Հունաստան

Տարածությունը՝ 131 957 կմ² Բնակչությունը՝ 10 772 967 Մայրաքաղաքը՝ Աթենք (հուն.՝ Αθήνα) Ազգային արժույթը՝ Եվրո (Euro), նախկինում՝ հունական դրամ Մեծ քաղաքներ՝ Աթենք, Սալոնիկ. Պատրա Ժամային գոտի՝ (UTC+2) ամռանը (UTC+3) Ազգային դոմեյնային զոնա՝ .gr Հեռախոսային կոդը՝+30։

Դեսպան Մկրտչյանը կիպրական Financial Mirror-ին է ներկայացրել Հայաստանի վերականգնման հինգ մարտահրավերները

Հունաստանում Հայաստանի արտակարգ և լիազոր դեսպան Տիգրան Մկրտչյանի հետ հարցազրույցի հիման վրա կիպրական հեղինակավոր Financial Mirror լրատվականը պատրաստել է «Հայաստանի վերականգնման հինգ մարտահրավերները» վերնագրով հոդվածը։ Հունաստանում ՀՀ դեսպանությունը հոդվածի թարգմանությունը տեղադրել է «Ֆեյսբուք»-ի իր էջում։ Ներկայացնում ենք թարգմանությունն ամբողջությամբ։ «Խորհրդային Միության փլուզմանը հաջորդած երեք տասնամյակների անկախությունից հետո փոքրիկ Հայաստանը բախվում է բազմաթիվ մարտահրավերների, և ոչ առանց իր հարևանների թշնամական մտադրությունների պատճառով: Երկրի հեղինակությունը բարձրացնելու և պատերազմների պատճառով տուժած տնտեսությունը վերականգնելու համար ունենալով սահմանափակ ռեսուրսներ, հարաբերություններն ամրապնդելու և նոր գործընկերություններ կառուցելու համար Երևանն ընտրում է դիվանագիտության ուղին, հատկապես ավանդական դաշնակիցներ Հունաստանի և Կիպրոսի հետ: «Կան հինգ մարտահրավերներ, և դրանք շատ ակնհայտ են»,- նշում է Աթենքում ՀՀ նոր դեսպան Տիգրան Մկրտչյանը։ Առաջին հերթին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության արդարացի և ազնիվ լուծումն է։ [2020թ.] Պատերազմում պարտությունից հետո հակառակ կողմում գտնվող ադրբեջանցիները փորձում են շահարկել իրավիճակը, ինչպես նաև՝ Ուկրաինայում ստեղծված իրավիճակը, բանակցություններում հնարավորինս շատ բան կորզելու համար։ Սա երկու հարթություն ունի` հայ-ադրբեջանական սահմանի սահմանազատման քննարկումների և, ամենակարևորը, Լեռնային Ղարաբաղի ապագա կարգավիճակի վերաբերյալ: Երբ խոսում ենք բանակցություններին վերադառնալու մասին, ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների շրջանակներում (որը ներառում է Ռուսաստանը, ԱՄՆ-ը և Ֆրանսիան), ուկրաինական հակամարտության հետ կապված այժմ հասկանալիորեն տարաձայնություններ կան, մի կողմում Ֆրանսիան և ԱՄՆ-ն են, մյուս կողմում՝ Ռուսաստանը։ «Մենք մեծ հույս ունենք, որ միջազգայնորեն լիազորված այս ձևաչափը կվերսկսի իր աշխատանքը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը լուծում գտնելու ուղղությամբ։ Այնպես որ, այս շրջանակում հակամարտությանն արդար լուծում գտնելու համար բանակցություններին վերադառնալը ամենամեծ մարտահրավերն է», - Financial Mirror-ին տված հարցազրույցում ասաց դեսպանը։ «Երկրորդ, իհարկե, Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորումը անկախ գործընթաց է, և դրա մասին հստակ ասվել է Անկարային։ Թուրքական կողմը ներգրավվել է այս բանակցություններում այն ենթադրությամբ, որ մենք առանց որևէ նախապայմանի գնում ենք սահմանների երկայնքով հարաբերությունների կարգավորմանը»։ Մկրտչյանն ասաց, որ երրորդ ամենամեծ մարտահրավերը «շարունակել հարաբերություններ կառուցել մեր մտերիմ գործընկերների՝ ԵՄ-ի և Արևմուտքի, ԱՄՆ-ի հետ, դաշնակիցների հետ, ինչպիսիք