ենթարկված վիրուսներն ուսումնասիրելիս։ Զեկույցում նշվում է, որ անկախ հետազոտողները դեռ չեն ուսումնասիրել ԱՄՆ լաբորատորիաները, որոնք զբաղվում են SARS-CoV-ի նման վիրուսների լաբորատոր մանիպուլյացիայով, և չեն ուսումնասիրել Վուհանում (քաղաքը, որտեց առաջին անգամ հայտնաբերվեց վիրուսը) իրականացված լաբորատոր ուսումնասիրությունների մանրամասները։ «Դեռևս չկա անկախ, գիտական ​​և համատեղ աշխատանք՝ այս թեմայի վերաբերյալ: Վիրուսի ծագման որոնումը պահանջում է միջազգային խմբերի անաչառ, անկախ, թափանցիկ և մանրակրկիտ աշխատանք վիրուսաբանության, համաճարակաբանության, կենսաինֆորմատիկայի և այլ հարակից ոլորտներում բոլոր կառավարությունների աջակցությամբ»,- ասվում է զեկույցում: Այսպիսով, դեռևս չկան հստակ ապացույցներ այն մասին, թե ինչ ծագում ունի SARS-CoV-2-ը։ Պնդել, որ վիրուսն ունի արհեստական ծագում՝ հիմնվելով միայն չգրախոսված մեկ հետազոտության վրա, որը գիտական հանրությունը ոչ միանշանակ է ընդունել, չենք կարող։ Սակայն չենք կարող պնդել նաև հակառակը։  Գլխավոր լուսանկարը՝ paho.org-ից Աննա Սահակյան
14:08 - 12 նոյեմբերի, 2022