են՝ Ֆրանսիան, Հունաստանը և Կիպրոսը»: Եվ խորացնել այդ հարաբերությունները։ «Մյուս մարտահրավերը, որը մեզանից կախված չէ, Ուկրաինայում ծավալվող պատերազմն է և դրա բացասական ազդեցությունը տարածաշրջանի և ընդհանրապես աշխարհի վրա։ Մենք ցանկանում ենք հնարավորինս քիչ կորստով դուրս գալ այս ամենից, հաշվի առնելով այն փաստը, որ Ուկրաինայում ունենք շուրջ 500,000 հայ՝ հակամարտության երկու կողմերում»: Վերածնունդ Դեսպանը, ում նախորդ նշանակումը Բալթյան երկրներում էր, ասաց, որ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարության հինգերորդ հիմնական մարտահրավերը Հայաստանը տնտեսապես վերականգնելն է։ «Այս ամենն ունի որոշակի ներքաղաքական հարթություններ. մենք Հայաստանում բողոքի ցույցեր ենք տեսնում սահմանազատման բանակցությունների, Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման ջանքերի կամ տնտեսության իրավիճակի դեմ։ Որոշներին, ընդդիմությանը դուր չի գալիս, թե ինչպես է իշխանությունը վարում այդ գործընթացները։ Երբ վարչակազմը որոշակի հաջողությունների հասնի այս բոլոր հարթություններում, ներքին իրավիճակը կհանդարտվի»։ Նա ասաց, որ այս հաջողության գրավականը հայկական սփյուռքի կարևոր դերն է։ Ներկայացնելով 3 միլիոնանոց փոքր պետություն` Հայաստանը և նրա դիվանագիտական անձնակազմը մշտապես պետք է հավասարակշռեն իրենց հարաբերությունները։ Դեսպան Մկրտչյանն ասաց, որ իր աշխատանքին օգնում է երեք գործոն. «Նախ՝ մեր իմիջի հիանալի աջակցությունը. Հայաստանը ժողովրդավարության կղզի է, որը հիմնականում, ոչ ամբողջությամբ, շրջապատված է ոչ այդքան ժողովրդավարական պետություններով։ Հայաստանի ընտրած ճանապարհը՝ շարունակական ժողովրդավարացումն ու բարեփոխումները, մեր արևմտյան գործընկերների կողմից բարձր է գնահատվում։ «Այնուհետև, մենք ունենք մարդկային ռեսուրսներ և գիտական նոու-հաու, տասնամյակների զարգացում, նույնիսկ խորհրդային ժամանակներից, երբ Հայաստանը համարվում էր ԽՍՀՄ Սիլիկոնային հովիտը: Այս նոու-հաուն դեռ կա, և այն ավելի է զարգացել: Մենք բազմաթիվ հաջողություններ ենք գրանցում տարբեր ոլորտներում, առաջին հերթին՝ ՏՏ ոլորտում։ Եվ երրորդն այն է, որ հայերը «համաշխարհային ազգ» են, որոնց սփյուռքն ավելի մեծ է, քան Հանրապետությունում է»։ «Անկախության այս երեք տասնամյակների ընթացքում մենք ուղիներ ենք փնտրել մեր սփյուռքի հետ օրինակելի համագործակցության բանալին գտնելու համար: Մենք դեռ երկար ճանապարհ ունենք անցնելու։ Ակնհայտ է, որ ես չեմ ուզում համեմատել մեզ ամուր և բարձր ինստիտուցիոնալ կապերի հետ, որոնք Իսրայելն ու Հունաստանն ունեն իրենց համապատասխան սփյուռքների հետ, բայց ռեսուրսն առկա է: Ելնելով այս երեք գործոններից՝ կարծում եմ, որ Հայաստանը հաջողության, վերածնվելու հնարավորություն ունի այն աղետալի պատերազմից, որին ականատես եղանք 2020 թվականին»։ Դեպի ծով ելք չունեցած Շրջապատված լինելով թշնամական Թուրքիայով և Ադրբեջանով, իսկ հարավում՝ Իրանով, դեպի ծով ելք չունեցող Հայաստանը դարավոր կապեր է ունեցել Կովկասի իր հյուսիսային հարևանի հետ, որոնք հաճախ համարվում են եղբայրական, երբեմն նաև մրցակցային: «Բացի ընդհանուր պատմությունից, Վրաստանն ու Հայաստանը ունեն ընդհանուր արժեքներ և համոզմունքներ։ Մենք նաև ընդհանուր մոտեցումներ ունենք մեր ժողովրդավարական ապագայի վերաբերյալ: Եվ սա ահռելի ռեսուրս է, որի վրա հենվում են երկու կառավարությունները, ինչը վկայում է վերնախավերի միջև վստահության մասին»: «Միանշանակ, Վրաստանի հայ համայնքը մեծ դեր է խաղում երկու ուղղափառ քրիստոնյա ժողովուրդների ցանկացած մերձեցման գործում։ Մենք միասին ենք նաև Եվրոպական միության Արևելյան գործընկերության համագործակցության շրջանակներում. շատ ընդհանուր բաներ կան, որ մենք կիսում ենք: Տնտեսական առումով հարավից հյուսիս, հարավից Եվրոպա երթուղիները հաշվի են առնում, որ Հայաստանը կարող է լինել այլընտրանքային առևտրային ճանապարհ, և այդ երթուղին անցնում է Վրաստանով։ Ուստի Վրաստանը վճռորոշ դեր ունի նաև Հայաստանի տնտեսության զարգացման գործում։ Մենք պետք է հասկանանք այս աշխարհատնտեսական դերը»։ «Վերջին մի քանի տարիների ընթացքում Վրաստանի հետ հարաբերությունները խորացել են. հուսով եմ, որ մեր եղբայրության առաջխաղացման համար խոչընդոտներ չեն լինի, քանի որ մենք նախընտրում ենք մեր հարաբերությունները «եղբայրական» կոչել»: Դեսպան Մկրտչյանն ասաց, որ Թբիլիսին 20-րդ դարի սկզբի Կովկասի ինտելեկտուալ կենտրոնն էր։ Այնտեղ էր, որ 1918 թվականին հռչակվեց Հայաստանի առաջին Հանրապետությունը, իսկ Հայաստանի առաջին կառավարությունը ստեղծվեց և որոշ ժամանակ գործում էր Թբիլիսիից։ «Թբիլիսին մեզ համար Երևանից հետո երկրորդ կարևոր քաղաքն է». Բաց վերք Բայց Լեռնային Ղարաբաղի 44-օրյա պատերազմը բաց վերք է թողել ողջ հայության մեջ, հատկապես կապված մեծ թվով կարուստների և գերիների հետ, որոնք Ադրբեջանը գերեվարել է և հրաժարվում հանձնել նրանց մի մասին: «Ըստ Ադրբեջանի՝ նրանք ռազմագերի չեն։ Արևմուտքի կողմից այս մեկնաբանությունը չի ընդունվում։ Դա ոչ մեկի կողմից չի ընդունվում, և նրանք պետք է հնարավորինս շուտ վերադարձվեն»,- ասաց Մկրտչյանը։ «Մինչ մենք խոսում ենք, ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը հայտարարություն արեց, որտեղ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը նախագահ Ալիևի հետ հեռախոսազրույցի ժամանակ հիշեցրեց ձերբակալվածներին վերադարձնելու անհրաժեշտության մասին։ Հայտարարությունը վերաբերում է «վերջին դրական զարգացումներին և ապագա կոնկրետ քայլերին Հարավային Կովկասում խաղաղության ճանապարհին, ներառյալ սահմանագծումը, տրանսպորտային և հաղորդակցական կապերի բացումը և մնացած հայ կալանավորների ազատումը: Սա մեր օրակարգի ամենակարևոր հարցերից մեկն է։ «Հավանաբար, Հայաստանի իշխանությունն ամեն օր բացեիբաց չի խոսում այս մասին, քանի որ երբեմն մեր մտադրությունների հրապարակայնացումը կարող է անպայման նույն արդյունքն ու ազդեցությունը չունենալ։ Դիվանագիտությունն անպայմանորեն չի նշանակում գաղտնիություն. Քանի որ հանրային հաղորդակցության միջոցները երբեմն օգտագործվում են որոշակի արդյունքի հասնելու համար, ուստի դիվանագիտությունը նույնպես ունի աշխատանքի այս տարրերը, նաև գաղտնիության, և երբեմն նաև հրապարակայնորեն աշխատելու կողմը»: Մկրտչյանն ասաց, որ Հայաստանի դեսպան լինելը մարտահրավեր է, և դա պահանջում է եռակի կամ քառակի ջանքեր, քան սովորական այլ դեսպանական աշխատանքը։ «Աշխատանքը պետք է կազմակերպվի կարճաժամկետ, միջնաժամկետ և երկարաժամկետ արդյունքներով: Եվ հաշվի առնելով հայկական սփյուռքի ռեսուրսներն ու ներուժը»։ Սփյուռքի հետ առողջ հարաբերություններ «Ես բախտավոր եմ եղել իմ նախկին պաշտոնում Բալթյան երկրներում, իսկ այժմ Հունաստանում և Կիպրոսում, որտեղ մենք առողջ հարաբերություններ ունենք սփյուռքի խմբերի հետ: Ես դա ի վերուստ տրված չեմ համարում և կշարունակեմ մեծ ջանքեր գործադրել՝ սփյուռքի մեր ներկայացուցիչների հետ առողջ և արդյունավետ համագործակցություն պահպանելու համար»։ Աջակցության համար դեսպանն ասաց, որ Հայաստանը դիմել է պատվավոր հյուպատոսությունների հիմնադրմանը՝ Սալոնիկում և Լիմասոլում։ «Մենք դա արել ենք նաև իմ նախորդ պաշտոնավարման ընթացքում: Մենք պատվավոր հյուպատոսություն բացեցինք Լիտվայի Կաունաս քաղաքում, և ես սկսեցի պատվավոր հյուպատոս նշանակելու գործընթացը նաև Լատվիայի մայրաքաղաք Ռիգայում։ Դա չափազանց օգտակար է, քանի որ դա նման է խոշոր քաղաքում գրասենյակ ունենալուն: Բայց հիմնական նպատակը տնտեսական դիվանագիտությունը խթանելու գործում դեսպանությանն աջակցելն է։ Մենք դեռ այդքան տնտեսական կցորդներ չունենք, միայն մի քանի մայրաքաղաքներում: Մեզ բոլոր մայրաքաղաքներում անհրաժեշտ է ավելի մեծ տնտեսական ներկայություն»։ Անդրադառնալով Աթենքի հետ ջերմ հարաբերություններին՝ Մկրտչյանն ասաց, որ Ադրբեջանից բնական գազի Տրանսադրիատիկ գազատարի (TAP) բացումը չի վնասել Երևանի հետ Հունաստանի կապերին։ «TAP-ը չի կարող փոխարինել Ռուսաստանի կողմից Եվրոպային տրամադրվող գազի ծավալը։ Այն չունի այդ ֆիզիկական կարողությունը. դա այլընտրանքներից մեկն է: Առաջինը, կա չափազանցվածություն TAP-ի կարողությունների և ադրբեջանական գազի պաշարների կարողությունների վերաբերյալ: Երկրորդ, դա բազմազգ նախագիծ է. այն պատկանում է մի քանի ընկերությունների և պատրաստվում է անցնել մի քանի երկրների, այդ թվում՝ Թուրքիայի տարածքով: Հունաստանը չի դառնում կախված և չի կարող կախվածություն ունենալ ադրբեջանական բնական գազից։ Եվ երրորդ, այն փաստը, որ դուք գնում եք որոշակի քանակությամբ և ոչ մեծ քանակությամբ էներգառեսուրսներ որևէ երկրից, չի խանգարում ձեզ խոսել այդ երկրում մարդու իրավունքների չարաշահման, ժողովրդավարության պայմանների մասին կամ շարունակել աջակցել ձեր պատմական ամենամոտ բարեկամներից մեկին՝ Հայաստանին: Մենք պետք է հասկանանք այս բաները»։ «Երբ մենք տեսնում ենք ադրբեջանական քարոզչական խաղը, թե «մենք ձեզ ենք տալիս TAP, հետևաբար մենք ձեր ընկերներն ենք, և դուք մեզ չպետք է քննադատեք», այս տրամաբանությունը չափազանց պարզունակ է, և այն չի աշխատի։ Չեմ կարծում, որ TAP-ի առումով նման համագործակցությունը կլինի Հունաստան-Հայաստան համագործակցության և բարեկամության գնով։ Ավելին, մենք բարձրացնում ենք Հունաստանի և Հայաստանի հարաբերությունների մակարդակը, և հուսով ենք, որ մոտ ապագայում կունենանք արդյունքներ»»։

11:32 - 22 մայիսի, 2022

Ադրբեջանի նպատակը ԼՂ հայ բնակչության էթնիկ զտումն է. Տիգրան Մկրտչյանի հարցազրույցը հունական Pentapostagma կայքին

Հունաստանում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ եւ լիազոր դեսպան Տիգրան Մկրտչյանը հունական Pentapostagma լրատվական կայքին հարցազրույց է տվել: Հունական կայքում հրապարակված «Ադրբեջանի նպատակն է հայերի էթնիկ զտումը - Բայրաքթարն Արցախում մահ է խորհրդանշում» վերնագրով ծավալուն հարցազրույցի հայերեն թարգմանությունը, որը տրամադրել է դեսպանությունը, ներկայացնում ենք ստորև: -Լարվածությունը սահմանին շարունակվում է այն բանից հետո, երբ ադրբեջանական կողմը խախտել է Լեռնային Ղարաբաղի շփման գիծը ռուսական խաղաղապահ առաքելության պատասխանտվության գոտում: Կարծում եք, որ ադրբեջանցիների կողմից հետագա էսկալացիա կլինի՞, և եթե այո, ապա՝ ի՞նչ նպատակով։ - Ադրբեջանի նպատակը Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության էթնիկ զտումն է։ Ադրբեջանին պետք է Արցախն՝ առանց հայերի։ Դա Ադրբեջանը չի թաքցրել երբեք։ Հասկանալու համար առկա վտանգները՝ նայեք այսօրվա Նախիջևանին։ 1920 թ․-ից ի վեր այնտեղ մնացած տասնյակ հազարավոր հայկական մշակութային հուշարձաններից հետք չի մնացել։ Սա խոսքերով արտաբերելը դժվար է, քանի որ անպատկերացնելի վանդալիզմի մասին ենք խոսում։ Հայկական մշակութային ժառանգությունը, որն առկա է ամբողջ Հայկական լեռնաշխարհում, հայ ժողովրդի պատմության, դրա զարգացման տարբեր փուլերի նյութական վկայություններն են։ Դրանց առկայությունը հերքում է ադրբեջանական դիսկուրսն առ այն, թե պատմականորեն այս տարածքներն, իբրև, թե հայերինը չեն։ Սրանով են պայմանավորված այն կործանումներն ու աղավաղումները, որոնք ուղղված են հայկական մշակութային հուշարձանների դեմ՝ անտեսելով անգամ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի, միջազգային բազմաթիվ դերակատարների կոչերը։ Բոլորիս աչքի առաջ է Ադրբեջանը գնում իրավիճակի սրացման, ընդ որում՝ օգտագործելով քարոզչական բոլոր հնարքները, որպեսզի, ինչպես միշտ, մեղքը բարդի հայկական կողմի վրա։ Օրինակ, ԱՄՆ-ը, Ռուսաստանը, Ֆրանսիան դատապարտում են Ադրբեջանի կողմից ուժի կիրառումը և կոչ անում հետ քաշել զորքերը ելման դիրքեր։ Ադրբեջանը պատասխանում է, որ չի հարձակվել որևէ մեկի վրա ու «իր սեփական տարածքում» ելման դիրքեր չկան։ Ամբողջ աշխարհը խոսում է Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության խաղաղ կարգավորման անհրաժեշտության մասին։ Ադրբեջանը հակադրվում է, թե չկա Լեռնային Ղարաբաղ միավոր ու չկա նման հակամարտություն։ Այսինքն, մենք ապրում ենք մի իրավիճակում, երբ ակնհայտ իրողությունների վերաբերյալ դիմացի կողմն ունի բոլորովին այլ պատկերացումներ։ Թերևս չկա Ադրբեջանի կազմում Լեռնային Ղարաբաղ անունով միավոր, այլ գրավված են Լեռնային Ղարաբաղի մաս կազմող մի քանի շրջաններ։ Նման ժխտողական կեցվածքին ավելանում են «5 կետանոց առաջարկությունները», որոնց Հայաստանը պատասխանել է եռանախագահների միջոցով։ Բայց քանի որ Ադրբեջանին ձեռնտու չէ, աշխարհով մեկ թմբկահարում են, թե պատասխան չեն ստացել։ Իրականում այդ «5 կետանոց առաջարկությունն» աչքի է ընկնում ոչ նրանով, թե ինչ է գրված այնտեղ, այլ նրանով, թե ինչ չի ներառված նրանում։ Ոչ մի խոսք չկա Լեռնային Ղարաբաղի մասին, դրա կարգավիճակի մասին, որը պետք է կարգավորվի խաղաղ ճանապարհով և ԵԱՀԿ ՄԽ եռանախագահների միջնորդությամբ և նրանց մանդատի ներքո։ Հայկական կողմը հենց դա հաշվի առնելով՝ լրացված առաջարկ է կատարել։ Ադրբեջանը դրա գոյությունը մերժելով՝ գնում է էսկալացիայի։ - Ինչպիսի՞ն է ներկայիս իրավիճակն Արցախում: Ի՞նչ եք կարծում, Ուկրաինայում ստեղծված իրավիճակն ինչպե՞ս է անդրադառնում Կովկասի տարածաշրջանի վրա։ - Իրավիճակն Արցախում այժմ պայթունավտանգ է, քանի որ Ադրբեջանը փորձում է օգտագործել միջազգային հանրության կենտրոնացումը Ուկրաինայի վրա, և հասնել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության «վերջնական կարգավորման»՝ համաձայն իր պատկերացումների։ Լեռնային Ղարաբաղում Ադրբեջանի կողմից վերջին ագրեսիային հաջորդեց ԱՄՆ-ի, Ֆրանսիայի, ՌԴ-ի, նաև՝ որոշ այլ երկրների, այդ թվում և Հունաստանի կոչն՝ անհապաղ դադարեցնելու զորքերի առաջ մղումը և վերադարձը մարտի 23-ի ելման դիրքեր: Ադրբեջանը, որը խախտել է 2020 թ․ նոյեմբերի 9-ի հրադադարի հայտարարությունը՝ սկսած նույն տարվա դեկտեմբերից, հղում է անում նույն հայտարարությանը և յուրովի մեկնաբանում դրա դրույթները՝ արդարացնելով իր գործողությունները, ինչպես որ շուրջ երեք տասնամյակ յուրովի մեկնաբանել է 1993 թ ՄԱԿ ԱԽ բանաձևերը և հրամցրել այդ մեկնաբանությունները միջազգային հանրությանը։ Զարմանալի չէ, քանի որ սա մի երկիր է, որը հղում է անում ՄԱԿ-ի նույն բանաձևերին՝ արդարացնելու համար 2020 թ․ ուժի կիրառումը, ինչը ՄԱԿ կանոնադրության կոպտագույն խախտում էր։ ՄԱԿ որևէ բանաձև Ադրբեջանին իրավունք չի տվել և չէր էլ կարող տալ պատերազմ սանձազերծել, այն էլ վարձկանների ու ահաբեկիչների մասնակցությամբ, արգելված զինատեսակների և պատերազմական հանցագործությունների կիրառմամբ, այսինքն՝ միջազգային իրավունքի կոպտագույն ոտնահարմամբ։ 2021 թ․ դեկտեմբերին ՄԱԿ Արդարադատության միջազգային դատարանը բավարարել է Հայաստանն ընդդեմ Ադրբեջանի գործով գրեթե բոլոր միջանկյալ միջոցների վերաբերյալ պահանջները եւ մերժել Ադրբեջանի պահանջած միջոցների մեծ մասը։ Դատարանը որոշել է Ադրբեջանին պարտավորեցնել ապահովելու հայ ռազմագերիների իրավունքների պաշտպանությունն ու անվտանգությունը, կանխելու Ադրբեջանի պաշտոնյաների եւ հանրային մարմինների կողմից հայերի նկատմամբ ռասայական ատելության ու խտրականության հրահրումը, հայկական մշակութային ժառանգության նկատմամբ վանդալիզմը եւ պղծումը։ Այս բոլոր կետերն Ադրբեջանն, ինչպես դատարանի որոշումներից առաջ, այնպես էլ՝ հետո, ամենօրյա կտրվածքով է խախտում։ Ռազմական գործողություններն Ուկրաինայում նույնպես ադրբեջանամետ ուժերի կողմից փորձ է կատարվում օգտագործել ընդդեմ Հայաստանի։ Օրինակ, քարոզչական դաշտում լրահոս են նետվում կեղծ և սկանդալային հայտարարություններ (իբր թե Հայաստանն իր ՍՈՒ30 ինքնաթիռներն է ուղարկել Ուկրաինա կամ Հայաստանի տարածքով սիրիացի վարձկաններ են ուղարկվել), որոնք, այնուհետև, առանց վերստուգվելու զանգվածային տարածում են գտնում անգամ փորձված նախկին պաշտոնյաների կողմից։ Այնուհետև, երբ դրանց հերքող ապացույցներ են տարածվում, որոշները ջնջում են իրենց մեկնաբանությունները, իսկ որոշները՝ հոգ չեն տանում վերանայելու իրենց կողմից տարածված սուտ տեղեկատվությունը, որը անմիջականորեն ազդում է Հայաստանի վարկանիշի վրա։ Սակայն, պետք է նաև հավելեմ, որ այս նույն մարդիկ գեթ մեկ բառ չեն արտաբերել 2020 թ․ 44-օրյա պատերազմի ընթացքում, երբ հազարավոր հայեր էին սպանվում։ Չմոռանանք, իհարկե, «խավիարային դիվանագիտության» ադրբեջանական ավանդույթների մասին, երբ կոռուպցիան արտահանվում էր արևմտյան մայրաքաղաքներ (ինչը դեռևս շարունակվում է), օգտվելով ժողովրդավարական համակարգում առկա որոշ բացերից՝ քաղաքական գործիչների, լրատվամիջոցների, ազդեցիկ մարդկանց փորձում են իրենց շահերի սպասարկուներ դարձնել։ Այս պահին մի շարք աղաղակող դատական գործընթացներ են ընթանում նրանցից մի մասի դեմ։ - Վերջերս Carnegie Europe կենտրոնը գրել էր, որ Ուկրաինայում տեղի ունեցող զարգացումների լույսի ներքո «Հայաստանի, Ադրբեջանի, Վրաստանի և Մոլդովայի դիմակայունության ամրապնդումը պետք է դառնա անմիջական առաջնահերթություն»։ Կարծում եք, որ դա անհրաժե՞շտ է: Որո՞նք են ռիսկերը: - Վրաստանի և Մոլդովայի մասին չէի ցանկանալ մեկնաբանել։ Սակայն տարօրինակ է, որ Ադրբեջանը և Հայաստանը որևէ լուրջ մասնագետի կողմից կարող են համատեղ համարվել դիմակայության ամրապնդման բարձրացման համահավասար երկրներ։ Ինչպե՞ս կարող է սպառնալիք հանդիսացող երկիրը և ագրեսիայի ենթարկված երկիրը համատեղ դիտարկվեն որպես դիմակայությունը բարձրացնելու ենթակա երկրներ։ Նման համահավասարությունը նշանակում է, որ Հայաստանն ու Արցախն էլ ավելի խոցելի կարող են լինել ագրեսիվ պահվածքով աչքի ընկնող Ադրբեջանի համար։ Վերջերս մի վերլուծաբան նմանատիպ մոտեցումներին տվել էր դիպուկ գնահատական՝ «տոքսիկ համահավասարեցում»։ - Նախկին խորհրդային հանրապետությունները հակված են «արևմտականացման»: Վաղ թե ուշ նրանք պետք է ընտրեն՝ կկանգնեն Ռուսաստանի՞, թե՞ ԱՄՆ-ի կողքին։ Ի՞նչ համատեքստում է շարժվում Հայաստանը։ - Հայաստանը Ռուսաստանի հետ ունի ռազմավարական, դաշնակցային հարաբերություններ։ Սակայն, միևնույն ժամանակ, Հայաստանը սերտ համագործակցություն ունի ԵՄ երկրների և ԱՄՆ հետ։ Հայաստանը տարածաշրջանի ամենաժողովրդավարական երկրներից է և բարեփոխումների մեծ օրակարգով է առաջ շարժվում։ Միաժամանակ, անվտանգության իմաստով գտնվելով խիստ փխրուն տարածաշրջանում, Հայաստանը ձգտում է բոլոր բարեկամ երկրների հետ ունենալ հնարավորինս լավ հարաբերություններ։ Քարտեզին նայելով՝ հասկանալի է, թե աշխարհաքաղաքական իմաստով որքան անկայուն տարածաշրջանում է գտնվում Հայաստանը։ Արտաքին քաղաքականության հավասարակշռվածությունը և գործընկերների կողմից այդ քաղաքականության ընկալումը նաև կարևոր երաշխիք է, որպեսզի ժողովրդավարական հաստատություններն էլ ավելի ամրանան Հայաստանում։ Վերջին բոլոր հարցումները ցույց են տալիս, թե ինչպիսի հաջողությամբ է ժողովրդավարությունը ինստիտուցիոնիզացվում և որքան ժողովրդավարական իմաստով հասուն հասարակություն կա մեր երկրում։ Միաժամանակ, հասարակությունը, գիտակցելով տարածաշրջանային անվտանգային մարտահրավերները, գիտակցում է, որ Հայաստանը պարտավոր է զգուշավոր հավասարակշռվածություն պահպանելու։ - Վերջին շրջանում ջանքեր են գործադրվում, որպեսզի Հայաստանի և Թուրքիայի միջև ձևավորվի հարաբերություն։ Կան ոմանք, ովքեր համաձայն չեն: Ի՞նչ եք կարծում, ինչպե՞ս կարող է զարգանալ այս մոտեցումն ու ի՞նչ պայմաններում: - Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման հարցում Հայաստանը իր բոլոր կառավարությունների օրոք ունեցել է նույն մոտեցումը՝ «հարաբերությունները պետք է կարգավորվեն և հայ-թուրքական սահմանները պետք է բացվեն» առանց որևէ նախապայմանների։ Հայաստանը չի փակել իր սահմանները Թուրքիայի հետ, և Հայաստանը չէ, որ հրաժարվել է դիվանագիտական հարաբերություններ հաստատել Թուրքիայի հետ։ Երկու երկրների հատուկ ներկայացուցիչներն արդեն երկու անգամ հանդիպել են և արձանագրվել է առանց նախապայմանների հարաբերությունները կարգավորելու փոխադարձ պատրաստակամություն։ Հանդիպել են նաև ՀՀ և ԹՀ արտգործնախարարները։ Կարծում եմ, որ հարաբերությունների կարգավորումը կնպաստեն տարածաշրջանում լարվածության նվազեցմանը։ -Պետք է խոստովանենք, որ Ուկրաինայի ռազմական գործողություններում առաջատար դեր են խաղացել թուրքական անօդաչու թռչող սարքերը, որոնք նաև կիրառվել են արցախյան մարտերում: Ինչպե՞ս եք գնահատում ռազմական գործողությունների այս նոր ձևը: - Ես ռազմական փորձագետ չեմ և չեմ կարող գնահատականներ տալ, թե ինչպիսի դեր են խաղացել «Բայրաքթար» անունը կրող անօդաչու սարքերը։ Արցախում դրանք խորհրդանշում են մահ։ Հարյուրավոր հայորդիներ զոհվեցին այդ անօդաչու սարքերի կիրառման հետևանքով։ Այդ անօդաչու սարքերով պատերազմի օրերին ադրբեջանցիները հարվածում էին հատկապես այն տեղերում, որտեղ առկա էին հայերի կուտակումներ։ Այսինքն, նպատակն էր ռազմական ենթակառուցվածքներին զուգահեռ սպանել հնարավորինս մեծ թվով հայերի։ Այնուհետև, Ադրբեջանի մայրաքաղաքի տարբեր հատվածներում էկրանների վրա ցուցադրվում էին այդ անօդաչու սարքերով հայերի ոչնչացման կադրերը, ինչը դեհումանիզացիայի բարձրագույն դրսևորումն էր։ Ադրբեջանի իշխանությունները ցանկանում էին, որ իրենց բնակչությունը վայելք ապրի հայերի սպանդի տեսարաններով և փառաբանի այդ գործողությունները։ Սա մի տեղ հիացմունք, մեկ այլ տեղ՝ սարսափ և զզվանք է առաջացրել։ Բայրաքթարների հետևանքով է նաև, որ ահռելի մեծ թիվ են կազմում անդամալույծները։ Պատերազմի ընթացքում ադրբեջանցի զինվորականները մենամարտերի մեջ չեն մտել։ Նրանց փոխարեն «գործն» արել են Բայրաքթարները, այնուհետև վարձկաններն, ի տարբերություն Արցախյան առաջին պատերազմի, երբ արցախահայերը հերոսաբար մարտնչեցին ազատ ապրելու իրենց իրավունքների համար և պարտադրեցին խաղաղություն։ - Այժմ ո՞ր կետում են գտնվում հունա-հայկական հարաբերությունները: - Հայ-հունական հարաբերությունները ավանդաբար ամուր հիմքեր ունեն։ Միջպետական դիվանագիտական հարաբերություններն ունեն 30 ամյա պատմություն, սակայն, ի տարբերություն շատ այլ երկրների հետ հարաբերությունների, հույն ժողովրդի հետ հարաբերությունները հազարամյակների պատմություն ունեն, մենք մեկ քաղաքակրթության արյունակից եղբայրներ ենք։ Որպես կանոն, քաղաքական շփումները միշտ եղել են ինտենսիվ, փոխադարձ այցելությունները և փոխադարձ աջակցությունը տարբեր հարթակներում կարևոր նշանակություն են ունեցել և ունեն մեր հարաբերություններում։ Ռազմական համագործակցությունը նույնպես բավական լավ է զարգանում։ Հունաստանը ՆԱՏՕ անդամ այն երկրներից է, որի հետ Հայաստանն ունի առանձնաշնորհյալ փոխգործակցություն ռազմական ոլորտում։ Տնտեսական, մշակութային և գիտակրթական ոլորտներում հարաբերությունների ընդլայնման ու խորացման մեծ անհրաժեշտություն և հնարավորություններ կան։ Եվ իմ առաքելությունն է, պահպանելով ու զարգացնելով առկա ինտենսիվ դիալոգը քաղաքական, դիվանագիտական և ռազմական ոլորտներում, փորձել նոր շունչ բերել մյուս ուղղություններում համագործակցության ուղղությամբ։ Պետք է ընդգծեմ, որ այս ամենում մեծապես նպաստող դեր են խաղացել և խաղալու հունահայ համայնքի տարբեր կառույցներն ու ներկայացուցիչները, որոնք սփռված են ամբողջ Հունաստանում։

15:18 - 06 ապրիլի, 2022